Με το ζόρι όρθιοι στον κυκλώνα…

Η τουρκική απειλή έχει πλέον συνειδητοποιηθεί στη χώρα, αν και δύσκολα κι αργά, αφού μετά την Κύπρο και τα Ίμια, χρειάστηκε η “Γαλάζια Πατρίδα”, ο Έβρος και όλα τα υπόλοιπα. Πίσω απ’ τη δυσκολία αυτή, κρύβονται η καλλιέργεια λήθης, αυταπατών, κοσμοπολίτικου μηδενισμού, ως και η δήθεν προοδευτική αντιπαράθεση του κοινωνικού στο εθνικό…

Ωστόσο, έστω στο παρά πέντε, η χώρα πέρασε απ’ τον λήθαργο και τον κατευνασμό στην αναγκαία πολιτική αποτροπής-διεθνοποίησης, η οποία όμως εκ των πραγμάτων υποχρεούται να κάνει παραπέρα δύσκολα βήματα. Βήματα, που απαιτούν ευρύτερες γεωπολιτικές αναγνώσεις κι οπωσδήποτε εγκατάλειψη μιας ακόμα περί τα ελληνοτουρκικά αυταπάτης.  Αυτής, που εστιάζει στον Ερντογάν, συσκοτίζοντας τον βαθύ, μακροπρόθεσμο και διακομματικό μεγαλοτουρκισμό, περισσότερο επικίνδυνο σε μια μεταερντογανική Τουρκία με μεγαλύτερη δυτική “κατανόηση”. Αυτόν που τροφοδοτεί η ίδια του η ιστορία, αλλά πλέον και η διεθνής γεωπολιτική αστάθεια, τα αδιέξοδα του δυτικού φιλελευθερισμού και οι οδύνες για τις νέες κοινωνικοπολιτικές και γεωπολιτικές ισορροπίες που κυοφορεί ο σύγχρονος κόσμος.

Ήδη, η αποτροπή και διεθνοποίηση καλώς αποδίδουν, προς το παρόν, στα όρια και της οροφής που διαμορφώνουν και συναφείς μακροπρόθεσμοι παράγοντες, όπως η αμφίβολη εθνική ενότητα, η εύθραυστη κοινωνική συνοχή και το “δικαιωματικά” κατασπαταλούμενο κοινωνικό σφρίγος, δημογραφικό, οικονομικό και ψυχικό. Κι όπως επίσης η οροφή αυτή συνδέεται ειδικότερα με το πολιτικό σύστημα και τις πολιτικές του, όχι μόνον τις τρέχουσες, αλλά κυρίως αυτές που προηγούνται πάντα κατά δυο-τρεις δεκαετίες. Τονίζοντας έτσι και τις ανάγκες γενικότερης κοινωνικοπολιτικής ανασύνταξης, πλάι στα ειδικότερα και επείγοντα αμυντικά που απαιτούν τα δικά τους επόμενα βήματα.

Οι αναγκαίοι εξοπλισμοί τρέχουν κι ας ελπίσουμε ότι τρέχουν κι άλλες κρίσιμες πλευρές του αμυντικού, όπως το φρόνημα, η οργάνωση, η εκπαίδευση, η οπλοπαραγωγή κτλ. Η διεθνοποίηση έχει ξεπεράσει το στάδιο του “ζήτουλα” αλληλεγγύης και  ήδη με όρους ρεαλιστικής στρατηγικής (δηλαδή επί  κοινών μεταξύ χωρών στόχων), Διεθνούς Δικαίου και δραστήριας διπλωματίας, οικοδομεί ένα σημαντικό συμμαχικό τείχος. Τείχος εύθραυστο, όμως, μέσα στον ευρύτερο γεωπολιτικό κυκλώνα. Τείχος που απαιτεί οπωσδήποτε ενίσχυση.

Πέρα από την σωστή πλευρά

Φυσικά, στο ευρύτερο γεωπολιτικό πεδίο, τα στενά περιθώρια πρωτοβουλιών για μια μικρή χώρα εξαντλούνται συνήθως στη σύνταξή της «στη σωστή πλευρά της Ιστορίας», δηλαδή την πλέον εθνοστηρικτική και πολιτισμικά συγγενή. Αν κι αυτό είναι αυτονόητο απέναντι σε κραυγές υπέρ μιας πολιτικής «επιτήδειου ουδέτερου» κι ερντογανικού παζαριού, ή απέναντι σε αντιφιλελεύθερες-αντιδυτικές σκεδάσεις μεταφιλελεύθερων αναγκών, καθόλου δεν αποτελεί εύκολη επιλογή. Εδώ, ο προσανατολιστικός ρόλος κι αντιδιχαστικός τρόπος των ταγών, πολιτικών και πνευματικών, είναι κρίσιμος. Ούτε, όμως, σημαίνει κάποια τυφλή και εφησυχασμένη σύνταξη με τη “σωστή πλευρά”.

Δεν σημαίνει π.χ. τυφλότητα απέναντι σε ιστορικές παθογένειες, μεταμοντέρνες σήψεις και ζωτικές ανάγκες ανατάξεων κι αυθυπερβάσεων της παραπαίουσας Δύσης.  Δεν σημαίνει επίσης ότι αδιέξοδες γραμμές ρήξης (κι αντίστοιχα γεω-κοινωνικο-πολιτικά μπλόκ) είναι παγιωμένες κι αμετάθετες. Ούτε πως κάθε υπερβατική ματιά και προσπάθεια, δύσκολη ασφαλώς, ταυτίζεται με ανεδαφικούς ρομαντισμούς – εδώ πάλι ο κρίσιμος ρόλος πολιτικών και πνευματικών ταγών. Ούτε σημαίνει πώς και δευτερεύουσες-περιφερειακές κινήσεις στρατηγικά ενταγμένες, ακόμα κι από μικρές χώρες, δεν έχουν περιθώριο και σημαντικά αποτελέσματα.  Ιδίως όταν οι χώρες αυτές έχουν το διπλό ιστορικό βάρος και κατευθυντήριο προνόμιο, αυτό της πνευματικής διανοικτικής κληρονομιάς και της ασφυκτικής πολιορκίας τους από τα πράγματα.

Ήδη η μεσανατολική, βαλκανική, ατλαντική (με όλες εδώ τις δυνατότητες και περιορισμούς) και βεβαίως η ευρωπαϊκή εθνική μας πολιτική, δείχνουν κατευθύνσεις και περιθώρια για αξιοποίηση και διεύρυνση. Η διαμόρφωση σύνθετης ισλαμικής κι ασιατικής ευρωπολιτικής, η μετάθεση του ισλαμικού κέντρου βάρους προς τον Αραβικό Κόσμο, η βαθύτερη μεσανατολική σταθεροποίηση κλπ. αποτελούν, ενδεικτικά, ζητήματα που η Ελλάδα μπορεί να συνεισφέρει.

Ακόμα και το μείζον γεω-κοινωνικο-πολιτικό ζήτημα του 21ου αιώνα μπαίνει αναγκαστικά στην ατζέντα όχι μόνον των μεγάλων χωρών και συμπράξεων (ΕΕ, ΝΑΤΟ, BRICS κλπ) αλλά και κάθε χώρας, όπως και της διεθνούς διανόησης. Ως ανάγκη μιας Συγκλιτικής-Συνεξελικτικής παγκόσμιας Συνύπαρξης έναντι μιας Συγκρουσιακής-πυρηνικής πολιτικής μηδενικού αθροίσματος. Κι όχι βεβαίως ως ρομαντική επιθυμία αλλά ως ρεάλ-υπερβατική πολιτική που κατανοεί τις δυσκολίες, αλλά και τα υποκείμενα και τις γραμμές των διέξοδων ρήξεων και ελκύσεων.

Το μεγαλοτουρκικό αφήγημα

Με τα δύσκολα αυτά ζητήματα να ωριμάζουν αργά διεθνώς (προς το παρόν, δαπάναις κυρίως ουκρανικού αίματος και ευρωπαϊκής οικονομίας), για τη χώρα μας ο χάρτης Μπαχτσελί ανέδειξε και μια άλλη, υποτιμημένη ως τώρα, πτυχή του τουρκικού επεκτατισμού. Πρόκειται για την “εκπαίδευση” της τουρκικής και διεθνούς κοινής γνώμης στα τουρκικά “δίκαια”, εκπαίδευση ενταγμένη στο μεγαλοτουρκικό αφήγημα. Σ’ αυτό Ιστορία, Δίκαιο, Ισλάμ, Δύση, Ελλάδα κ.ά. συνδέονται κατάλληλα μέσα από τρεις βασικές θέσεις σε ερντογανική ή κεμαλική παραλλαγή:

• Πρώτον, ο μακραίων τουρκικός θρίαμβος αποτελεί έκφραση του θείου οθωμανικού δικαίου σ’ ένα κοινωνικά διαλυτικό τοπίο απίστων, ενώ την ιστορική δικαιωματική συνέχειά του επωμίζεται το σύγχρονο τουρκικό έθνος των 90 εκατομμυρίων σφύζοντος πληθυσμού που αξίζει καλύτερη μοίρα.
• Δεύτερον, τόπος αυτής της συνέχειας αποτελεί η διεφθαρμένη Δύση, αυτή των σταυροφοριών, των ιεροεξεταστών, των ναζί, των αποικιοκρατών, των φιλελληνικών αδικιών απέναντι στην Τουρκία, αυτή της οποίας «χρειαζόμαστε την επιστήμη αλλ’ απορρίπτουμε την ηθική».
• Τρίτον, η Τουρκία, ηγετική στο Ισλάμ και «προστάτης των αδικημένων όπου γης», οφείλει να κυριαρχήσει βήμα προς βήμα «πέρα απ’ τη φυλακή των συνόρων της», αποτελώντας ιστορική απάντηση στη δυτική παρακμή.  Όραμα του 2050 αποτελεί μια Τουρκία-παγκόσμια δύναμη με τωρινή αφετηρία την περιφερειακή ηγεμονία και κατάκτηση αντίστοιχου δικαιωματικού ζωτικού χώρου, που κυρίως σφετερίζεται η κακομαθημένη δυτική προφυλακή… η Ελλάδα.

Με το αφήγημα αυτό, που υποστηρίζουν και μελετημένες συμβολικές-εκπαιδευτικές κινήσεις (Αγία Σοφία, φιέστες για την Άλωση, τηλε-σίριαλ κτλ) συμπορεύονται ο έμπρακτος πειρατικός αναθεωρητισμός και τα τούρκικα διεθνή παζάρια. Τελευταία και πολύ σημαντική εξέλιξη είναι εδώ η αναπτυσσόμενη σχέση της Τουρκίας με τους BRICS.

Η ελληνική απάντηση

Η απάντηση στο αφήγημα αυτό, πολύμορφη, συστηματική και επικοινωνιακά κατάλληλη, είναι πλέον αναγκαία και με ειδικότερους αποδέκτες τη διεθνή πολιτική και πνευματική ελίτ, τη δυτική και διεθνή κοινή γνώμη, και οπωσδήποτε την τουρκική κοινωνία. Με επίγνωση ότι το βάρος της πνευματικής ελίτ, καθώς και της κοινής γνώμης σε περιόδους μεταβάσεων κι αγκυλώσεων, είναι κρίσιμο. Όπως και η εξημέρωση της τουρκικής κοινωνίας, όπου και χώρος ελληνικών επιθέσεων φιλίας και πνευματικής υποβοήθησης, μακράν των ολισθηρών “λεωφόρων Κεμάλ”. Παράλληλα, βέβαια, με την γενικότερη πειθαναγκαστική ανάσχεση του καλλιεργούμενου πνεύματος του “Αττίλα” εκεί.

Μια τέτοια αφηγηματική απάντηση οφείλει να συνδυάσει τα εξής:

• Πρώτον, την αποκάλυψη κι αποσαφήνιση του μεγαλοτουρκικού αφηγήματος, τη διαστολή του από σεβαστά προτάγματα δικαίου, και τη σύνδεσή του με κάθε ιστορική πλαστογραφία και πειρατική πρακτική.
• Δεύτερον, τον κώδωνα κινδύνου για τη Δύση και την Ευρώπη διαχρονικά και σήμερα, απ’ τη Ναύπακτο και τη Βιέννη ως τη βαλκανική,  μεταναστευτική κι αναθεωρητική πολιορκία, και τον αντίστοιχο ακριτικό ρόλο της προγονικής και σύγχρονης Ελλάδας, που δεν υπερασπίζει απλώς “μερικά βράχια” ή “δικαιώματα επιδοτήσεων”.  Κι επομένως την ουσία και οικουμενική σημασία ενός σύγχρονου φιλελληνισμού.
• Τρίτον, την ειλικρινή αποδοχή ιστορικών λαθών και σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων της Δύσης, κλειδούχου ωστόσο για παγκόσμιες κοινωνικοπολιτικές και γεωπολιτικές διεξόδους.
• Τέταρτον, την προβολή θετικής προοπτικής στο σύγχρονο κόσμο μιας Τουρκίας με σεβαστές μεν ιδιαιτερότητες πλην αντιπειρατικής και με αναβαθμισμένη κατανόηση του δικαίου, προοπτικής σ’ αντίθεση με το καταστροφικό αδιέξοδο του μεγαλοτουρκισμού.