Μέσω Κυπριακού η Τουρκία επιδιώκει να βάλει χέρι στο φυσικό αέριο

Η Τουρκία επιχειρεί να συνδέσει τις όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό με τις ενεργειακές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο και πιο συγκεκριμένα στην κυπριακή ΑΟΖ. Οι κινήσεις αυτές της Άγκυρας επιβεβαιώνονται τόσο από την τακτική κωλυσιεργίας που έχει υιοθετήσει στο Κυπριακό όσο και από το γεγονός ότι και η ίδια προγραμματίζει έρευνες με την κάθοδο στην περιοχή του γεωτρύπανου Fatih (Πορθητής), που χρονικά τοποθετείται στις αρχές Αυγούστου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία θα επιδιώξει αυτή τη διασύνδεση, προσπαθώντας παράλληλα να επιβάλει νέα τετελεσμένα, συντηρώντας κλίμα έντασης. Στόχος του καθεστώτος Ερντογάν είναι να εμπλακεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στις έρευνες και στη συνέχεια στη διαχείριση του αερίου και ταυτόχρονα, εάν υπάρξουν εξελίξεις στο Κυπριακό και προχωρήσουν, να έχει οφέλη.

Με βάση τον ενεργειακό προγραμματισμό των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ, από το Νοέμβριο του 2018 μέχρι το Φεβρουάριο του 2019 θα γίνουν τρεις γεωτρήσεις από ExxonMobil και Total. Αυτή είναι, κατά τους Τούρκους, η κατάλληλη περίοδος για να υπάρξουν κινήσεις στο Κυπριακό, μετακινώντας το ορόσημο του Σεπτεμβρίου. Ή γιατί θεωρεί πως οι διεργασίες σε πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο θα φρενάρουν τις κινήσεις στα ενεργειακά, ή γιατί αντίθετα θα περιληφθούν οι δράσεις αυτές στις συζητήσεις για το Κυπριακό.

Την ίδια ώρα, η τοποθεσία που θα επιλεγεί από τον Πορθητή να κάνει γεωτρήσεις θα έχει τη σημασία της, καθώς θα δείξει προθέσεις και διαθέσεις. Εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται ότι θα προσπαθήσει να μπει σε αδειοδοτημένα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ, θέλοντας να αποφύγει πιθανή αντιπαράθεση με τρίτους. Σε άλλες περιοχές, όμως, με την παρουσία της θα προκαλέσει τετελεσμένα.

Σε διπλωματικό επίπεδο, λοιπόν, η Τουρκία δεν φαίνεται να βιάζεται καθώς το Κυπριακό είναι χαμηλά στις προτεραιότητές της, εκτός και εάν προκύψουν ευνοϊκές για την ίδια εξελίξεις. Είναι σαφές πως για την τουρκική πλευρά βασικές επιδιώξεις είναι η εμπλοκή στα ενεργειακά όπου και θα «βάλει χέρι». Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, θέλει να διασφαλίσει τον πλήρη έλεγχο του νησιού μέσα από ρυθμίσεις που αφορούν την εσωτερική πτυχή (εκ περιτροπής προεδρία, τρόπος λήψης αποφάσεων και πολιτική ισότητα). Όσον δε αφορά στην εξωτερική πτυχή, επιδιώκει μια φόρμουλα συνέχισης της παρουσίας της στην Κύπρο.

Ούτε ένα οδόφραγμα

Στη Λευκωσία αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχουν σήμερα εκείνες οι προϋποθέσεις για συμφωνία στο Κυπριακό. Όπως χαρακτηριστικά είχε πει σε ξένο συνομιλητή του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, «ένα οδόφραγμα δυσκολεύονται να ανοίξουν, πώς θα εφαρμοστεί μια συμφωνία;» (αναφερόμενος στο οδόφραγμα της Δερύνειας). Η Λευκωσία, ωστόσο, φοβάται όπως ο διάβολος το λιβάνι να της αποδοθούν ευθύνες και γι’ αυτό και παρουσιάζεται «ευέλικτη» ενόψει μιας νέας προσπάθειας. Παράλληλα, αν και σε καμία περίπτωση δεν διασυνδέει το Κυπριακό με τα ενεργειακά, παρακολουθεί με ανησυχία τους τουρκικούς σχεδιασμούς και επιδιώξεις σ’ αυτό τον τομέα.

Στα Ηνωμένα Έθνη φαίνεται να επικρατεί η άποψη πως αυτή η προσπάθεια θα ξεκαθαρίσει κατά πόσον είναι δυνατό να λυθεί ή όχι το Κυπριακό. Εκτιμούν πως από την πρωτοβουλία αυτή θα κριθεί το μέλλον του Κυπριακού και πώς θα προχωρήσει εάν οι εμπλεκόμενοι καταλήξουν σε συμφωνία ή όχι. Αυτό άρχισε να διαφαίνεται και από τις συζητήσεις για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ).

Είναι σαφές πλέον πως παρά τις γνωστές για το Κυπριακό τοποθετήσεις-κλισέ, που χρησιμοποιούνται για δηλώσεις και έγγραφα, παρασκηνιακά χρησιμοποιούνται διάφορες άλλες εναλλακτικές προσεγγίσεις. Κυρίως σε ό,τι αφορά στη βάση των διαπραγματεύσεων (εξου και η προσπάθεια για αλλαγή των όρων εντολής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ). Ενισχυτικό τούτων είναι και οι παρασκηνιακές κινήσεις για συζήτηση ενός διαχρονικού αιτήματος, για να τεθεί στην ατζέντα η επόμενη ημέρα του καθεστώτος των Τουρκοκυπρίων, σε περίπτωση νέας αποτυχίας. Ό,τι και να σημαίνει αυτό.