Μετά το “ήσυχο καλοκαίρι”, 2ος γύρος από Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο

Ο πρόεδρος Ερντογάν και τα υπουργεία Εξωτερικών και Ενέργειας της Τουρκίας προχωρούν, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, σε κινήσεις εδραίωσης των ερεισμάτων τους εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της αντίστοιχης παράνομης ζώνης που η Άγκυρα υπέγραψε με την προηγούμενη κυβέρνηση της Λιβύης το Νοέμβριο του 2019.

Οι τουρκικές κινήσεις γίνονται παρά τη συμφωνία ύφεσης που (φέρεται ότι) επιτεύχθηκε μεταξύ Μητσοτάκη-Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, στις 14 Ιουνίου. Άλλωστε, οι δύο ηγέτες, επί της ουσίας, δεν συμφώνησαν τίποτα περισσότερο από την αναστολή στρατιωτικών δραστηριοτήτων και ασκήσεων στα διεθνή ύδατα και στον διεθνή εναέριο χώρο, όπως ήδη προβλέπεται βάσει του Μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ της 27ης Μαΐου 1988 για την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου κάθε έτους (αργότερα επιμηκύνθηκε από τις 15 Ιουνίου ως τις 15 Σεπτεμβρίου προς διευκόλυνση του τουρισμού).

Παραμένει, βέβαια, περίεργο ότι η κυβέρνηση αποφεύγει να διαφωτίσει την κοινή γνώμη για τη φύση και τη διαδικασία του “κόκκινου τηλεφώνου” των διπλωματικών συμβούλων Ελένη Σουρανή και Ιμπραχήμ Καλίν. Δεν σχολιάζει τις ανακοινώσεις του Ερντογάν σαν να του αναγνωρίζει, εμμέσως πλην σαφώς, δικαιώματα αφενός καθορισμού της διπλωματικής ατζέντας, αφετέρου επικοινωνιακής κυριαρχίας μέσα στην Ελλάδα. Σαν το ζήτημα να μην αξίζει κυβερνητικών διευκρινίσεων, σε αντίθεση μάλιστα με τις χιλιάδες “επικοινωνιακές εργατοώρες” που δαπανά το Μαξίμου για εσωτερικά θέματα ήσσονος ως μηδενικής σημασίας.

Ασφαλώς, ο ελληνοτουρκικός διάλογος είναι παραπάνω από επιβεβλημένος και μάλλον οι πρωτοβουλίες Μητσοτάκη-Σουρανή περιέχουν ορισμένα θετικά στοιχεία. Ωστόσο, όσα και όποια κι αν είναι τα θετικά θα εξουδετερώνονται από την ανενόχλητη προώθηση του τουρκικού σχεδιασμού σε όλα τα μέτωπα για όσο διάστημα η Αθήνα εμφανίζεται σχεδόν ενθουσιασμένη, επειδή αποφεύγει πρόσκαιρα τα χειρότερα.

Ελληνικά συμφέροντα

Σ’ αυτό το πλαίσιο συζητείται έντονα μεταξύ ξένων διπλωματών ότι η Άγκυρα διαπραγματεύεται με τον μεταβατικό πρωθυπουργό της Λιβύης Άμπντελ Χαμίντ Ντμπεϊμπά δύο σημαντικότατα θέματα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος. Πρώτον, την υπογραφή και νέου (τρίτου!) τουρκολιβυκού μνημονίου που θα αφορά την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Δεύτερον, την ενδεχόμενη προκήρυξη διαγωνισμών αξιοποίησης συγκεκριμένων θαλάσσιων “οικοπέδων” εντός της παράνομης και ανύπαρκτης ΑΟΖ Τουρκίας-Λιβύης.

Πιθανώς τα δύο θέματα να συνδέονται και η προκήρυξη οικοπέδων να αφορά μόνον όσες θαλάσσιες περιοχές κρίνονται σημαντικές για την τουρκική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία TPAO, αφού σοβαρές δυτικές εταιρίες δεν θα διακινδύνευαν να εμπλακούν σε παράνομες δραστηριότητες. Πάντως, σε κάθε περίπτωση θα πρόκειται για δυσμενέστατη εξέλιξη. Γιατί, μεταξύ άλλων, η Άγκυρα θα έχει βρει μέθοδο εφαρμογής του Μνημονίου του 2019 ακόμα και επί της μεταβατικής κυβέρνησης του Ντμπεϊμπά και πριν από τις λιβυκές προγραμματισμένες εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου 2021, που ίσως αναβληθούν μερικούς μήνες.

Σημειώνεται ότι η τουρκική αδιαλλαξία ήταν ξεκάθαρη και κατά τις συνομιλίες του Δένδια με τον ομόλογό του Τσαβούσογλου στα τέλη Μαΐου. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών παρουσίασε εικόνα ευρείας διακομματικής συναίνεσης για την εφαρμογή του τουρκολιβυκού μνημονίου στον κατάλληλο χρόνο. Υπαινίχθηκε εξάλλου ότι η σημασία του αναγνωρίζεται ως ισοδύναμη του διακομματικού ψηφίσματος περί casus belli, της 8ης Ιουνίου 1995, στην περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.

Τουρκικές κινήσεις

Παράλληλα, η διεθνής ναυτιλιακή αγορά “βοά” από πληροφορίες (όχι απλές φήμες) ότι η Τουρκία βρίσκεται κοντά στην αγορά και τέταρτου πλωτού γεωτρύπανου που θα χρησιμοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αναζήτηση γεωτρύπανου έρχεται ως συνέχεια των πρόσφατων στοιχείων, που είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε τράπεζες πληροφοριών του ναυτιλιακού κλάδου, για την αγορά τριών βοηθητικών πλοίων. Τα πλοία ονομάστηκαν ήδη προς μνήμη τριών παιδιών τουρκοκυπριακής οικογένειας που βρέθηκαν νεκρά τον Δεκέμβριο του 1963 και το έγκλημα αποδόθηκε δήθεν σε Ελληνοκυπρίους, ενώ στην πραγματικότητα είχαν σφαγιαστεί από τον ταγματάρχη πατέρα τους.

Με την πιθανή εξαίρεση των κυβερνήσεων ορισμένων μεγάλων χωρών που διαθέτουν καλύτερες πληροφορίες για τις προθέσεις του Ερντογάν, ουδείς μπορεί να προβλέψει τον ακριβή χρόνο των τουρκικών κινήσεων εν όψει και της λήξης του άτυπου (αναγκαστικού λόγω Covid) μορατόριουμ ερευνών ξένων εταιριών στην κυπριακή ΑΟΖ περί τον Οκτώβριο φέτος. Αντιθέτως, το μόνο βέβαιο είναι ότι στις 20 Ιουλίου ο Ερντογάν θα μεταβεί στα Κατεχόμενα, ανακοινώνοντας άμεση ή πολύ σύντομη οικονομική αξιοποίηση της περιφραγμένης περιοχής των Βαροσίων. Δηλαδή κάτι που η Τουρκία δεν είχε τολμήσει και η Κύπρος και η Ελλάδα δεν ανέχονταν επί 47 ολόκληρα χρόνια.