Μεταφραστικές αλχημείες για εξωραϊσμό των δηλώσεων Ράμα
11/11/2018
Γράφει ο Σπύρος Κούτουλας * –
Μετά τα προκλητικά σχόλια του Αλβανού πρωθυπουργού στο facebook, όπου χαρακτήρισε γαϊδούρια, γουρούνια και ορεσίβιους όσους παραβρέθηκαν στην κηδεία του Κωνσταντίνου Κατσίφα, μερίδα των ελλαδικών ΜΜΕ έσπευσε να αντιστρέψει το νόημα των δηλώσεων και να αποδώσει στον Έντι Ράμα δηλώσεις κατευνασμού μέσω “μαθημάτων αληθινού πατριωτισμού” όπως γράφτηκε σε κάποια από αυτά.
Όπως έγινε αμέσως γνωστό, η αναθεώρηση των δηλώσεων προέκυψε μετά από μία εναλλακτική εκδοχή της μετάφρασης από τον γνωστό Αλβανό δημοσιογράφο Γκαζμέντ Καπλάνι. Στο himara.gr δημοσιεύσαμε εξ αρχής μεταφρασμένη ολόκληρη την συνομιλία που είχε ο Αλβανός πρωθυπουργός: (https://www.himara.gr/prosopa
Lucky Boy London: Κάνε παρέμβαση κύριε Ράμα. Σε παρακαλώ επειδή ντροπιαζόμαστε σαν κράτος. Έρχεται ο Έλληνας μας προκαλεί. Βάλτους στην θέση τους και δείξε τους την αξία μας σαν έθνος.
Edi Rama: Η αξία μας σήμερα; Ακριβώς αυτό που μερικοί βλέπουν σαν αδυναμία. Το κράτος μας δεν μάχεται ούτε με φέρετρα και ούτε με προβοκάτορες κηδειών. Όποιος ήρθε να προκαλέσει, εισήλθε, ντρόπιασε τον εαυτό του και τη σημαία του και αποχώρησε. Πατριωτισμός δεν σημαίνει να μισείς τον άλλον και τη γλώσσα του, αλλά να αγαπάς τη χώρα και τη γλώσσα σου. Και εσείς κύριε μην χρησιμοποιείτε τον όρο «Greku» διότι είναι εξίσου αηδιαστικό όσο όταν στην άλλη πλευρά κάποιοι ορεσίβιοι χρησιμοποιούν τη λέξη «shqiptari!». Η ελληνική μειονότητα, οι καλοί άνθρωποι της Μειονότητας στους Βουλιαράτες, δεν είναι «greku», αλλά σεβάσμιοι και αναντικατάστατοι πολίτες της Αλβανίας.
Και εσύ που ούτε το όνομά σου δεν καταλαβαίνω πως είναι, μείνε ήσυχος, η Αλβανία δεν «ντροπιάζεται» από ορισμένους άξεστους (ακρ. βουνίσιους / ορεσίβιους), που ζουν σαν ύαινες και τραγουδούν σαν κοράκια! Είναι βρωμερές υπάρξεις που βεβηλώνουν το νεκρό που δήθεν τιμούν και μειώνουν την την αξιοπρέπεια της σημαίας του έθνους τους – ένα έθνος που έδωσε πολλά στην ανθρωπότητα, ενός λαού που δεν ήταν και δεν μπορεί να είναι ποτέ εχθρός μας, μιας χώρας όπου οι Αλβανοί βρήκαν στέγη, το ίδιο όπως βρήκαν στέγη οι Έλληνες σε μας. Και αυτή όπως κάθε άλλη χώρα, έχει την ατυχία να έχει τα δικά της γουρούνια και τα δικά της γαϊδούρια.
Μεταφραστικό χειρουργείο
Στην εκδοχή του Γκαζμέντ Καπλάνι -στην οποία στηρίχθηκε η αναθεωρητική προβολή του γεγονότος- υπάρχουν κάποιες φαινομενικά μικρές διαφορές:
Πρώτον: Lucky Boy London: “Βάλτους στην θέση τους και δείξε τους την αξία μας σαν έθνος“. Ο Γκαζμέντ Καπλάνι μεταφράζει “την αξία μας” υπονοώντας τα ιδανικά. Για κάθε χρήστη της αλβανικής γλώσσας όμως, είναι ξεκάθαρο πως ο συνομιλητής του Αλβανού εννοεί την αξία με την έννοια της ισχύος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Αλβανός πρωθυπουργός στην απάντησή του, φέρνει ως αντίθεση του “vlera” την λέξη “dobesi” που μεταφράζεται και από τον Καπλάνι ως “αδυναμία” (άλλωστε εδώ δεν χωρά άλλη μετάφραση). Επομένως στα ελληνικά η ελεύθερη απόδοση της πρώτης πρότασης του Ράμα και όχι κατά λέξη μετάφραση θα ήταν “Η Δύναμή μας είναι αυτό που κάποιοι βλέπουν ως αδυναμία“.
Δεύτερον: Έντι Ράμα: “Το κράτος μας δεν μάχεται ούτε με φέρετρα και ούτε με προβοκάτορες κηδειών“. Στην εκδοχή του Καπλάνι, ο τύπος “arkmorte” μεταφράζεται ως “νεκρόφιλους“. Η λέξη arkmorte, είναι σύνθετη. Στα αλβανικά “ark” είναι το κουτί, η κιβωτός. Το δεύτερο συνθετικό “Morte” όσοι έχουν διδαχθεί λατινικά ή γνωρίζουν λατινογενείς γλώσσες αντιλαμβάνονται ότι σχετίζεται με τον θάνατο, δείχνει το “νεκρό”.
Επομένως εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα ότι η λέξη “akrmorte” αναφέρει την κιβωτό του νεκρού ή αλλιώς το φέρετρο. Για να επιβεβαιώσουμε, αναζητήσαμε στο Διαδίκτυο την λέξη. Ένα από τα αποτελέσματα είναι ο τίτλος σε άρθρο αλβανικής εβδομαδιαίας εφημερίδας:
“U varros e gjalle, gruaja lufton per jeten 11 dite brenda ne arkmort“. Δηλαδή “ετάφη ζωντανή, γυναίκα παλεύει για την ζωή της 11 ημέρες μέσα σε φέρετρο (arkmort)“.
Για να μην το κουράζουμε παραπάνω, η λέξη arkmort σημαίνει φέρετρο και όχι νεκρόφιλος όπως μετέφρασε ο Καπλάνι. Εδώ έχουμε τον ορισμό της απάτης. Απευθυνόμενος σε κοινό που δεν γνωρίζει την αλβανική γλώσσα, ο Καπλάνι μεταφράζει από την μητρική του γλώσσα σε γλώσσα, την οποία προφανώς γνωρίζει εξίσου καλά μια λέξη εντελώς λανθασμένα.
Αν δεν κρύβεται σκοπιμότητα πίσω από αυτήν την μετάφραση, πρόκειται για σφάλμα που κανείς δεν περιμένει από έναν Αλβανό συγγραφέα που γράφει και στα ελληνικά. Ο Καπλάνι, ας σημειωθεί, εμφανίστηκε μετά από χρόνια στην ελληνική επικαιρότητα λίγες μέρες πριν την δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα και για 11 μέρες δεν είχε αναφερθεί καθόλου στο περιστατικό.
Τρίτον: Έντι Ράμα: “Είναι βρωμερές υπάρξεις“. Ο Καπλάνι μεταφράζει το “qenie te mjera” σαν “μίζερες υπάρξεις“. Ενώ το mjer σε διάφορους τύπους χρησιμοποιείται ως βρισιά σε ολόκληρη την Αλβανία και σημαίνει “μιαρό“, “βρωμερό“. Και εδώ προτιμήσαμε αρχικά την κατά λέξη μετάφραση, ενώ μια πιο σωστή ελεύθερη απόδοση θα ήταν “μιάσματα“. Αν στη μετάφραση του φερέτρου ως “νεκρόφιλοι” έκανε λάθος ο Καπλάνι, δυσκολευόμαστε να δεχθούμε πως ένας Αλβανός συγγραφέας του επιπέδου του μπορεί σε ένα κείμενο λίγων λέξεων να κάνει τόσα πολλά λάθη.
Η βολική εκδοχή του Καπλάνι
Τέλος, ο Καπλάνι εικάζει ότι η όλη στιχομυθία έγινε με αφορμή συνθήματα χρυσαυγιτών στην κηδεία του Κατσίφα και οι αναφορές σε γαϊδούρια, γουρούνια και ορεσίβιους αφορούσαν μόνο εκείνη την μερίδα των παρευρισκομένων. Διαβάζοντας όλη την συνομιλία με πολίτες που είχε ο Έντι Ράμα, ψάχνοντας όλα τα πλάνα από τηλεοπτικά ΜΜΕ και live μεταδόσεις στο facebook, από πουθενά δεν προκύπτει ότι είναι βάσιμη η εικασία του Καπλάνι.
Αυτό που δεν σημειώνεται πουθενά είναι ότι το ίδιο βράδυ, ο Αλβανός πρωθυπουργός εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή, όπου επανέλαβε τις ίδιες φράσεις. Και ενώ είχε την ευκαιρία να ξεκαθαρίσει αν αναφερόταν σε μερίδα ή στο σύνολο του κόσμου που παραβρέθηκε στην κηδεία, δεν επέλεξε να κάνει οποιονδήποτε διαχωρισμό.
Επανερχόμαστε στα ελληνικά ΜΜΕ και τις προσωπικότητες που επέλεξαν να οικειοποιηθούν την εκδοχή του Καπλάνι. Μπορεί η αναγνωρισιμότητα του Καπλάνι να του παρέχει ευρύτερο κανάλι επικοινωνίας, σε κάποιους να μεταφράζεται σαν εγκυρότητα, αλλά σε κάθε περίπτωση, όταν μιλάμε για συμβάντα που σχετίζονται με τις πολύπαθες ελληνοαλβανικές σχέσεις, προτείνουμε μια πιο προσεκτική ανάγνωση των γεγονότων. Δεν μπορεί να γίνεται τόσο εύκολα αποδεκτή μια εκδοχή η οποία έρχεται σε πλήρη αναντιστοιχία με την γενικότερη συμπεριφορά του Αλβανού πρωθυπουργού απέναντι σε οτιδήποτε δεν συνάδει με τις κατά περίπτωση θέσεις του.
Και τέλος, προτείνουμε να αναρωτηθούν ποια θα ήταν η στάση τους αν Έλληνας πολιτικός προέβαινε σε αντίστοιχους χαρακτηρισμούς για διαδηλωτές, όσο υβριστικά συνθήματα και αν αυτοί χρησιμοποιούσαν Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ο Αλβανός πρωθυπουργός βρέθηκε στο επίπεδο των ακραίων, κατά των οποίων τα ΜΜΕ λένε ότι καταφέρθηκε.
* Ο Σπύρος Κούτουλας είναι Βορειοηπειρώτης, ένας από τους συντελεστές του ιστότοπου himara.gr
