Μεταξύ Σκύλλας (Τουρκία) και Χάρυβδης (Κομισιόν) για τον Θαλάσσιο Σχεδιασμό

Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Οντζού Κετσελί, δήλωσε ότι το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο που κοινοποίησε στην Κομισιόν η Κύπρος, παραβιάζει τα δικαιώματα τόσο της Τουρκίας, όσο και των Τουρκοκυπρίων και καλεί την ΕΕ να προτρέψει τη Λευκωσία να συνεργαστεί με τους Τουρκοκύπριους για εξεύρεση λύσης. Ο Κετσελἰ “συνιστά” η “νότια Κύπρος” να αποδεχθεί τα τετελεσμένα στο νησί.

Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν σέρνει την Ελλάδα στα δικαστήρια επειδή δεν κατέθεσε το αντίστοιχο σχέδιο, ενώ απείλησε και την Κύπρο με δίκη για τον ίδιο λόγο μ δεν είχε υποβάλει ούτε η Κύπρος εντός προθεσμιών το δικό της σχέδιο. Ο Κετσελί υποστηρίζει ότι «η Τουρκία έχει ήδη ορίσει τα εξωτερικά σύνορα της ΑΟΖ της με τους Τουρκοκύπριους, ενώ η άπληστη “νότια Κύπρος” προχωρεί σε πρωτοβουλίες οι οποίες δεν έχουν καμία ισχύ για την Άγκυρα».

Σε σχετική ανακοίνωση γράφει συγκεκριμένα: «Οι περιοχές που καθορίζονται στον “Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό” της νότιας Κύπρου, ο οποίος βασίζεται σε οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προετοιμάζεται από όλα τα κράτη μέλη, παραβιάζει τα δικαιώματα τόσο της Τουρκίας όσο και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ). Η Τουρκική Δημοκρατία έχει καταχωρήσει τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της στη Μεσόγειο στα Ηνωμένα Έθνη ήδη από το 2004 και πιο πρόσφατα το 2020.

»Εξ αρχής δηλώσαμε ότι μονομερείς ενέργειες της ελληνοκυπριακής διοίκησης, σχετικά με τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν θα γίνονται αποδεκτές και οι ενέργειες της Τουρκίας στον τομέα αυτόν συνεχίζονται σε αυτό το πλαίσιο. Αυτή τη φορά, η απόπειρα της ελληνικής πλευράς να εκμεταλλευθεί την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό αποτελεί την τελευταία μάταιη προσπάθειά της.

»Η Τουρκία έχει νόμιμα δικαιώματα και δικαιοδοσία στις θαλάσσιες περιοχές δυτικά της Νήσου Κύπρου και οι Τουρκοκύπριοι έχουν νόμιμα δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές γύρω από τη Νήσο.

Οι παράνομες και οι εντελώς άπληστες πρωτοβουλίες της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης, που είναι αποκομμένες από την πραγματικότητα, δεν έχουν καμία ισχύ και υπονομεύουν τις προσπάθειες για την επίτευξη μιας συνολικής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού.

»Οι προσδοκίες της Τουρκίας από τρίτους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχουν αλλάξει. Αναμένουμε να μην αγνοηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις των θεμάτων που άπτονται των θαλάσσιων δικαιοδοσιών κατά τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Αντί να προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα στην περιοχή, η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να συνεργάζεται με την ΤΔΒΚ αποδεχόμενη ότι η λύση του Κυπριακού μπορεί να είναι δυνατή μόνο στη βάση της σημερινής πραγματικότητας που ισχύει στο νησί».

Η Ελλάδα

Χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο «επειδή η χώρα δεν διασφάλισε την ορθή εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό». Η Ελλάδα έχει έτοιμο ένα προσχέδιο ήδη από το 2022, αλλά αυτό “σκοντάφτει” σε πολλά.  Ένα από αυτά είναι και το πώς θα ερμηνευθούν από την Τουρκία οι χάρτες που θα καταθέσει η χώρα μας.

Η Κομισιόν θα μπορούσε να αναστείλει την παραπομπή στην Ελλάδα λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας, όμως είναι άγνωστο αν ήταν απρόθυμη να κάνει εξαιρέσεις ή αν η Ελλάδα απλώς δεν πίεσε για να υπάρξουν εξαιρέσεις. Η τοποθέτηση της Κομισιόν είναι αντικειμενικά ορθή, αλλά αποστασιοποιημένη και τεχνοκρατική. «Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός που ζητήθηκε από όλα τα παράκτια κράτη, αποσκοπεί στην οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιτυγχάνονται διάφοροι οικολογικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι.

Σ’ αυτούς τους στόχους συγκαταλέγονται η ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, η βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων και η διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και βιοποικιλότητας. Η ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο είναι απαραίτητη για την ορθή επίτευξη των στόχων αυτών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας», αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν.

Η διορία που έθεσε η Κομισιόν ήταν να έχει καταρτισθεί θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο μέχρι τις 31 Μαρτίου του 2021. Επειδή ούτε η Κύπρος, αλλά ούτε και η Ιταλία και η Ελλάδα είχαν καταρτίσει εγκαίρως τον χάρτη, την περασμένη άνοιξη η Κομισιόν επανήλθε στο θέμα και ενημέρωσε ότι πλέον θα στείλει τα μη συμμορφούμενα κράτη στο δικαστήριο. Η Κύπρος στο διάστημα αυτό υπέβαλε το δικό της σχέδιο, όμως η Ελλάδα όχι.

Ως εκ τούτου, μετά την προειδοποιητική επιστολή που εστάλη τον Δεκέμβριο του 2021 και τις πιέσεις που ασκήθηκαν τον Απρίλιο του 2023, η Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα κατόπιν διαβούλευσης έχει καταλήξει από το 2022 σε ένα προσχέδιο, όμως υπάρχουν πολλοί σκόπελοι: σε μία χώρα με τόσο πολλά παράλια, όπου το θαλάσσιο χωροταξικό επηρεάζει και τα νησιά αλλά και τις παράκτιες κοινότητες όλης της χώρας (δεν μπορεί να απομονωθεί ως σχέδιο από τις στεριανές δραστηριότητες), ο σχεδιασμός ‘βρίσκει’  σε πολλές ομάδες συμφερόντων ή επιβίωσης. Οι επιλογές που θα γίνουν,  θα ωφελήσουν κάποιες χρήσεις και δραστηριότητες έναντι άλλων και κάποιες περιοχές θα ευνοηθούν επίσης, έναντι άλλων.

Ο σχεδιασμός αφορά την εμπορική και επιβατηγή ναυσιπλοΐα, την αλιεία, τον τουρισμό, τις κοινωνικές δραστηριότητες κάθε περιοχής, τα υπεράκτια και πλωτά αιολικά και ηλιακά πάρκα, την εξόρυξη και αποθήκευση υδρογονανθράκων κ.λπ. Ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο σημείο είναι το ότι οι χάρτες και οι παραδοχές που θα γίνουν στα κείμενα και την τεκμηρίωση των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων αποτελούν παράλληλα εν  δυνάμει και γεωπολιτικό εργαλείο.

Κανείς δεν θέλει να χρησιμοποιηθεί εις βάρος της χώρας ο χάρτης κάθε θαλάσσιας περιοχής λόγω της γειτνίασης και των προβλημάτων με την Τουρκία, καθώς ο σχεδιασμός αγγίζει όλες τις θαλάσσιες ζώνες (Χωρικά Ύδατα ή Αιγιαλίτιδα ζώνη, Υφαλοκρηπίδα, και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) και θα περιγράφει τις σχετικές οικονομικές δραστηριότητες που επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται ανά περιοχή.