Μια απάντηση στον Ροζάκη – Συνηγόρος της Τουρκίας ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών

Θυμόμαστε όλοι ότι το διάστημα 2012-2015, επί συγκυβερνήσεως ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Σύμφωνα με τον κ. Ροζάκη, η Ελλάδα, τότε, είχε τροποποιήσει τη θεματική στο κεφαλαιώδες ζήτημα του εύρους του αντικειμένου των διερευνητικών συνομιλιών  με την Τουρκία. Άρχισε δηλαδή τις συζητήσεις επί των αρχών της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Επί υπουργίας Νίκου Κοτζιά, όμως, –λέει ο Ροζάκης– υπήρξε επιστροφή στην παλιά προσέγγιση της διερεύνησης της Αιγιαλίτιδας.

Η ανοιχτή ατζέντα, συνεχίζει ο κ. Ροζάκης, είχε απορριφθεί σε προηγούμενο στάδιο των διερευνητικών (εδώ αντιφάσκει με όσα λέει στην αρχή του άρθρου του) και το μόνο θέμα που παρέμενε στο τραπέζι ήταν το ζήτημα του εύρους της αιγιαλίτιδας στο Αιγαίο. Θεωρεί λογικό οι νέες διερευνητικές να ξεκινήσουν από το σημείο που διεκόπησαν το 2016 και να συνεχιστεί η συζήτηση για την αιγιαλίτιδα του Αιγαίου, μολονότι, όπως λέει, «αυτό θα φανεί ως ανορθόδοξη λύση για τους λάτρεις (sic) των 12 ν.μ.!».

Μολονότι, αποδέχεται ότι η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να ασκήσει μονομερώς την επέκταση ως τα 12 ν.μ., χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ενστάσεις τρίτων χωρών, θεωρεί ότι «ένα τέτοιο ενδεχόμενο μεταβάλλει το πέλαγος αυτό σε κλειστή ελληνική λίμνη που απαγορεύει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και σε όλους τους πολυπληθείς χρήστες της θάλασσας αυτής, οι οποίοι έχουν προορισμό τον Εύξεινο Πόντο ή προέρχονται από αυτόν»! Θεωρεί δε ότι το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει τα συμφέροντα των χωρών του Ευξείνου (και της Ρωσίας) ή των ΗΠΑ.

Ο κ. Ροζάκης, λοιπόν, δήθεν ρεαλιστικά, δείχνει να γίνεται συνήγορος της Τουρκίας και υιοθετεί την τουρκική προπαγάνδα για το Αιγαίο, ως “κλειστή ελληνική λίμνη” και “απαγόρευση” ελευθεροπλοΐας σ’ αυτό, λόγω των 12 ναυτικών μιλίων! Εδώ απαντάμε:

• Πρώτον, το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης είναι η άλλη όψη του δικαιώματος της παράκτιας κυριαρχίας στην Αιγιαλίτιδα ζώνη και έχει, επίσης, ισχυρότατη και παλαιότατη εθιμική ισχύ.
• Δεύτερον, με τη συμβατική κατοχύρωση των 12 ν.μ. ως εύρους της Αιγιαλίτιδας Ζώνης στη Σύμβαση του 1982 (που ίσχυε εθιμικά πολύ νωρίτερα), υιοθετήθηκε ταυτόχρονα και ο θεσμός  του  transit passages, δηλαδή της “ελεύθερης διέλευσης” (“πλους διελεύσεως”, ελληνικό ΦΕΚ), ως αντιστάθμισμα και με σκοπό τη διευκόλυνση της διεθνούς ναυσιπλοΐας. Σ’ αυτόν τον θεσμό δεν υπάρχουν βασικοί περιορισμοί της αβλαβούς διέλευσης. Η αβλαβής διέλευση δεν είναι θεσμός άνευ σημασίας, ιδίως σε συνδυασμό με τον πλου διέλευσης.

Δύο κινήσεις της Ελλάδας

Προσωπικά, έχω υποστηρίξει ότι η Ελλάδα, επεκτείνοντας το ταχύτερο δυνατό (μετά από 25 χρόνια, βέβαια, από την επικύρωση της Σύμβασης του 1982 και 38 χρόνια από την υπογραφή της από τη χώρα μας) την αιγιαλίτιδα ζώνη της σε όλες τις παρακείμενες θάλασσές της στα 12 ν.μ., θα είναι σκόπιμο να κάνει δύο επιπλέον κινήσεις:

Πρώτον, να παραμείνει στα 6 ή να θεσπίσει 8 ή 10 ν.μ. μεταξύ των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, διευρύνοντας σε πλάτος τους διαύλους Διεθνών Υδάτων, που έτσι κι αλλιώς (δηλαδή και με τα 12 ν.μ.) παραμένουν μεταξύ τους (δηλαδή, Βόρεια και Νότια απ’ αυτά). Πιο συγκεκριμένα  μεταξύ Σαμοθράκης-Λήμνου, μεταξύ Λήμνου-Λέσβου, μεταξύ Λέσβου-Χίου και μεταξύ Χίου-Ικαρίας. Έτσι, τα πλοία θα διέρχονται από αυτούς τους διαύλους μέσω Διεθνών Υδάτων και όχι μέσω της ελληνικής Αιγιαλίτιδας Ζώνης, μολονότι και από εκεί δικαιούνται να εισέλθουν, ασκώντας το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης, όπως συμβαίνει επί έναν αιώνα μέχρι τώρα, ακωλύτως!

Ο κ. Ροζάκης, δυστυχώς, προσπαθεί να “αμαυρώσει” και να εμφανίσει άκρως περιοριστικό το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης. Αυτό το κάνει τη στιγμή που τόσο η εφαρμογή του από την Ελλάδα, στο Αιγαίο και αλλού, είναι άκρως φιλελεύθερη (δίνοντας, δυστυχώς, χώρο για τουρκικές καταχρήσεις, ιδίως από πολεμικά πλοία) όσο και η εφαρμογή του από τα περισσότερα παράκτια κράτη, εξασφαλίζει την απρόσκοπτη ελευθεροπλοΐα εμπορικών, επιβατηγών, αλλά και -υπό περιορισμούς- πολεμικών πλοίων τρίτων χωρών. Εάν, βέβαια, κάποιο πλοίο, εμπορικό ή πολεμικό, θελήσει να πραγματοποιήσει βλαπτική (και όχι αβλαβή) διέλευση ή περιπλάνηση, τότε θα ελεγχθεί από την Ελληνική Ακτοφυλακή, όπως θα έπραττε και η Τουρκική και κάθε άλλου κράτους.

Υπό τις συνήθεις συνθήκες, τα εμπορικά και τα πολεμικά πλοία διέρχονται, χωρίς να ενημερώσουν από πριν το παράκτιο  κράτος  για την αβλαβή διέλευσή τους από την αιγιαλίτιδά του, ούτε να ζητήσουν την άδεια του παράκτιου κράτους! Η Ελλάδα, ως χώρα της μεγαλύτερης εμπορικής ναυτιλίας  παγκοσμίως, ουδέποτε περιόρισε την ελευθεροπλοΐα και έχει κάθε συμφέρον στη διευκόλυνσή της σε όλες τις θάλασσες.  Γι’ αυτό, άλλωστε, είχε αιγιαλίτιδα 3 ν.μ. στη θάλασσα, μέχρι το 1936 (και μέχρι το 1931, είχε 3 ν.μ. και για τους σκοπούς της αεροπορίας).

Ο Λαβρώφ και ο πλους διελεύσεως

Δεύτερον, η δεύτερη κίνηση της Ελλάδος πρέπει να είναι να προσδιορίσει διαύλους διεθνών υδάτων, εντός του Αιγαιακού Αρχιπελάγους, για τη διεθνή ναυσιπλοΐα, που θα διέρχονται εφόσον χρειάζεται και μέσα από τα αυξημένα χωρικά ύδατα της χώρας μας (με ανάλογη μείωσή τους τοπικά ), με προβλεπόμενο καθεστώς αυτό του “πλου διελεύσεως” για όλα τα ξένα πλοία, που είναι άκρως διευκολυντικό. Αυτό ισχύει και για τις Μεγάλες Δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, κ.λπ.), των οποίων διασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση των πολεμικών πλοίων και των υποβρυχίων τους (σε κατάδυση, μάλιστα), (άρθρα 37-44 Σύμβασης 1982).

Αυτό που δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών κ. Λαβρώφ, πρόσφατα στην Αθήνα, ήταν προφανώς μία τέτοια λύση (καθεστώτος transit passage υπέρ των τρίτων κρατών), αφού υποστήριξε  τον κανόνα των 12 ν.μ., που δικαιούνται όλα τα κράτη και που αρνείται ή θέτει υπό περιορισμό η Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση, η απόλυτη παρανομία της θρασύτατης απειλής πολέμου (casus belli), κατά το Διεθνές Δίκαιο και τον Χάρτη του ΟΗΕ, παραμένει, μολονότι, δηλώσεις, όπως του Λαβρώφ, την αποκαθηλώνουν.

Η πρόσφατη επανάληψη, από ανώτατους Τούρκους αξιωματούχους, της απειλής πολέμου δείχνει την επιμονή της παράνομης και πολεμοχαρούς πολιτικής εκβιασμών που ακολουθεί η Τουρκία, ενώ δήθεν επιζητεί “συνομιλίες”! Όσο για τις ΗΠΑ και τις χώρες του ΝΑΤΟ, δεν χρειάζονται καμία περαιτέρω διασφάλιση της ελευθεροπλοΐας τους από την Ελλάδα, πέραν της ενεργού συμμετοχής της χώρας μας ως μέλους, από το 1952, στη Συμμαχία.

Η Ελλάδα μπορεί να προσδιορίσει (με βάση και την ερμηνευτική δήλωσή της για το δικαίωμα του transit passage, όπως θα το συγκεκριμενοποιήσει η ίδια), 2-3 οδούς Διεθνούς Ναυσιπλοΐας, που θα οδηγούν από τα Δαρδανέλια προς τις δύο εξόδους του Αιγαίου, μία ανατολικά (π.χ. μεταξύ Ρόδου και Καρπάθου ή Κάσου και Ανατολικής Κρήτης) και μία δυτικά (μεταξύ Κυθήρων και Δυτικής Κρήτης). Και βέβαια, στο κεντρικό και βόρειο Αιγαίο, παραμένουν μεγάλες περιοχές διεθνών υδάτων, για προσέγγιση στα ελληνικά λιμάνια.

Advocatus diaboli η καλή εκδοχή για Ροζάκη

Θέλω να σημειώσω ότι και με τα 12 ν.μ. ελληνικής Αιγιαλίτιδας Ζώνης και με αμοιβαιότητα και της Τουρκίας, παραμένει το 20% του Αιγαίου υπό καθεστώς Διεθνών Υδάτων, για τη Διεθνή Ναυσιπλοΐα, ναυτικές ασκήσεις του τουρκικού στόλου, κ.λ.π.

Όσο για την περίπτωση πολέμου που αναφέρει ο κ. Ροζάκης, και οι δύο χώρες θα μπορούσαν στην πράξη, λόγω των εχθροπραξιών και πέρα από νομικές ρυθμίσεις, να διακόψουν την αβλαβή διέλευση στο Αιγαίο, είτε μεταξύ των νησιών είτε στα Στενά των Δαρδανελίων, μπλοκάροντας όλον τον Εύξεινο Πόντο. Άλλωστε, με τη σωρεία των παράνομων ή καταχρηστικών NAVTEX που εκδίδει εδώ και χρόνια η Τουρκία για ασκήσεις της στο Αιγαίο (πραγματικές ή υποθετικές), μπλοκάρει εσκεμμένα τεράστιες θαλάσσιες και εναέριες περιοχές για πολλούς μήνες και χωρίς να υπάρχει πόλεμος, διακινδυνεύοντας τις διεθνείς επικοινωνίες στη θάλασσα και στον αέρα!

Και σ’ αυτό το υποτιθέμενο επιχείρημα, ο κ.Ροζάκης σφάλει και εμφανίζεται να λειτουργεί ως advocatus diaboli! Με τον προσδιορισμό  διεθνών διαύλων (στενών), όπου η Διεθνής Ναυσιπλοΐα θα διεξάγεται με το καθεστώς του πλου διέλευσης, το δικαίωμα ναυσιπλοΐας  δεν δύναται να ανασταλεί (άρθρο 44 Σύμβασης  1982)! Προφανώς, ούτε σε περίπτωση πολέμου! Επίσης, αναρωτιέμαι το εξής:  Γιατί διαφεύγει  από τον  κ. Ροζάκη  στην τοποθέτησή του ότι η αβλαβής διέλευση από στενά Διεθνούς Ναυσιπλοΐας (όπως αυτά του  Αιγαίου) επίσης  δεν μπορεί  νόμιμα  να  ανασταλεί (άρθρο 45);