Μια αποτίμηση της επίσκεψης Τσαβούσογλου

Οι συνομιλίες που είχε ο Τσαβούσογλου στην Αθήνα έγιναν σε καλό κλίμα. Αυτό ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, μετά την συνάντηση του Τούρκου υπουργού με τον πρωθυπουργό, και το επανέλαβαν διπλωματικές πηγές, με την ολοκλήρωση και των κοινών δηλώσεων των δύο υπουργών Εξωτερικών. Πόσο “καλό” είναι όμως αυτό το κλίμα, όταν έχει προηγηθεί η επίσκεψη Τσαβούσογλου στη Θράκη, με όλα τα παρελκόμενα, και ο Τούρκος υπουργός επέμεινε κατά την παραμονή του στην Αθήνα, ότι η θετική προσέγγιση των δύο χωρών θα πρέπει να συνεχιστεί «χωρίς όρους και προϋποθέσεις»;

Η απάντηση δίνεται από τους ίδιους τους όρους που έχει θέσει η Ελλάδα. Η Αθήνα ζήτησε τον τερματισμό των προκλήσεων για να αρχίσουν οι συζητήσεις για τη μία και μοναδική διαφορά, τον καθορισμό ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Μαζί με αυτήν την προϋπόθεση, έθεσε όμως και τον όρο οι συζητήσεις αυτές να γίνουν με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.

Οι τουρκικές προκλήσεις, σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, είναι αλήθεια ότι από την αρχή του έτους δεν έχουν την ένταση που τις χαρακτήριζε σχεδόν ολόκληρη την προηγούμενη χρονιά: από τα γεγονότα του Έβρου μέχρι τις παράνομες και προκλητικότατες εξόδους του Ορούτς Ρέις. Δεν έχουν, ωστόσο εξαληφθεί, καθώς η Άγκυρα δεν έχει παραιτηθεί από την προκλητική ρητορική, ενώ συνεχίζονται οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου, όπως και οι κινήσεις, με τις οποίες η τουρκική πλευρά υποδηλώνει την “ύπαρξη” αμφισβητούμενων περιοχών.

Ήταν “καλό” το κλίμα …

Αναφερόμενες στις συζητήσεις που είχε ο Τσαβούσογλου με τον Νίκο Δένδια, διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι έγινε «μια ειλικρινής ανταλλαγή θέσεων και απόψεων». Αυτό θεωρητικά σημαίνει ότι είπαν οι Τούρκοι “τα δικά τους”, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων και προκλητικών αξιώσεών τους, είπαμε κι εμείς “τα δικά μας”. Όλο αυτό δε, το βαφτίσαμε “καλό κλίμα” και κανονίσαμε και την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, παρότι η πρώτη τους, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, δεν ήταν επιτυχής.

Είναι γνωστό, ότι μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, η οποία παρέπεμψε τις “κυρώσεις” κατά της Τουρκίας για τον Μάρτιο, οπότε αυτές παραπέμφθηκαν εκ νέου για τον Ιούνιο, η Άγκυρα επιδιώκει να κερδίσει τις εντυπώσεις, λανσάροντας ένα “συναινετικό” προφίλ. Επιχειρεί να δείξει δηλαδή, ότι συζητά με την Ελλάδα, ενώ παραλλήλως υπονομεύει, με διάφορες ενέργειες, την όποια θετική εξέλιξη στις σχέσεις των δύο χωρών. Έτσι όμως αποδομεί τις προϋποθέσεις και τους όρους που έθεσε η Αθήνα, η οποία δείχνει να έχει εγκλωβιστεί από τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της για την παράλληλη προώθηση μιας “θετικής ατζέντας” με την Τουρκία.

Στο διάστημα αυτό, όπως φέρεται ότι επισήμανε ο Νίκος Δένδιας στον Τσαβούσογλου, έγιναν κάποια «συγκρατημένα βήματα διαλόγου». Ανέφερε δε ως τέτοια την επανάληψη των διερευνητικών επαφών, τις πολιτικές διαβουλεύσεις, την προχθεσινή τηλεδιάσκεψη για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, καθώς και την συνάντηση των υφυπουργών Φραγκογιάννη και Ονάλ, το Σάββατο στην Καβάλα, όπου συζητήθηκαν θέματα διμερούς συνεργασίας στον οικονομικό και εμπορικό τομέα.

Σήμερα, στην Αθήνα οι δύο υπουργοί ενέκριναν έναν περιορισμένο κατάλογο μέτρων ενίσχυσης αυτής της συνεργασίας. Εδώ όμως μπαίνει το ζήτημα γιατί, ενώ δεν υπάρχει ουσιαστική πρόοδος στο “μείζον” (η Τουρκία επιμμένει για διάλογο χωρίς όρους και προϋποθέσεις), η Ελλάδα συναινεί στην προώθηση της συζήτησης για τα “ελάσσονα”, αν και τα περισσότερα από τα μέτρα που αποφασίστηκαν σχετίζονται με το γεγονός της γειτνίασης των δύο χωρών.

Τι είπε ο Δένδιας στον Τσαβούσογλου

Ο Νίκος Δένδιας φέρεται ότι έθεσε το θέμα της απαράδεκτης εμμονής της Τουρκίας στο “casus belli”, αν η Ελλάδα ασκήσει το κυριαρχικό της δικαίωμα για επέκταση των χωρικών υδάτων της. Μια απειλή που επανέλαβε προσφάτως και ο ίδιος ο Τσαβούσογλου. Αναφέρθηκε επίσης στον μη σεβασμό από την Τουρκία των διατάξεων της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και επισήμανε ότι στο πλαίσιο αυτό το “τουρκολιβυκό μνημόνιο” είναι παράνομο και ανυπόστατο.

Φέρεται επίσης ότι έθεσε «το απαράδεκτο της παραβίασης της ελληνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων σε αέρα και θάλασσα», καθώς και την συνεχιζόμενη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού και της επιθετικής ρητορικής. Αναφορά έκανε και στην ανησυχία που προκαλεί η συνέχιση της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού στο Akkuyu, τονίζοντας ότι πρόκειται για σεισμογενή περιοχή και ότι θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση των γειτονικών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου

Για όλα τα παραπάνω ο Τσαβούσογλου απάντησε βέβαια ότι η θετική προσέγγιση των δύο χωρών θα πρέπει να συνεχιστεί «χωρίς όρους και προϋποθέσεις». Για το θέμα του πυρηνικού σταθμού φέρεται πάντως ότι «συμφώνησε να παρασχεθούν σχετικές πληροφορίες μέσω της ρωσικής κατασκευάστριας εταιρίας», κάτι που ελληνικές διπλωματικές πηγές αναφέρουν ως «απόδειξη του θετικού κλίματος»!

Κατά τις ίδιες πηγές, ο Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε εκτενώς και στα διάφορα διεθνή και περιφερειακά ζητήματα, επαναλαμβάνοντας ότι το μοναδικό πλαίσιο για την επίλυση του Κυπριακού είναι η Δικοινοτική Διζωνική Ομοσπονδία. Τόνισε δε και πάλι, ότι η εμμονή σε προτάσεις που βρίσκονται έξω από αυτό το πλαίσιο αποτελεί παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Άγκυρα πάντως εξακολουθεί να στηρίζει το “τουρκοκυπριακό αίτημα” για “λύση δύο κρατών”, το οποίο η ίδια υπαγόρευσε στον Τατάρ.

Κριτική από την αντιπολίτευση

Εξαιτίας όλων των παραπάνω, κόμματα της αντιπολίτευσης στέκονται επικριτικά απέναντι στην επίσκεψη Τσαβούσογλου και τα αποτελέσματά της. Το Κίνημα Αλλαγής τονίζει ότι οι συναντήσεις δεν είχαν «κανένα ουσιαστικό πρακτικό αποτέλεσμα» και ότι τα προβλήματα  με τις επεκτατικές θέσεις της Τουρκίας παραμένουν. Υπογραμμίζει επίσης ότι «η νέα σχέση ΕΕ-Τουρκίας, πρέπει να  συνοδευτεί με όρους και προϋποθέσεις» και ότι η επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν πρέπει να προετοιμασθεί σωστά και στη βάση αυτού του πλαισίου.

Την ίδια ώρα, το ΚΚΕ, σχολιάζοντας την ανακοίνωση της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν, κάνει λόγο για αναβάθμιση του παζαριού μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας υπό την υψηλή εποπτεία του ΝΑΤΟ. Σημειώνει μάλιστα, ότι η θέση του Τσαβούσογλου για διάλογο χωρίς προαπαιτούμενα προετοιμάζει το έδαφος για απαράδεκτους συμβιβασμούς.

Είναι γνωστό άλλωστε, ότι η Άγκυρα επενδύει πλέον στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και στην επικείμενη συνάντηση του Ερντογάν με τον Μπάιντεν για την βελτίωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Στο πλαίσιο αυτό, με βάση τις μέχρι σήμερα διατυπωμένες θέσεις, υπάρχει και η υπολεπτομέρεια της βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μια παράμετρος που δεν έχει τεράστια σημασία για το πρώτο, έχει όμως την σημασία της.