Μικρό χρονικό διαρροών

του Αλέξανδρου Τάρκα  – 

Απαράδεκτο, αλλά όχι πρωτοφανές είναι το φαινόμενο της διαρροής απόρρητων εγγράφων διπλωματικού και αμυντικού ενδιαφέροντος και, κυρίως, εθνικού συμφέροντος. Παρόμοια περιστατικά είχαν καταγραφεί και επί προηγούμενων κυβερνήσεων.

Το 1988-89, το κύρος του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου επλήγη από τη δημοσιοποίηση τέλεξ με λεπτομέρειες για τα ηλεκτρονικά των F-16 και τους πυραύλους των Mirage της «αγοράς του αιώνα». Η διανομή των εγγράφων είχε προφανές κίνητρο, που αφορούσε στον ανταγωνισμό μεταξύ των συνεργατών ξένων εταιριών, προκειμένου να αποδείξουν τον ρόλο τους και να κατοχυρώσουν προμήθεια.

Το καλοκαίρι του 1992, οι θριαμβευτικές δηλώσεις του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για την επίλυση του ζητήματος των Σκοπίων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας κατέρρευσαν εντός λίγων ημερών. Αιτία, η διαρροή εγγράφων που αποδείκνυαν ότι ο ίδιος είχε προτείνει το τέχνασμα της «διπλής ονομασίας» κατόπιν παρασκηνιακής σύστασης της βρετανικής διπλωματίας.

Ακολούθησαν, την άνοιξη του 1993, διαρροές (συνήθως στις εφημερίδες του τότε Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη) επί του κοινού συμφέροντος Ελλάδας-ΠΓΔΜ για αναστολή των συζητήσεων και μετάθεσή τους το φθινόπωρο. Η αποκάλυψη εξουδετέρωσε το αφήγημα της κυβέρνησης ότι ήταν έτοιμη για συμφωνία, αλλά αναγκάστηκε να μεταβάλει στάση, λόγω των απειλών της «καραμανλικής πτέρυγας» (Μιλτιάδης Έβερτ, Σταύρος Δήμας, Αθανάσιος Κανελλόπουλος). Οι πηγές των διαρροών του 1992-93 δεν αποκαλύφθηκαν, αλλά μάλλον προέρχονταν από την εσωκομματική αντιπολίτευση και από το ΠΑΣΟΚ.

Σπάζοντας το εμπάργκο

Στα τέλη του 1994, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευάγγελος Βενιζέλος χάρισε άφθονο γέλιο στο κοινό, όταν, με ναπολεόντειο στυλ, διαβεβαίωνε ότι δεν είχε «σπάσει» το εμπάργκο στην ΠΓΔΜ με την αποστολή σιτηρών και πετρελαιοειδών. Δυστυχώς για τον ίδιο, την επομένη αποκαλύφθηκε έγγραφο που απεδείκνυε την παραβίαση των ελληνικών οικονομικών αντίμετρων από την ίδια την Ελλάδα και το θέατρο προς τους ιθαγενείς. Οι εξαχθείσες ποσότητες ήταν τόσο μεγάλες, ώστε αποδείχθηκε ότι τα καύσιμα μπορούσαν να κινήσουν τη μισή ΠΓΔΜ και τα τρόφιμα να ταΐσουν την άλλη μισή ή και (διά της οδού του λαθρεμπορίου) μέρος της Σερβίας, σε αντίθεση με όσα είχε πει ο Βενιζέλος για περιορισμένου όγκου εξαγωγή, για ανθρωπιστικούς λόγους.

Η περίοδος 1996-99, επί υπουργού Εξωτερικών Θεόδωρου Πάγκαλου, καταγράφεται ως κορυφαία σε διαρροές υπηρεσιακών τηλεγραφημάτων επί παντός επιστητού. Ο υπουργός αντέδρασε με μεταθέσεις (μετέθεσε από πρέσβεις έως κλητήρες), διώξεις δημοσιογράφων και κατηγορίες εναντίον της αντιπολίτευσης,  αλλά δεν ανακάλυψε τίποτα. Μάλλον εσωκομματικό ήταν το πρόβλημά του, αφού το 1999, που αποπέμφθηκε, οι διαρροές διακόπηκαν, αν και η αντιπολίτευση παρέμεινε ίδια και το ΠΑΣΟΚ κυβέρνηση ως το 2004.

Έκτοτε, οι διαρροές ουσιαστικά σταμάτησαν. Εξαίρεση, το 2008, οι προτάσεις Νίμιτς προς την υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη και, το 2009, τα έγγραφα που αποδείκνυαν ότι η ίδια υπουργός καθυστέρησε να ενημερώσει το υπουργείο Δικαιοσύνης για τον εντοπισμό χρημάτων του ταμία της Siemens, X. Καραβέλα, στην Ουρουγουάη και για τις πληροφορίες περί επικείμενης διαφυγής του. Η ΕΔΕ δεν ανακάλυψε τους υπεύθυνους.

Διαφορετικό πλαίσιο

Ωστόσο το πλαίσιο των σημερινών διαρροών είναι πολύ διαφορετικό από όλες τις προαναφερθείσες, επειδή:

Πρώτον, ο νυν υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς («παλιά καραβάνα», όπως τον χαρακτήρισε προχθές ο πρωθυπουργός) σε ανύποπτο χρόνο έκανε ορθώς δηλώσεις περί πρόληψης των διαρροών. Ελέγχει τη Διπλωματική Υπηρεσία και τα συρτάρια της έχουν περίπου «σφραγιστεί». Επομένως, ήταν ο μόνος με πλήρη γνώση των λεπτομερειών της υπόθεσης και με το πλεονέκτημα κοινοβουλευτικού αιφνιδιασμού, όπως αποδείχθηκε με την αποκάλυψη περί δεύτερου μεσάζοντα.

Δεύτερον, το ΠΑΣΟΚ, «έκαψε» πλήθος στελεχών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, αφού οι άσβηστες σφραγίδες και αριθμοί πρωτοκόλλου δείχνουν την προέλευση της διαρροής. Λόγω των επερχόμενων ποινών, ούτε ο πιο φανατικός οπαδός του ΠΑΣΟΚ δεν θα διακινδυνεύσει να πράξει το ίδιο.

Τρίτον, η ΝΔ ενεπλάκη «άγαρμπα», αφού εμπιστεύθηκε τα έγγραφα του ΠΑΣΟΚ και δεν αναλογίστηκε το ενδεχόμενο κυβερνητικού αιφνιδιασμού. Τραγική απειρία! Δεν θυμήθηκε κανείς ότι, όταν τη δεκαετία του ’80 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έθετε διπλωματικά και αμυντικά ζητήματα στη Βουλή, δεν χρησιμοποιούσε ποτέ έγγραφα, αλλά είχε μιλήσει προηγουμένως με πολυάριθμες πηγές του στα δύο υπουργεία; Γνώριζε και την τελευταία λεπτομέρεια, οπότε στις συγκεκριμένες αντιπαραθέσεις με τον Ανδρέα Παπανδρέου συνήθως επικρατούσε, ενισχύοντας την ηγετική θέση του. Επίσης, αντί η ΝΔ να αξιοποιήσει τις αντιπαραθέσεις των μεσαζόντων στα εξοπλιστικά όπως το 1988-89, παγιδεύτηκε η ίδια στις διαμάχες τους.

Ασφαλώς, κάποτε στο μέλλον, θα ξαναγίνουν διαρροές. Επιπλέον, δε, των κινδύνων για το εθνικό σύστημα κρυπτογράφησης, το χειρότερο είναι ότι, μετά από κάθε διαρροή, τα στόματα ξένων πηγών κλείνουν για πολλούς μήνες, γιατί κανείς δεν θέλει να αποκαλυφθούν τα λεγόμενά του μέσω Αθηνών. Και, όταν μια χώρα δεν συλλέγει πληροφορίες, η ζημιά είναι ανυπολόγιστη.