Μόνο οι ξεκάθαρες κόκκινες γραμμές θα ανασχέσουν τον Ερντογάν

Πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη σε διάφορα επίπεδα για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Για την ακρίβεια οι εξελίξεις προκαλούνται από την επιθετικότητα που εκδηλώνει ο Ερντογάν και στόχος είναι η αποκλιμάκωση. Όλοι, πλην της Τουρκίας, επενδύουν στην παρασκηνιακή διπλωματία. Είναι προφανές πως από όλα όσα διαδραματίζονται, Ελλάδα και Κύπρος “καίγονται” περισσότερο καθώς δέχονται ευθέως τις τουρκικές απειλές.

Είναι δε ξεκάθαρο πως όταν και όποτε η διπλωματία θα ξεπερασθεί και η Άγκυρα περάσει στα χειρότερα θα είμαστε μόνοι. Τα μηνύματα που έρχονται πρέπει να αποκωδικοποιούνται σωστά και να μην δημιουργούνται –σκόπιμα πολλές φορές– ψευδαισθήσεις. Οι Αμερικανοί, πέραν από το γεγονός ότι έχουν εγκαταλείψει την περιοχή, βρίσκονται σε διαρκή στρατηγική αμηχανία. Περαιτέρω αντιμετωπίζουν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα (κορωνοϊός, πολιτική αναταραχή λόγω ρατσιστικής βίας, έντονες κοινωνικές ανισότητες) ενώ διανύουν προεκλογική περίοδο.

Όταν ο Πρόεδρος Τράμπ επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Ερντογάν, ο τελευταίος δεν ήθελε να ακούσει κουβέντα για μείωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Το αμερικανικό ενδιαφέρον, όπως προκύπτει και από την παρουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, στην τηλεδιάσκεψη με τους ομόλογους του της ΕΕ, είναι πως αντιμετωπίζουν τα διαδραματιζόμενα εξ αποστάσεως και με πλαδαρότητα.

Τους Αμερικανούς ενδιαφέρει να μην αυξηθεί η επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας στην περιοχή. Δεν θέλουν να εδραιωθεί ο άξονας Ρωσίας και Τουρκίας στη Λιβύη και αλλού. Είναι ξεκάθαρο πως οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν σύγκρουση Ελλάδος και Τουρκίας. Είναι αμφίβολο, όμως, κατά πόσο θα παρέμβουν για να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη. Σημειώνεται συναφώς ότι στην αμερικανική παρέμβαση επένδυαν για αρκετό καιρό στην Αθήνα. Τώρα, όμως, φαίνεται πως συνειδητοποιούν ότι τούτο, μάλλον, θα πρέπει να φαντάζει απομακρυσμένο.

Αλλά και οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν θέλουν να εμπλακούν στο βαθμό που και οι ίδιοι θα επηρεαστούν. Έντονος και κατηγορηματικός ήταν ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος έθεσε στη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης τις τουρκικές προκλήσεις σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο: Να μην αφεθεί, η Άγκυρα να ελέγξει την περιοχή. Η Γαλλία, άλλωστε, έχει δια του Μακρόν αναφέρει πως θα θέσει την τουρκική συμπεριφορά και στο ΝΑΤΟ.

Ερντογάν και περιορισμένες προσδοκίες

Αθήνα και Λευκωσία ενθαρρύνουν ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, η οποία και επίκειται. Θα είναι ένας συνδυασμός παρεμβάσεων της Κομισιόν δια του Μπορέλ, Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας και της Γερμανικής Προεδρίας, η οποία αρχίζει από την 1η Ιουλίου. Αναμένεται να υπάρξει κινητικότητα στο τρίγωνο Λευκωσία-Αθήνα-Άγκυρα.

Ποιες οι προσδοκίες; Περιορισμένες καθώς η Άγκυρα έχει κλείσει τα αυτιά και δεν θέλει να μπει ακόμη σε μια λογική συνεννόησης. Αυτή είναι η τακτική της και δεν σημαίνει πως σε αυτήν θα πρέπει να προσαρμοσθούν Αθήνα και Λευκωσία. Ελλάδα και Κύπρος θα εξαντλήσουν όλα τα διπλωματικά μέσα που διαθέτουν και ήδη αυτό γίνεται. Την ίδια ώρα θα πρέπει να τεθούν προς όλους, στην Τουρκία στους εταίρους και στις ΗΠΑ, οι κόκκινες γραμμές. Τι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό εάν παραβιασθεί. Τούτο θα πρέπει να γίνει τώρα για να το γνωρίζουν όλοι οι παίκτες. Να γνωρίζουν τι θα γίνει εάν υπάρξει παραβίαση των κόκκινων γραμμών. Αυτό δεν έχει γίνει ακόμη –κι αυτό αφορά την Αθήνα– γεγονός που αποθρασύνει περισσότερο την κατοχική Τουρκία.

Θα μπορούσαν να αναφερθούν πολλά σε σχέση με λάθη και παραλείψεις. Για πολιτικές αστοχίες και φοβικά σύνδρομα. Ωστόσο, τώρα αυτό που προέχει είναι η αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας. Σε αυτή τη φάση, η Άγκυρα έχει κλείσει όλους τους διαύλους επικοινωνίας με την Αθήνα για προφανείς λόγους. Θα ανοίξει τις συνεννοήσεις όταν θα στρώσει το χαλί των τετελεσμένων. Όταν θεωρήσει πως θα έχει το πάνω χέρι για να προσέλθει σε μία εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση. Πριν ή μετά από μια κρίση. Το ζητούμενο είναι να μην φθάσουμε μέχρι εκεί.