Μυστικές συνομιλίες στο Βερολίνο – Οι Γερμανοί προσπαθούν να ηρεμήσουν το “θηρίο”

Παρασκηνιακές διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη από τη γερμανική προεδρία της ΕΕ για να εκτονωθεί η ένταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Στο πλαίσιο αυτό, όπως συναφώς πληροφορούμαστε, στο Βερολίνο κλήθηκε ινκόγκνιτο ο εξ απορρήτων του Τούρκου προέδρου, Ιμπραχήμ Καλίν. Ο Καλίν, εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, βρέθηκε στη γερμανική πρωτεύουσα προ δεκαημέρου και είχε πολύωρες συζητήσεις στην καγκελαρία, με στενούς συνεργάτες της κυρίας Μέρκελ.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, από τη συνάντηση δεν προέκυψε οτιδήποτε καινούριο, καθώς ο Τούρκος αξιωματούχος επέμενε σε όλη διάρκεια των συζητήσεων στο γνωστό αφήγημα περί δικαιωμάτων της χώρας του στην Ανατολική Μεσόγειο. Το εγχείρημα της γερμανικής πλευράς, αν και δεν απέδωσε, θα συνεχιστεί. Άλλωστε της επίσκεψης Καλίν ακολούθησε και η τηλεφωνική επικοινωνία Μέρκελ-Ερντογάν, καθώς και η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου (μαζί με το συνάδελφό του για τον Τουρισμό) στο Βερολίνο, την περασμένη Πέμπτη.

Το ζητούμενο για τη Γερμανία είναι να μην “εκραγεί η βόμβα” στην περιοχή στη διάρκεια της προεδρίας της στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, επιχειρείται με παρεμβάσεις τόσο δημόσιες όσο και παρασκηνιακές να προσεγγίσει τους εμπλεκόμενους, με στόχο να αποτραπούν τα χειρότερα. Το Βερολίνο ιεραρχεί την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο ως εξής:

• Πρώτη μεγάλη ανησυχία είναι η εκρηκτική κατάσταση στη Λιβύη. Ο έλεγχος της χώρας αλλά και η συνεχιζόμενη σύγκρουση πόλων επιρροής αποτελεί ένα εκρηκτικό μείγμα. Όπως και το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου με εμπλοκή κι άλλων χωρών της περιοχής. Σε σχέση με αυτό, ανησυχία υπάρχει και αναφορικά με το μεταναστευτικό. Εκτιμάται, κι αυτό είναι περισσότερο γαλλική θέση, πως εάν η Τουρκία ελέγξει τη Λιβύη, θα εκβιάζει και θα απειλεί την Ευρώπη καθώς θα έχει το κλειδί για τις μεταναστευτικές ροές από την Αφρική.
• Η δεύτερη μεγάλη ανησυχία είναι ενδεχόμενη στρατιωτική σύγκρουση Ελλάδος και Τουρκίας. Το Βερολίνο διατηρεί κανάλι επικοινωνίας και με την Αθήνα ενώ αναμένεται να επισκεφθεί το Βερολίνο και ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας. Από τις επαφές που πραγματοποιούν οι Γερμανοί αξιωματούχοι με Τούρκους ομολόγους τους, επιβεβαιώνεται πως η Άγκυρα δεν κάνει πίσω, ότι τεντώνει επικίνδυνα το σχοινί και δεν φαίνεται να την απασχολεί ιδιαίτερα εάν τελικά κοπεί. Για την κατοχική δύναμη αυτό που προέχει είναι η υλοποίηση των σχεδιασμών της.
• Η τρίτη μεγάλη ανησυχία αφορά τα όσα διαδραματίζονται στην κυπριακή ΑΟΖ. Στην περίπτωση της Κύπρου, η γερμανική θεώρηση είναι πως δεν αναμένεται σύγκρουση, σημειώνει το γεγονός ότι οι παρανομίες της Άγκυρας συνεχίζονται και διαμηνύει πως πρέπει να βρεθεί φόρμουλα για εκτονωθεί η ένταση. Φόρμουλες που έχουν σχέση με παλαιότερες προτάσεις και ιδέες (π.χ. τουρκικές προτάσεις για το φυσικό αέριο).

Το Βερολίνο επιμένει στη “συνεννόηση”

Ενδεικτικά των προθέσεων του Βερολίνου είναι και τα όσα είπε η καγκελάριος Μέρκελ προ ημερών, ενώπιον της Βουλής της χώρας της. Στην ομιλία της ανέπτυξε, μεταξύ άλλων, τα σχέδια της γερμανικής προεδρίας σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Η γερμανική προεδρία, σύμφωνα με την κυρία Μέρκελ, θα επιδιώξει τους επόμενους μήνες τη διαμόρφωση μιας «συνεκτικής στρατηγικής» της ΕΕ απέναντι στην Άγκυρα.

Με βάση αυτό το σχεδιασμό, η προεδρία θα λάβει υπόψη της δύο παραμέτρους. Το γεγονός ότι η Τουρκία είναι “στρατηγικός εταίρος”, και το μεταναστευτικό. Πέραν των δυο αυτών παραμέτρων θα συζητηθούν και τα άλλα θέματα, όπως η Λιβύη, η Συρία και οι τουρκικές γεωτρήσεις σε θαλάσσιες περιοχές Ελλάδος και Κύπρου. Το Βερολίνο, αν και εκτιμά πως υπάρχουν δυσκολίες, υποστηρίζει πως πρέπει να βρεθεί τρόπος συνεννόησης με την Τουρκία. Κι αυτό αφορά την Ελλάδα, την Κύπρο κι άλλες χώρες της περιοχής.

Πώς, όμως, θα γίνει τούτο τη στιγμή που συνεχίζονται οι επιθετικές ενέργειες από πλευράς της κατοχικής Τουρκίας; Η Άγκυρα δεν πρόκειται να εισέλθει σε συζητήσεις, εκτός κι εάν έχει επιβάλει τετελεσμένα. Περαιτέρω, η λογική της Άγκυρας είναι η πακετοποίηση των θεμάτων, ώστε να τεθούν όλες οι διαφορές, όπως αναφέρει, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Μέχρι σήμερα, οι Γερμανοί απέτρεπαν την υιοθέτηση κυρώσεων κατά της Τουρκίας στα πλαίσια της ΕΕ. Η χώρα τους έχει σημαντικές οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, γεγονός που επηρεάζει και τη στάση τους. Από εκεί και πέρα θα διαφανεί κατά πόσο ως προεδρία θα διαφοροποιήσει τη θέση της. Τούτο, μάλλον θεωρείται απίθανο, καθώς η Γερμανία έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια ομάδα χωρών, που λειτουργούν ως προπομπός των θέσεών της. Την ίδια ώρα, πάντως, που διαδραματίζονται οι παρασκηνιακές διεργασίες, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέπ Μπορέλ, θα επισκεφθεί την Τουρκία αύριο, Δευτέρα.

Ο κ. Μπορέλ, ο οποίος πραγματοποίησε διαδοχικές επισκέψεις σε Αθήνα και Λευκωσία, επιχειρεί να πάρει το “χρίσμα” του εν δυνάμει μεσολαβητή. Αυτό μπορεί να γίνει εάν πάρει την εντολή από τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μέχρι τότε, θα έχει μια πλήρη εικόνα με τις προθέσεις των εμπλεκόμενων. Επιδίωξή του είναι να υπάρξει μια εφ’ όλης της ύλης συζήτησης των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η Άγκυρα αναμένεται ότι θα κάνει την επίσκεψη του δύσκολη κυρίως σε ό,τι αφορά τα θέματα της Κύπρου, με την οποία η κατοχική δύναμη δεν συζητά καθώς, ως γνωστό, θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία ως… εκλιπούσα.

Ανάγκη για συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου

Η στάση διαφόρων κρατών-μελών της ΕΕ στη λιβυκή κρίση δημιουργεί ερωτηματικά. Η θέση της πλειοψηφίας είναι πως προτιμούν τον έλεγχο της χώρας να τον έχει η Τουρκία παρά η Ρωσία. Πλην της Ελλάδος, της Κύπρου, της Γαλλίας και μερικών άλλων κρατών, τα υπόλοιπα φαίνεται να λειτουργούν με αντιρωσικά αντανακλαστικά, μη μπορώντας ή μη θέλοντας να αξιολογήσουν τα δεδομένα, στην περίπτωση κατά την οποία η Τουρκία ελέγξει πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό τη Λιβύη. Μια τέτοια εξέλιξη, επικράτησης της Άγκυρας, την εδραιώνει ως μεγάλο παίκτη στην περιοχή, όπως είναι οι σχεδιασμοί του Ερντογάν. Θα έχει πρόσβαση στα πετρέλαια της χώρας καθώς και ρόλο στην ανασυγκρότησή της.

Δύο επισκέψεις στην Αθήνα Κύπριων αξιωματούχων, με διαφορά μερικών ημερών, δείχνουν και την κρισιμότητα των εξελίξεων. Πρώτος, την περασμένη Παρασκευή, πήγε στην ελληνική πρωτεύουσα για συνομιλίες με τον Έλληνα ομόλογό του, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης. Ανακοινώθηκε ότι στις 14 Ιουλίου θα μεταβεί στην Αθήνα ο πρόεδρος Αναστασιάδης για συνομιλίες με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Χρονικά, το ταξίδι του προέδρου θα είναι μεταξύ της σύγκλησης του Συμβουλίου Υπουργών (13 Ιουλίου) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (15 ή 16 Ιουλίου), στα οποία θα συζητηθούν οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία.

Αν και συμβολικά, αλλά και ουσιαστικά, θα ήταν καλύτερα να επισκεπτόταν ο Έλληνας πρωθυπουργός την Κύπρο, ωστόσο, αυτό που προέχει είναι να βρεθούν τρόποι καλύτερης και αναβαθμισμένης συνεργασίας. Στις συζητήσεις αυτές αναμένεται να ξεκαθαρίσουν αρκετά θέματα καθώς εκτιμάται πώς οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Αναμένονται κάποιες κινήσεις από πλευράς Τουρκίας, που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από κοινού. Είναι προφανές πως Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν την πολυτέλεια για μη κοινούς βηματισμούς. Ιδιαίτερα σε αυτή τη φάση.