Να ζήσουν ή να μη ζήσουν οι διερευνητικές με το “Τσεσμέ” στο Αιγαίο

Έχουμε τη νέα τουρκική NAVTEX όπου το ωκεανογραφικό πλοίο “Τσεσμέ ” πρόκειται να πραγματοποιήσει υδρογραφικές έρευνες δυτικά του Άη Στράτη και της Λήμνου από 18 Φεβρουαρίου μέχρι 2 Μαρτίου σε διεθνή ύδατα. Η Αθήνα ορθώς προέβη σε διάβημα από την πρεσβεία μας στην Άγκυρα καθώς και σε γραπτή ρηματική διακοίνωση.

Η επανάληψη των διερευνητικών, αν και είχαν συμφωνηθεί άτυπα για τέλος Φεβρουαρίου-αρχές Μαρτίου, φαίνεται ότι απομακρύνεται. Την ίδια στιγμή τουρκικές δημοσιογραφικές πηγές προσπαθούν να επιρρίψουν ευθύνες για την καθυστέρηση στον κ. Δένδια, παρότι η αλήθεια είναι αντίθετη. Επίσης, το ίδιο έργο καθυστέρησης παρατηρείται ως προς την ημερομηνία έναρξης της πενταμερούς για το Κυπριακό, όπου οι θέσεις της Άγκυρας είναι γνωστές, ως προς τη δημιουργία δύο κρατών, θέσεις που έρχονται σε αντίθεση με την Αθήνα, την Κυπριακή Δημοκρατία και με τις αποφάσεις του ΟΗΕ.

Παρατηρούμε την πίεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Τουρκία όσον αφορά την απομάκρυνση των S-400 από το τουρκικό έδαφος, όπου ο Ερντογάν προς το παρόν κρατάει αντιστάσεις. Αντιστάσεις, με το πιο πιθανό ενδεχόμενο να καμφθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, λόγω του προγράμματος προμηθειών και συμπαραγωγής που διέπει τα αεροσκάφη F-35, και της άρσης των οικονομικών μέτρων που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στην Τουρκία.

Η αμφισβητούμενη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στηρίζεται σε ένα τεντωμένο σχοινί που δεν γνωρίζουμε αν θα σπάσει. Αν λάβουμε υπόψη μας τις πρόσφατες κοινές αμερικανο-τουρκικές στρατιωτικές ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα παρουσία του Oruc Reis με σαφώς στόχο την Ρωσία, αντιλαμβανόμαστε ότι η Τουρκία βρίσκεται σε ένα διπολικό κέντρο έλξης και από τις δύο μεγάλες δυνάμεις με άγνωστη κατάληξη.

Γιατί τώρα;

Ωστόσο, λόγω της πιθανής παρουσίας του “Τσεσμέ” για υδρογραφικές έρευνες στο Αιγαίο σε διεθνή ύδατα, που εκτός ότι είναι παράνομη λόγω των ερευνών, πλήττουν σαφώς τα ελληνικά συμφέροντα στο καθορισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες υπόγειες τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ των ενδιαφερομένων πλευρών Ελλάδας-Τουρκίας-ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσίας και με την επερχόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στα τέλη Μαρτίου, δημιουργούν ένα μεταβαλλόμενο πεδίο ως προς τα ελληνικά συμφέροντα. Γιατί ο Ερντογάν επέλεξε αυτή τη χρονική στιγμή να βγάλει το “Τσεσμέ” στη μέση του Αιγαίου;

Είναι γιατί θέλει να υπενθυμίσει στη ελληνική πλευρά ότι εξακολουθεί να υποστηρίζει την αναθεωρητική της λογική, στην επικείμενη συνάντηση των διερευνητικών επαφών στην Αθήνα; Είναι γιατί θέλει να δυναμιτίσει τις επερχόμενες διερευνητικές συνομιλίες και να φορτώσει το βάρος της αποτυχίας στην Αθήνα, για να τύχει ενδεχομένως ευνοϊκής μεταχείρισης από την ΕΕ στην επικείμενη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου;

Είναι γιατί θέλει να εξάγει τα πολλαπλά προβλήματα που έχει στο εσωτερικό του με τον μανδύα του εθνικισμού, ώστε να αποπροσανατολίσει την τουρκική κοινή γνώμη και τα κόμματα της βουλής που του επιτίθενται συνολικά; Είναι γιατί έχει έρθει σε επαφή με την νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, ωστόσο επιθυμεί να διατηρήσει τα θέλω του στις συνομιλίες με την Αθήνα; Είναι γιατί έχει ενδεχομένως έχει την στήριξη του Ρώσου Προέδρου, για λόγους παρουσίας και της Ρωσίας της στα δρώμενα στο Αιγαίο;

Θέλει για ακόμη μία φορά να δοκιμάσει τις αντιδράσεις της κυβέρνησης, για να διαπιστώσει αν το φοβικό σύνδρομο της Αθήνας συνεχίζει να συντηρείται; Εκτιμώ ότι όλα όσα μνημόνευσα, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο συμβάλλουν θετικά στους στόχους της τουρκικής πλευράς. Είναι σίγουρο κατ’ εμέ, ότι ο Ερντογάν πριν προβεί σε αυτή την κίνηση την έχει μελετήσει, και έχει καταγράψει τα θετικά και τα αρνητικά της αποτελέσματα.

Η ελληνική αντίδραση στις διερευνητικές

Ποια πρέπει να είναι η ελληνική αντίδραση, έτσι ώστε η παρουσία αυτή του τουρκικού σκάφους στο Αιγαίο, να μην γίνει καθεστώς όπως έγινε με το Oruc Reis; Η ιστορία αυτή, εφόσον τελικά πραγματοποιηθεί, δεν πρέπει να μείνει στο απυρόβλητο από ελληνικής πλευράς. Η κυβέρνηση οφείλει να καταγγείλει τη νέα πρόκληση της Άγκυρας στον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και παράλληλα να ενημερώσει μεμονωμένα τις ΗΠΑ τους συμμάχους στην ΕΕ και την Ρωσία για τις επιπτώσεις αυτής της τουρκικής ενέργειας.

Εδώ γεννάται το ερώτημα, αν θα ήταν θετικό η κυβέρνηση να τορπιλίσει την επανάληψη των διερευνητικών συνομιλιών στην Αθήνα. Είμαι καταρχήν αντίθετος σε ακραίες λογικές όπως “προειδοποίηση για βυθίστε το πλοίο”. Αν τορπιλίσουμε τις συνομιλίες είναι ένας τρόπος άμεσης αντίδρασης, δείχνει ότι η Αθήνα δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί παιχνίδια που είναι σε βάρος των εθνικών της συμφερόντων, ωστόσο υπάρχει το ενδεχόμενο σε ικανοποιητικό ποσοστό να έχουμε πέσει στη παγίδα του Ερντογάν.

Για να μιλήσουμε έξω από τα δόντια, δεν πιστεύω ότι στην επικείμενη συνάντηση κορυφής της ΕΕ θα τεθεί θέμα κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Το θέμα αυτό έχει τεθεί σφραγισμένο καλά στο αρχείο, λόγω Γερμανίας και της αδυναμίας της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το θέμα των κυρώσεων δυναμικά. Συνεπώς, κατ’ εμέ, αυτή είναι μία “καραμέλα” που έχει στόχο την παραπλάνηση του κοινωνικού ιστού της χώρας προκειμένου να δρομολογηθούν άλλες λογικές.

Οι συμπεριφορές δεν μεταβάλλονται

Στην σύνοδο αυτή η Τουρκία θα διατηρήσει την υπάρχουσα οικονομική κατάσταση με την ΕΕ. Το θέμα είναι αν η Τουρκία θα επεκτείνει την συνεργασία με την ΕΕ και σε άλλους τομείς της οικονομίας, μεταξύ αυτών παίζεται η τελωνειακή ένωση, η βίζα, και το μεταναστευτικό. Βεβαίως, εδώ ο αμερικανικός παράγοντας θα παίξει καθοριστικό ρόλο στα δρώμενα με τη Τουρκία. Συνεπώς, είτε τορπιλίσουμε τις διερευνητικές είτε όχι, εκτιμώ ότι οι συμπεριφορές των μεγάλων της ΕΕ και των ΗΠΑ δεν θα μεταβληθούν. Οι χώρες αυτές θα κοιτάξουν τα δικά τους οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, που αν αυτά συμπίπτουν με τα δικά μας θα είμαστε οι τυχεροί.

Αν δεν τις αναβάλουμε, αυτό ως γεγονός θα προωθήσει τα σχέδια της τουρκικής διπλωματίας που θα τα βρούμε μπροστά μας στις διερευνητικές της Αθήνας. Θα δώσουν επιπλέον τροφή στις Βρυξέλλες για πιθανές ελληνικές υποχωρήσεις, ως προς τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο, ενώ το σύνδρομο της φοβικότητας θα εξακολουθεί να μας οδηγεί, που δεν είναι καλός οιωνός για τα ελληνικά συμφέροντα.

Επιπλέον, τα επιχειρήματά μας –στην περίπτωση της αναβολής των διερευνητικών– θα είναι περισσότερα για να δικαιολογήσουμε τη στάση μας, από τα αντίστοιχα αν αφήσουμε την κατάσταση ανεξέλεγκτη. Ελπίζω, ότι η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα με ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και με την ανάλογη δυναμική που απαιτούν οι στιγμές.