Ο Αμερικανός, οι “ζητιάνοι” και το αναπάντητο ερώτημα

«Είστε ζητιάνοι», μας λέει ο πρώην ακόλουθος Άμυνας των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Και «οι ζητιάνοι δεν μπορούν να διαλέξουν τα όπλα που θα πάρουν», συμπλήρωσε. Είναι η μια όψη. Γιατί δεν υπογράφει η κυβέρνηση τη συμφωνία αρωγής με τη Γαλλία, ρωτούν ο πρόεδρος της Ακαδημίας, 45 άλλοι ακαδημαϊκοί και πολλές προσωπικότητες του πατριωτικού χώρου; Είναι μια άλλη όψη. Λέγεται ότι ο Μακρόν δεν ήρθε στους εορτασμούς χολωμένος, επειδή μας προσφέρει βοήθεια και η κυβέρνηση κάνει ότι δεν ακούει.

Ο Ρομπ Πάλμ ήταν ο Αμερικανός ναυτικός ακόλουθος στην Αθήνα, τώρα ιδιωτεύει αλλά γνωρίζει άριστα και το βάρος των λόγων του και το θέμα που προκάλεσε με τους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς του. Η ελληνική κυβέρνηση, επί ΣΥΡΙΖΑ και με υπουργό Άμυνας τον Πάνο Καμμένο, τον είχε παρασημοφορήσει. Όταν ήταν υπάλληλος ο Ρομπ Παλμ τηρούσε τα διπλωματικά όρια.

Τώρα εκτονώθηκε. Αλλά η στάση των ΗΠΑ απέναντί μας, επί δεκαετίες, υποδηλώνει ότι ο Παλμ δεν είναι μόνος και οι απόψεις του δεν είναι εξαίρεση. Το νέο στοιχείο είναι ότι τώρα πλέον το κλίμα για την Ελλάδα στο αμερικανικό Πεντάγωνο επιτρέπει σε ιδιώτες να εκφραστούν δημοσίως “ελεύθερα”, χωρίς το φόβο ότι θα συναντήσουν αρνητικό κλίμα στις επαφές και στις δουλειές τους.

Οι γαλλικές φρεγάτες

Η Ελλάδα ζήτησε φρεγάτες αρχικά από τη Γαλλία, αλλά η παρέμβαση των ΗΠΑ περιέπλεξε τα πράγματα. Οι Γάλλοι πρότειναν πέραν της φρεγάτας και συμφωνία στρατιωτικής αρωγής, έτσι ώστε ο Ερντογάν να πρέπει να συνυπολογίσει, στρατιωτικά και πολιτικά, την παρουσία της γαλλικής ισχύος δίπλα στις ελληνικές δυνάμεις, στα όποια επιθετικά του σχέδια. Η κυβέρνηση ως τώρα κάνει ότι δεν ακούει. Εξ ου και η απουσία του Μακρόν.

Οι ΗΠΑ έχουν κάνει διάφορες προτάσεις και παζαρέματα, αμφισβητήσιμης αξίας, όπως διαβάζω. Ο Παλμ “έκλεισε” το θέμα, λέγοντας αφ’ ενός ένα τυπικό συγνώμη για τις εκφράσεις του, αλλά ξεκαθαρίζοντας, από την πλευρά του, ότι δεν πρόκειται να πάρουμε αυτό που ζητάμε, δηλαδή ένα συγκεκριμένο τύπο φρεγάτας. Εδώ, δεν ενδιαφέρει η τεχνική αλλά μόνο η πολιτική πλευρά. Για τον Παλμ οι ζητιάνοι, όπως η Ελλάδα, δεν διαλέγουν αλλά μαζεύουν τα ψίχουλα της ελεημοσύνης. Εδώ είμαστε, διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση.

Σ’ αυτή τη συγκυρία και την ώρα που ο Δένδιας, με άκρως διπλωματική ζέση, αποκαλεί φίλο του τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Τσαβούσογλου και θα πάει να τον συναντήσει, δεκάδες ακαδημαϊκοί και άλλοι διακεκριμένοι πολίτες υπέγραψαν κείμενο, ρωτώντας την κυβέρνηση γιατί δεν υπογράφει τη συμφωνία αρωγής με τη Γαλλία. Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί: Μα δεν το ξέρουν το γιατί;

Εντάξει, η πρωτοβουλία όσων υπογράφουν είναι θετική, τους τιμά, ειδικά τους ακαδημαϊκούς που δεν το συνηθίζουν. Αλλά ταυτόχρονα, η πρωτοβουλία υπολείπεται των περιστάσεων. Δεν αντιστοιχεί στις ανάγκες της συγκυρίας, ούτε στο μέγεθος και το βάρος των πιέσεων που υφίσταται η χώρα. Η επίδρασή της –μακάρι να πέσω έξω– θα είναι άκρως περιορισμένη.

Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική

Δηλαδή: Αυτή τη στιγμή ο Μακρόν, ο μοναδικός, έμπρακτα, σύμμαχος είναι σε φάση αποκρυπτόμενης ψυχρότητας. Και ταυτόχρονα ο υπερατλαντικός σύμμαχος φαίνεται να θέλει τη μετατροπή της Ελλάδας σε απολύτως εξαρτώμενο κρατίδιο. Σε ένα παράρτημα των ΗΠΑ, χωρίς δική του προσωπικότητα, αποκομμένο από άλλους συμμάχους ή από παραδοσιακές σχέσεις με άλλες χώρες. Χωρίς καν να δεσμεύεται για την ακεραιότητα μας.

Η Ελλάδα εντάσσεται, συμπεραίνω, σε μια αμερικανική στρατηγική εν δυνάμει περικύκλωσης της Τουρκίας, χωρίς εγγύηση για την τύχη μας, αν ή όταν ο Ερντογάν (ή κάποιος διάδοχός του) παραδοθεί. Το Ισραήλ είναι ακρογωνιαίος λίθος αυτής της στρατηγικής. Αν (με υποχωρήσεις των ΗΠΑ) περιληφθεί και το Ιράν, η Τουρκία θα αναγκαστεί να δεθεί περισσότερο με τη Ρωσία, αλλιώς θα γονατίσει. Η Ελλάδα δεν πρέπει να αποκοπεί από τη Ρωσία, ούτε κυρίως από τη Γαλλία.

Ο Ερντογάν, πάντως, αντιδρώντας, κάνει τα γλυκά μάτια στην ΕΕ, ως αντίβαρο στην περικύκλωση και βασίζεται ειδικά στη Γερμανία που διεκδικεί υπογείως από τις ΗΠΑ την ηγεσία της Ευρώπης. Η προσέγγιση του Ερντογάν προς την ΕΕ υπαγορεύεται από την ανάγκη να διατηρήσει ζεστή τη σχέση με τη Δύση, χωρίς να αποκοπεί από τη Ρωσία. Αλλά και εμείς δεν πρέπει να αποκοπούμε από τη Μόσχα ούτε, κυρίως, από τη Γαλλία, διότι το Παρίσι είναι το μόνο που εξισορροπεί τη συμμαχία Τουρκίας-Γερμανίας.

Χωρίς δισταγμούς

Όταν φτάσει ο κόμπος στο χτένι το μόνο που εξυπηρετεί είναι να λέμε τα σύκα-σύκα. Με το κύρος των ακαδημαϊκών μπορεί να κατηγορήσει κανείς αυτήν και κάθε κυβέρνηση για την εξωτερική της πολιτική, ή να την επαινέσει. Μπορεί να κατανοήσει κανείς τους φόβους της όποιας κυβέρνησης, ή να ψέξει τη δειλία της κλπ. Αλλά άμα ένας άνθρωπος φτάσει σε ψηλή κορυφή, γίνει ακαδημαϊκός, τι έχει πια να φοβηθεί;

Τον κίνδυνο να ενοχλήσει και να χαλάσει σχέσεις και “φιλίες” τον έχει αναλάβει με το κείμενο της ερώτησης. Το μόνο που αποφεύγει είναι να ενθαρρύνει τον κόσμο να αναλάβει πρωτοβουλίες, έχοντας την αίσθηση ότι δεν παλεύει μόνος του. Αλλά ότι και οι ταγοί της Πολιτείας τον στηρίζουν. Όσοι δίνουν το παρόν, διότι υπάρχουν απόντες…

Αναγνωρίζω την ανάγκη μετριοπάθειας ώστε να συνταχθούν και οι πιο διστακτικοί και επιφυλακτικοί σε μια δύσκολη, μακρά πορεία. Αλλά, όταν αποφασίστηκε το ξεκίνημα, τότε το 1821, στην Επανάσταση, σήκωσαν τη σημαία ψηλά και έδειξαν το δρόμο γιατί είχε περάσει η ώρα των δισταγμών. Ο “τσάμικος” τα λέει όλα, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, μελωδία Χατζηδάκι με τη φωνή του Μητσιά: «Από την Ήπειρο και στο Μοριά κι απ’ το σκοτάδι στη λευτεριά,
το πανηγύρι κρατάει χρόνια στα μαρμαρένια του Χάρου αλώνια…».