Ο απροκάλυπτος Μακεδονισμός του Ζάεφ και η σιωπή του Τσίπρα

«Οι πολίτες της ΠΓΔΜ είναι Μακεδόνες και μιλούν μακεδονικά», δήλωσε ο Ζόραν Ζάεφ. Μπορεί πολλοί στην Ελλάδα να θεωρούν πως με αυτή τη δήλωση παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά η αλήθεια είναι πως όχι. Η μόνη φορά που την παραβίασε ευθέως και καθαρά ήταν όταν μίλησε για “Μακεδόνες του Αιγαίου” και για διδασκαλία της “μακεδονικής γλώσσας” στην Ελλάδα.

Ορισμένοι αποδίδουν αυτό το κρεσέντο Μακεδονισμού στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει την αναθεώρηση του Συντάγματος, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι και ο ίδιος είναι φορέας αυτού του ιδεολογήματος. Φρόντισε, μάλιστα, να το καταστήσει σαφές ακόμα και κατά την τελετή υπογραφής της Συμφωνίας στις Πρέσπες, όταν είχε μιλήσει για “Μακεδόνες” και Έλληνες. Είχε από τότε ξεκαθαρίσει πως αντιλαμβάνεται τη Συμφωνία και κατ’ επέκτασιν πως θα την εφαρμόσει.

Τώρα πλέον, έχει καταστεί σαφές ότι η Συμφωνία έχει πολλά παραθυράκια και κακοτοπιές. Αρχίζουν να το βλέπουν και όσοι υποστήριζαν ότι εξασφαλίζει πλήρως και επαρκώς τα ελληνικά συμφέροντα και ευαισθησίες. Και οι τροποποιήσεις του Συντάγματος (άρθρο 49), αλλά και οι συχνές δηλώσεις του Ζόραν Ζάεφ, που προκαλούν μίνι κρίσεις, είναι αποκαλυπτικές αυτού που θα ακολουθήσει.

Γιατί, όμως, εγείρει θέμα «Μακεδόνων του Αιγαίου», όταν γνωρίζει πως ο ισχυρισμός για «μακεδονική μειονότητα» στην ελληνική επικράτεια αποτελεί κόκκινη γραμμή για την Αθήνα; Και, μάλιστα, σ’ αυτή τη συγκυρία, όταν γνωρίζει αφενός πως η Συμφωνία των Πρεσπών απορρίπτεται από τη μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων, αφετέρου πως ο Αλέξης Τσίπρας αντιμετωπίζει δυσκολίες στο εσωτερικό.

Με ερωτηματικό η κύρωση

Ακόμα και η κύρωση της Συμφωνίας μπορεί να απειληθεί, εάν ο Σκοπιανός πρωθυπουργός συνεχίσει αυτού του τύπου τις δηλώσεις. Ήδη, ο Σταύρος Θεοδωράκης και άλλοι βουλευτές του Ποταμιού προβληματίζονται για το αν θα αλλάξουν στάση. Είχαν εξαρχής ταχθεί υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών και είχαν δηλώσει πως θα την ψηφίσουν, εξασφαλίζοντας στον Αλέξη Τσίπρα την κάλυψη του κενού που θα αφήσει στην κυβερνητική πλειοψηφία η αρνητική ψήφος των ΑΝΕΛ. Προφανώς, έπαιξε ρόλο και η προσέγγιση του Ποταμιού με τη ΝΔ, αλλά οπωσδήποτε οι δηλώσεις Ζάεφ πρόσφεραν στον Σταύρο Θεοδωράκη το αναγκαίο επιχείρημα.

Η αντίδραση της κυβέρνησης Τσίπρα στον Μακεδονισμό του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ ήταν κάτι περισσότερο από υποτονική, γεγονός που απέδειξε ότι η διάσωση της Συμφωνίας των Πρεσπών παραμένει προτεραιότητα του Αλέξη Τσίπρα. Η ερμηνεία που δίνει στις δηλώσεις Ζάεφ είναι πως πρόκειται για φραστικές παρεκκλίσεις, οι οποίες έχουν σκοπό να κατευνάσουν την αντιπολίτευση και την κοινή γνώμη στην ΠΓΔΜ, και όχι πραγματικές πολιτικές διαφοροποιήσεις από το πνεύμα της Συμφωνίας. Με αυτή τη λογική, όμως, μπορούν να δικαιολογηθούν τα πάντα.

Αυτό που πραγματικά ισχύει είναι ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει εγκλωβιστεί από την πολιτική της. Με τα λόγια και τις πράξεις του ο Ζόραν Ζάεφ επιβεβαιώνει όσους στην Ελλάδα προειδοποιούσαν για το που οδηγεί η Συμφωνία των Πρεσπών. Ταυτόχρονα, διαψεύδει όσους είχαν σπεύσει να την υποστηρίξουν, με πρώτη την κυβέρνηση, η οποία έχει ταυτιστεί μαζί της. Θα ήταν ομολογία αποτυχίας και πολιτική ήττα πρώτου μεγέθους εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός έθετε μετά τις δηλώσεις του Σκοπιανού ομολόγου του ζήτημα μη κύρωσης της Συμφωνίας. Τουλάχιστον έτσι το αντιλαμβάνονται στο Μέγαρο Μαξίμου.

Γι’ αυτό και σιωπούν, με αποτέλεσμα να στέλνουν το μήνυμα στον Ζόραν Ζάεφ ότι μπορεί να προκαλεί χωρίς κόστος. Έτσι, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αποφεύγει συστηματικά να τοποθετηθεί για τα ουσιώδη ερωτήματα που έχουν προκύψει. Προτιμά να οχυρώνεται πίσω από το γράμμα της Συμφωνίας των Πρεσπών, παρακάμπτοντας αυτά που συμβαίνουν μετά την υπογραφή της. Η ίδια η εξέλιξη των πραγμάτων, λοιπόν, δείχνει ότι η Συμφωνία δεν απαντάει στα ερωτήματα της επόμενης μέρα. Ειδικά, μετά από τις αλλαγές στο Σύνταγμα που επέβαλε ο Σκοπιανός πρωθυπουργός.

Προβληματικές τροπολογίες

Ορισμένες τροπολογίες που έχει καταθέσει η κυβέρνηση Ζάεφ στη Βουλή της ΠΓΔΜ δεν συνάδουν με το πνεύμα και το γράμμα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ενδεικτικό είναι ότι η πλευρά των Σκοπίων έχει αναλάβει την υποχρέωση να απαλείψει κάθε ίχνος αλυτρωτισμού από το Σύνταγμά της, προχωρώντας συγκεκριμένα (σύμφωνα με την Παράγραφο 12, του Άρθρου 1 του Μέρους 1 της Συμφωνίας) «στις κατάλληλες τροποποιήσεις του Προοιμίου, του Άρθρου 3 και του Άρθρου 49, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος».

Εκτός αυτού, η κυβέρνηση Ζάεφ αυθαίρετα είπε πως οι τροπολογίες πρόκειται να τεθούν σε ισχύ «την ημέρα της κύρωσης, από το Κοινοβούλιο της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Τελικής Συμφωνίας και του Πρωτοκόλλου ένταξης (σ.σ. της ΠΓΔΜ) στο ΝΑΤΟ». Με άλλα λόγια, η αναθεώρηση του δικού της Συντάγματος θα τεθεί σε ισχύ, αφού πρώτα η ελληνική πλευρά κυρώσει το πρωτόκολλο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ!

Κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με τη Συμφωνία των Πρεσπών στην οποία σημειώνεται (εδάφιο 5 της Παραγράφου 4 του Άρθρου 1 του Μέρους 1) ότι η ΠΓΔΜ θα πρέπει να ολοκληρώσει in toto (καθ’ ολοκληρία) τις συνταγματικές τροποποιήσεις προτού η σχετική Συμφωνία έρθει προς κύρωση στην ελληνική Βουλή. Αυτό αποτελεί μονομερή τροποποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Ερμηνεύουν κατά το δοκούν τη Συμφωνία

Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί και το άρθρο 36, το οποίο αναφέρεται στους βετεράνους των «μακεδονικών εθνικοαπελευθερωτικών πολέμων» που αγωνίστηκαν για «τις ιδέες της ξεχωριστής ταυτότητας του μακεδονικού λαού και του μακεδονικού κράτους». Κατά πολλούς, το Άρθρο 36 παρουσιάζει μεγάλο κίνδυνο, καθώς περιέχει τον όρο μακεδονικό κράτος, κατά παραβίαση όμως του εδαφίου 6 της Παραγράφου 3 του Άρθρου 3 του Μέρους 1 της Συμφωνίας των Πρεσπών, στο οποίο ορίζεται σαφώς ότι “ο επιθετικός προσδιορισμός για το κράτος, τα επίσημα όργανά του, και τις άλλες δημόσιες οντότητες θα ευθυγραμμίζεται με το επίσημο όνομα Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας“.

Ένα άλλo πρόβλημα είναι η αντικατάσταση του Άρθρου 49 που λέει πως η ΠΓΔΜ «ενδιαφέρεται για το καθεστώς και τα δικαιώματα εκείνων των προσώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, καθώς και για τους εκπατρισμένους Μακεδόνες», με την υπόμνηση βέβαια ότι κατά την άσκηση αυτής της μέριμνας η γειτονική μας χώρα «δεν θα παρεμβαίνει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές υποθέσεις τους». Η τροπολογία 36 αντικαθιστά το Άρθρο 49, η ΠΓΔΜ «να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων της που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό», αλλά και «να μεριμνά για τους ανήκοντες στον μακεδονικό λαό που ζουν στο εξωτερικό». Κοινώς, παραμένει η αλυτρωτική διάσταση, με τη μόνη διαφορά ότι, πλέον, βάση της Συμφωνίας την αποδεχόμαστε.

Τα προβλήματα, ωστόσο, επεκτείνονται και στην τροπολογία 34 που κατέθεσε προς έγκριση ο Ζόραν Ζάεφ, σύμφωνα με την οποία, από το Προοίμιο του Συντάγματος της ΠΓΔΜ αποσύρεται η φράση «αποφάσεις της ASNOM» και αντικαθίσταται από την φράση «Διακήρυξη της Πρώτης Συνεδρίασης της ASNOM προς τον μακεδονικό λαό για την πραγματοποιηθείσα συνεδρίαση της ASNOM». Σε εκείνη όμως τη «Διακήρυξη» του Αυγούστου του 1944, η ASNOM (“Αντιφασιστική Συνέλευση της Λαϊκής Απελευθέρωσης της Μακεδονίας”) μιλούσε, σαφώς, μεταξύ άλλων για «μακεδονικό έθνος», για «μακεδονικό κράτος» κ.α.