Ο χάρτης του Ακάρ εκτοπίζει την Ελλάδα από την Ανατολική Μεσόγειο

Όσο πλησιάζει ο χρόνος για την πραγματοποίηση της γεώτρησης από την ExxonMobil στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ τόσο ανεβαίνει το θερμόμετρο στην Άγκυρα. Οι Αμερικανοί, ωστόσο, έχουν στείλει ξεκάθαρο μήνυμα πως δεν θα ανεχθούν την οποιαδήποτε παρενόχληση. Και για να μην αφήσουν καμία αμφιβολία έχουν στείλει στην περιοχή ναυτικές μονάδες. Με άλλα λόγια, δεν αφήνουν περιθώρια στον Ερντογάν για λεονταρισμούς. Αυτό δεν εμπόδισε, όμως, ούτε τον ίδιο ούτε τον υπουργό του Ακάρ από το να επιδοθούν σε επιθετική ρητορική έναντι της Ελλάδας.

Η Άγκυρα δεν μπορεί να καταπιεί το γεγονός ότι η προσπάθειά της να “γκριζάρει” την κυπριακή ΑΟΖ έχει πέσει στο κενό, λόγω της ανάμιξης μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών όπως η ExxonMobil και η Total. Μην μπορώντας να αντιδράσει στο επίμαχο, κατέφυγε στην δοκιμασμένη μέθοδο των προκλήσεων, μέσω του ερευνητικού σκάφους “Μπαρμπαρόσα”.

Οι Τούρκοι έχουν επανειλημμένως δεσμεύσει θαλάσσιες περιοχές στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες με βάση την αρχή της μέσης γραμμής εκτείνονται δυτικά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ) και ανατολικά εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, μονάδα του ελληνικού ναυτικού παρακολουθεί από απόσταση οπτικής επαφής το τουρκικό σκάφος, προκειμένου να διαπιστώσει εάν πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες.

Η Άγκυρα εκμεταλλεύθηκε αυτή την παρακολούθηση για να προκαλέσει πολεμικό κλίμα, ισχυριζόμενη πως η φρεγάτα “Νικηφόρος Φωκάς” παρενόχλησε το “Μπαρμπαρόσα”, πράγμα που η Αθήνα διέψευσε κατηγορηματικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική φρεγάτα παρεμπόδιζε με ελιγμούς την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Τόσο ο Ερντογάν όσο ο υπουργός Άμυνας Ακάρ εκτόξευσαν απειλές πως η Τουρκία θα αντιδράσει δυναμικά εάν υπάρξει άλλη παρενόχληση. Η Άγκυρα επιδιώκει όχι μόνο την ανεμπόδιστη πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών, αλλά και τη δημιουργία της εντύπωσης ότι σημείωσε νίκη στα σημεία επί της Ελλάδας, με την έννοια ότι η τουρκική αντίδραση υποχρέωσε την Αθήνα να υποχωρήσει.

Η επέκταση των χωρικών υδάτων

Η δήλωση Κοτζιά –ενώπιον του πρωθυπουργού– για επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο έδωσε μία δεύτερη ευκαιρία στην Άγκυρα να πουλήσει τσαμπουκά. Στην πραγματικότητα, δεν αμφισβητεί την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο. Οι απειλητικές δηλώσεις και τα ενορχηστρωμένα δημοσιεύματα των τουρκικών ΜΜΕ ουσιαστικά συνιστούν μία προειδοποίηση προς την Αθήνα να μην προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών υδάτων στο ευρύτερο Αιγαίο.

Η δήλωση Τσίπρα, μάλιστα, ερμηνεύθηκε και από Τούρκους αξιωματούχους και από τα τουρκικά ΜΜΕ σαν άτακτη υποχώρηση, λόγω της τουρκικής αντίδρασης. Εξ ου και οι σχετικές θριαμβολογίες. Υπενθυμίζουμε πως ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η επέκταση στο Ιόνιο θα γίνει όχι με Προεδρικό Διάταγμα, όπως είχε προαναγγείλει ο Κοτζιάς, αλλά με κατάθεση νομοσχεδίου και αφού επιδιωχθεί μία συνεννόηση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης για το πως θα γίνει η επέκταση και σε άλλες περιοχές.

Προφανώς, σε ζητήματα εθνικής σημασίας, όπως η επέκταση των χωρικών υδάτων απαιτείται διαμόρφωση εθνικής γραμμής. Ειδικά όταν στη δημόσια σφαίρα λέγονται οι μεγαλύτερες ανοησίες, όπως π.χ. ότι με την επέκταση στα 12 μίλια τα ελληνικά χωρικά ύδατα θα εισέλθουν στην τουρκική επικράτεια! Όπως ξέρουν οι πρωτοετείς φοιτητές, όταν η απόσταση από τις ακτές δύο γειτονικών χωρών είναι μικρές ισχύει η αρχή της μέσης γραμμής.

Όσον αφορά τη συνεννόηση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης είναι αληθές ότι το πολιτικό κλίμα δεν την ευνοεί. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δεν έπρεπε να έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια πριν η κυβέρνηση προχωρήσει σε σχετική εξαγγελία. Ο Κοτζιάς δεν ακολούθησε αυτό τον δρόμο. Όπως φάνηκε και από την υπερφίαλη δήλωσή του ότι μεγάλωσε την Ελλάδα(!) αυτό που κυρίως τον ενδιέφερε ήταν να πιστωθεί πολιτικά την επέκταση.

Το φοβικό σύνδρομο

Το φοβικό σύνδρομο της ελληνικής πολιτικής ελίτ για ενδεχόμενο θερμό επεισόδιο την έχει εμποδίσει όλα αυτά τα χρόνια ακόμα και να κλείσει τους κόλπους, χαράζοντας ευθείες γραμμές βάσης, όπως της δίνει το δικαίωμα το διεθνές δίκαιο. Κι αυτό παρότι η Άγκυρα δεν έχει ποτέ προβάλει σχετική αντίρρηση. Αυτή η κίνηση θα προσέθετε στα ελληνικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο 6.250 τετρ. χλμ., όχι πολύ, αλλά ούτε και λίγο.

Το λάθος των Κοτζιά-Τσίπρα είναι ότι όφειλαν να έχουν συνεννοηθεί με την αντιπολίτευση και να έχουν εξασφαλίσει τη συναίνεση της Ουάσιγκτον και της ΕΕ. Το τελευταίο πιθανότατα είναι διπλωματικά εφικτό, λόγω της κρίσης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Η Ελλάδα, άλλωστε, θα είναι γενναιόδωρη στην καθιέρωση διαδρόμων ελεύθερης ναυσιπλοΐας, ώστε να κάμψει ενδεχόμενες δυτικές αντιδράσεις.

Η ΕΕ πήρε σαφή θέση, ενώ οι ΗΠΑ επανέλαβαν την πάγια γενικόλογη θέση τους ότι υποστηρίζουν την κυριαρχία των δύο χωρών (άρα και το κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών υδάτων;) και ότι συστήνουν να χρησιμοποιηθούν οι διπλωματικοί δίαυλοι για την αντιμετώπιση του ζητήματος (δηλαδή όχι απειλή στρατιωτικής βίας, αλλά και διμερή διαπραγμάτευση;).

Ο χάρτης του Ακάρ

Εάν είχε προηγηθεί η κατάλληλη διπλωματική προεργασία, η εικόνα ενδεχομένως να ήταν ευνοϊκότερη. Η Αθήνα πιθανότατα θα μπορούσε να νομοθετήσει την επέκταση ταυτοχρόνως στο Ιόνιο, στο Λιβυκό, αλλά και στο Κρητικό και στο Μυρτώο, δηλαδή σε ακτές οι οποίες δεν γειτνιάζουν με την Τουρκία. Ανακοινώνοντας την επέκταση μόνο στο Ιόνιο, οι Κοτζιάς-Τσίπρας έδωσαν την ευκαιρία στην Άγκυρα να επαναφέρει το casus belli, το οποίο υποτίθεται πως είχε αποσυρθεί.

Με τον τρόπο αυτό θέλει να αποκλείσει επέκταση ακόμα και στις ακτές της δυτικής Πελοποννήσου και της βόρειας Κρήτης. Ο χειρισμός του Κοτζιά διευκόλυνε την Άγκυρα να εκδηλώσει όλη αυτή την επιθετική ρητορική, η οποία πιθανότατα θα επιτύχει τον στόχο της: η επέκταση των χωρικών υδάτων δηλαδή να μην γίνει ούτε στο Κρητικό ούτε στο Μυρτώο πέλαγος και πολύ περισσότερο στο δυτικό Αιγαίο.

Η τουρκική αντεπίθεση, άλλωστε, δεν περιορίσθηκε στην καλλιέργεια πολεμικού κλίματος. Ο υπουργός Άμυνας Ακάρ όχι μόνο ζήτησε την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών, αλλά και παρουσίασε χάρτη, ο οποίος δείχνει την τουρκική υφαλοκρηπίδα να εκτείνεται παραλλήλως με τη γραμμή Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη και εισέρχεται από ανατολικά στα νότια του νομού Λασηθίου.

Ο χάρτης δείχνει ότι με τα νησιά να έχουν υφαλοκρηπίδα (όπως προβλέπει το διεθνές δίκαιο) και με βάση την αρχή της μέσης γραμμής η Τουρκία θα “χάσει” 104.000 τετρ. χλμ θαλάσσια έκταση. Ο χάρτης του Ακάρ οριοθετεί την υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση τον τουρκικό ισχυρισμό ότι τα νησιά (ακόμα και η Κρήτη) έχουν μόνο χωρικά ύδατα έξι μιλίων και όχι υφαλοκρηπίδα! Πάγιος στόχος των Τούρκων είναι όχι μόνο να αποκόψουν την Ελλάδα από την Κύπρο, αλλά και να την εκτοπίσουν ολοσχερώς από την Ανατολική Μεσόγειο. Και για να μην αφήσουν καμία αμφιβολία για τις προθέσεις τους, φρόντισαν να δεσμεύσουν την περιοχή γύρω από το Καστελόριζο για την πραγματοποίηση στρατιωτικής άσκησης.