Ο EastMed και η κρίση στη Λιβύη ευκαιρία για την Ελλάδα

Η προ καιρού ψήφιση του EastMed act από το αμερικανικό Κογκρέσο δίνει νέα πνοή και δυναμική στον ενεργειακό ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου. Όχι τόσο γιατί ως δια μαγείας θα απαλειφθούν οι τεχνικοοικονομικές προκλήσεις, αλλά κυρίως διότι υποδεικνύει πολιτική στήριξη προς σειρά ενεργειών, οι οποίες αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την υλοποίηση του τιτάνιου έργου (αγωγός EastMed).

Αυτές οι ενέργειες δεν είναι άλλες, από τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών και τη διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων. Επίσης, δίνεται σαφή πολιτική στήριξη από τις ΗΠΑ στην συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ προς την παραπάνω κατεύθυνση. Το κύριο εμπόδιο για την μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη, πέρα από τεχνικό, είναι κυρίως πολιτικό. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να ασχοληθούμε με τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Αυτός δεν είναι άλλος από τον παράγοντα Τουρκία.

Η Τουρκία αντιτίθεται σθεναρά στην προοπτική υλοποίησης του Eastmed για σειρά λόγων:

• Πρώτον, επιθυμεί ιδανικά να διαθέτει ευρύ μερίδιο και κρίσιμη συμμετοχή στα ενεργειακά δρώμενα της περιοχής.
• Δεύτερον, προτάσσει αυθαίρετες ερμηνείες του διεθνούς δικαίου των θαλασσών με σκοπό να σφετεριστεί υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου.
• Τρίτον και κυριότερο, επιθυμεί να παίζει ενεργό ρόλο στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, κυρίως όσον αφορά την διαμετακόμιση (τράνζιτ).

Τουρκικά εμπόδια στον East Med 

Οι Τούρκοι κατανοούν πως οι προκλήσεις και η συμπεριφορά τους γίνονται ανεκτές, καθότι υφίσταται απροθυμία αντιπαράθεσης από την πλευρά της Ευρώπης. Αυτή η απροθυμία πηγάζει σε μεγάλο βαθμό στην ύπαρξη οικονομικών δεσμών και συμφερόντων, μεταξύ της Τουρκίας και πλήθους κρατών μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, θα κάνει ό,τι περνάει απ το χέρι της, ώστε να καταστεί αδύνατη η υλοποίηση του EastMed εάν δεν εξασφαλίσει την ενεργό συμμετοχή της. Στο παραπάνω πλαίσιο εντάσσεται και η υπογραφή του –από νομικής πλευράς εξωφρενικού– μνημονίου καθορισμού θαλασσίων ζωνών με την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, οφείλει να κάνει ό,τι περνάει απ το δικό της χέρι, ώστε να ακυρωθούν οι τουρκικοί σχεδιασμοί. Το πρόσταγμα εδώ δεν δύναται να είναι μόνο εθνικό. Πρέπει να είναι ευρωπαϊκό. Η Ελλάδα δεν αρκεί απλά να επιχειρήσει να πείσει τους εταίρους της για την αναγκαιότητα και κρισιμότητα του EastMed για το ενεργειακό μέλλον και την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης.

Η Ελλάδα θα μπορούσε να καταστεί πρωτεργάτης και πρωτοπόρος του ευρωπαϊκού ενεργειακού σχεδιασμού, συμπαρασύροντας στην προώθηση του ενεργειακού της πλαισίου το Ισραήλ, την Κύπρο, την Αίγυπτο, αλλά και τις ΗΠΑ. Με λίγα λόγια, ήρθε η ώρα η χώρα να μεταμορφωθεί σε διαμορφωτή στρατηγικής και όχι να συνεχίσει να παραμένει ακόλουθος.

Το έλλειμμα πολιτικής και στρατηγικής που μαστίζει την Ευρώπη, σε συνδυασμό με τα κενά εξουσίας στην Ουάσιγκτον, πέραν από προβλήματα, δημιουργεί και ευκαιρίες. Η ψήφιση του EastMed act ύστερα από συντονισμένο και επιτυχές λόμπινγκ φορέων της ομογένειας, σε συνάφεια και συνεργασία με το εβραϊκό λόμπι, επιβεβαιώνουν το παραπάνω.

To κύριο διακύβευμα για Ελλάδα

Ως εκ τούτου, η κρίση στη Λιβύη, σε συνδυασμό με την απόρριψη της ρωσοτουρκικής διαμεσολάβησης από τον στρατάρχη Χάφταρ αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. Η Ελλάδα οφείλει να συντάξει και να παρουσιάσει μια αξιόπιστη διαμεσολαβητική πρόταση για τον τερματισμό της βίας στη Λιβύη, πατώντας στην συγκυρία της απόρριψης της ρωσοτουρκικής πρωτοβουλίας.

Εκτιμάται πως μια ολοκληρωμένη ελληνική διαμεσολάβηση, εκ των βασικών προβλέψεων της οποίας θα είναι η ακύρωση από την κυβέρνηση Σάρατζ του μνημονίου με την Τουρκία, πέρα από θεμιτή είναι και καλοδεχούμενη. Κι αυτό, επειδή η Τουρκία του Ερντογάν, παρά τη ρητορική της, δείχνει να μην μπορεί να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τον σύμμαχο της. Τέλος, εκτιμώ πως δυνάμεις όπως η Γαλλία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, ίσως και οι ΗΠΑ, θα ήταν πρόθυμες να ευθυγραμμιστούν με μία τέτοια πολιτική.

Θετικά μπορεί να αξιοποιηθεί, ακόμα και ο αποκλεισμός της Ελλάδας από τη Διάσκεψη του Βερολίνου. Το κύριο διακύβευμα για τη χώρα μας, αναφορικά με τον εμφύλιο στη βορειοαφρικανική χώρα, έγκειται στον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών. Ως εκ τούτου είναι κατά βάση ενεργειακό. Η Γερμανία, αρνούμενη να συμπεριλάβει την Ελλάδα στις διαπραγματεύσεις, αρνείται να συμμεριστεί την ενεργειακή στρατηγική, στην οποία εντάσσεται ο Ελληνισμός και η οποία με τη σειρά της αποτελεί, πλέον, νόμο του αμερικανικού κράτους.

Χωρίς περιθώρια για αμφιβολίες, το παραπάνω καταδεικνύει με πιο στρατόπεδο τάσσεται η Γερμανία στο μπραντεφέρ για το ενεργειακό μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου. Σε συνδυασμό με την υπογραφή του Nord Stream 2, είναι πασιφανές πως το στρατόπεδο αυτό δεν είναι το ατλαντικό. Ως εκ τούτου, αποτελεί μονόδρομο για την  ελληνική διπλωματία, να εκφράσει σε κάθε τόνο τους προβληματισμούς της στους Αμερικανούς, οι οποίοι δεν κρύβουν τη δυσφορία τους με σειρά γερμανικών επιλογών. Τέλος, ας δώσουμε βάση στο γεγονός πως η παράταξη του Χάφταρ εξέφρασε ανοιχτά τη δυσαρέσκεια της, για τη μη συμμετοχή της Ελλάδας στη συνδιάσκεψη.