Ο Ερντογάν έχει τακτικό πλεονέκτημα επειδή κάνει ό,τι δεν τολμούν οι αντίπαλοί του…

Η γεώτρηση του Γιαβούζ στο θαλάσσιο οικόπεδο 8 της κυπριακής ΑΟΖ δεν αφήνει περιθώριο υπεκφυγής για κανέναν. Σε αντίθεση με όλους τους άλλους άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενους, ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και κυρίως το στρατιωτικό εργαλείο για να επιτύχει τον σκοπό του. Εν προκειμένω να οικειοποιηθεί εμπράκτως τον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας και αύριο την ελληνική υφαλοκρηπίδα και ό,τι αυτή κρύβει.

Και είναι ακριβώς η αποφασιστικότητά του Τούρκου προέδρου να μιλάει με πράξεις και όχι μόνο με λόγια, που του δίνει συγκριτικό τακτικό πλεονέκτημα έναντι όλων. Είναι αληθές ότι στο διπλωματικό επίπεδο οι Τούρκοι έχουν με τις αυθαιρεσίες τους προκαλέσει –περισσότερη ή λιγότερη– δυσαρέσκεια και στη Δύση και στα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου.

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πολλά, αφού οι θιγόμενοι (Έλληνες) και οι δυσφορούντες (Ισραηλινοί, Αιγύπτιοι, αλλά και Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, κυρίως Γάλλοι) δεν είναι διατεθειμένοι να χρησιμοποιήσουν ανάλογα μέσα για να σταματήσουν την τουρκική επεκτατική αυθαιρεσία. Όσο, λοιπόν, οι υπόλοιποι παίκτες θα είναι καθηλωμένοι στο διπλωματικό επίπεδο, ο Ερντογάν θα κερδίζει πόντους, δημιουργώντας τετελεσμένα.

Η αλυσίδα μετράει ήδη αρκετούς κρίκους. Υπενθυμίζουμε ότι στις 9 Φεβρουαρίου 2018, τουρκικά πολεμικά σκάφη είχαν εμποδίσει το γεωτρύπανο της ιταλικής ΕΝΙ Saipem 12000 να μεταβεί στο θαλάσσιο οικόπεδο Νο 3 (νοτιοανατολικά της Κύπρου) για να πραγματοποιήσει την προγραμματισμένη γεώτρηση στον στόχο-κοίτασμα “Σουπιά”.

Ο Ερντογάν αλλάζει τακτική

Η Άγκυρα δεν τόλμησε να εμποδίσει με τον ίδιο τρόπο τη γεώτρηση της γαλλικής Total και της αμερικανικής ExxonMobil σε άλλα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Τα μηνύματα που είχε λάβει και από την Ουάσιγκτον και από το Παρίσι ήταν πολύ αυστηρά για να τα αγνοήσει. Γι’ αυτό και οι Τούρκοι άλλαξαν τακτική. Αντί να εμποδίζουν τη γεώτρηση εταιρειών που είχαν πίσω τους ισχυρά κράτη, άρχισαν να κάνουν δικές τους γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Σε πρώτη φάση έστειλαν το Φατίχ να πραγματοποιήσει γεώτρηση στα δυτικά της Κύπρου, σε μη αδειοδοτημένο οικόπεδο και λίγο αργότερα το Γιαβούζ στα χωρικά ύδατα της κατεχόμενης Καρπασίας. Οι πειρατικές αυτές ενέργειες δεν έθιγαν τρίτα ισχυρά συμφέροντα. Ως εκ τούτου, παρότι παραβίαζαν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, δεν προκάλεσαν αξιόλογη διεθνή αντίδραση, ούτε καν στο ρητορικό επίπεδο. Ακόμα και η ΕΕ ουσιαστικά σφύριζε αδιάφορα για την επίθεση που δέχονταν τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους-μέλους της.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε καταδικάσει φραστικά και για να τηρήσει τα προσχήματα είχε λάβει κάποια μέτρα, τα οποία, όμως, μόνο αμυχή μπορούσαν να προκαλέσουν στην Τουρκία. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν ήταν ικανά να την υποχρεώσουν σε αναδίπλωση. Εξ ου και ο Ερντογάν όχι μόνο δεν έκανε πίσω, αλλά κλιμάκωσε. Το Γιαβούζ πήγε για γεώτρηση στο θαλάσσιο οικόπεδο 7 (νοτίως της Μεγαλονήσου) που είναι παραχωρημένο στην κοινοπραξία της ιταλικής ENI και της γαλλικής Total.

Πρόκληση για τη Γαλλία

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι στρατιωτικά αδύναμη να εμποδίσει τις τουρκικές πειρατικές ενέργειες και η Ελλάδα κρατιέται μακριά. Αυτός είναι ο λόγος που η Λευκωσία όχι μόνο ευνόησε την Total, αλλά και έχει παραχώρησε στους Γάλλους ναυτική βάση. Με τη συμφωνία αυτή η Γαλλία επιστρέφει στην Ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα σε στρατηγικό σημείο. Από την πλευρά τους, οι Ελληνοκύπριοι ελπίζουν να εξασφαλίζουν κάποιου είδους αμυντική ομπρέλα έναντι της Τουρκίας.

Η τουρκική εισβολή στο οικόπεδο 7 κατά μία έννοια έφερε τον κόμπο στο χτένι, επειδή ήταν μία ευθεία πρόκληση πρωτίστως για το Παρίσι. Η Γαλλία εκλήθη να αποδείξει ότι είναι σε θέση να κρατήσει τους Τούρκους όχι μόνο μακριά από τις γεωτρήσεις της Total, αλλά και από τα οικόπεδα, στα οποία έχει δικαιώματα η Total, όπως το 7. Τα γεγονότα έδειξαν ότι μπορεί η Γαλλία να τα έσπασε διπλωματικά με την Τουρκία, αλλά δεν τόλμησε τότε να χρησιμοποιήσουν το στρατιωτικό εργαλείο. Είχε στείλει μία φρεγάτα, αλλά το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό έχει περικυκλώσει την Κύπρο με 20 περίπου ναυτικές μονάδες, σε μία επίδειξη ισχύος προς όλες τις κατευθύνσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ENI είναι η εταιρεία, η οποία έχει αγοράσει τα δικαιώματα στα περισσότερα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Επειδή, όμως, ματαιώθηκε μία γεώτρησή της και επειδή πίσω της έχει την Ιταλία, η οποία δεν είναι διατεθειμένη να τα βάλει με την Τουρκία, η ΕΝΙ έκανε συνέταιρό της την Total για να αγοράσει τη γαλλική πολιτική-στρατιωτική προστασία.

Απάντηση με κυρώσεις από την ΕΕ

Το μόνο αποτέλεσμα, πάντως, της τουρκικής εισβολής στο οικόπεδο 7 ήταν να εξωθηθούν οι Γάλλοι σε μία πιο σκληρή στάση στο πλαίσιο της ΕΕ. Άσκησαν πίεση για την υιοθέτηση κυρώσεων που πονάνε την Τουρκία. Η Λευκωσία ζητούσε εξαρχής την επιβολή αυστηρών κυρώσεων εναντίον οποιουδήποτε προσώπου, εταιρείας και οργανισμού, εμπλέκεται στις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, με σκοπό ουσιαστικά να ακυρωθεί η δυνατότητα της Τουρκίας να πραγματοποιήσει αποτελεσματική γεώτρηση.

Μέχρι τότε, όμως, η ΕΕ είχε αποφύγει να υιοθετήσει το κυπριακό αίτημα. Η γαλλική παρέμβαση, όμως, ώθησε προς την λήψη απόφασης για την επιβολή τέτοιων κυρώσεων. Παρότι η Τουρκία αντιμετώπισε δυσεπίλυτα προβλήματα, κλιμάκωσε ακόμα περισσότερο. Υπέγραψε τη συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης για τις θαλάσσιες ζώνες, με την οποία οι δύο πλευρές οικειοποιούνται ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.

Κι αυτή η ενέργεια καταδικάσθηκε από την ΕΕ, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αλλά οι καταδίκες δεν εμπόδισαν τον Ερντογάν να στείλει τώρα το Γιαβούζ στο οικόπεδο 8 και μάλιστα στον προσδιορισμένο από την έρευνα της ENI στόχο-κοίτασμα “Ερατοσθένης-νότιο”. Το γεγονός επιβεβαιώνει για μία ακόμα φορά πως όσο η Τουρκία δεν προσκρούει σε έμπρακτη αντίσταση, ικανή να την απειλήσει με ήττα, τόσο θα προσθέτει κρίκους στην αλυσίδα των πειρατικών-επεκτατικών ενεργειών της.

Ο Ερντογάν και η παγίδα της “υπερεπέκτασης”

Το γεγονός ότι οι Γάλλοι είχαν ανεχθεί την τουρκική γεώτρηση στο οικόπεδο 7 όχι μόνο τραυμάτισε την αξιοπιστία τους όσον αφορά την ικανότητά τους να κρατήσουν το τουρκικό γεωτρύπανο μακριά, αλλά και τους φέρνει αντιμέτωπους με νέα μεγαλύτερη πρόκληση. Στην Άγκυρα διαπίστωσαν εν τοις πράγμασι ότι μπορούν χωρίς πρακτικό εμπόδιο να κάνουν γεωτρήσεις και στα άλλα παραχωρημένα σε ENI και Total οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ.

Είναι σαφές ότι η απροθυμία των άλλων παικτών να ανεβούν στην “πίστα” που έχει ανεβεί ο Ερντογάν και να τον αντιμετωπίσουν με τα ίδια μέσα, όχι μόνο του εξασφαλίζει πλεονέκτημα και τακτικές νίκες, αλλά και του τροφοδοτεί την αλαζονεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συμπεριφέρεται σαν χείμαρρος, που –προς το παρόν τουλάχιστον– δείχνει ότι δεν ξέρει πότε να σταματήσει.

Αυτό τον οδηγεί στην παγίδα της “υπερεπέκτασης”, η οποία, όπως έχει δείξει η Ιστορία είναι συνταγή για στρατηγική ήττα. Γιατί; Για τον απλό λόγο ότι οι άλλοι παίκτες, νωρίτερα ή αργότερα, θα υποχρεωθούν να δράσουν αποφασιστικά για να αναχαιτίσουν τον “νταή”. Με άλλα λόγια, θα υποχρεωθούν να χρησιμοποιήσουν κι αυτοί τα μέσα που χρησιμοποιεί αυτός.

Όποιος ανοίξει τον χορό…

Την Ελλάδα ο Ερντογάν θα την εξωθήσει εάν πραγματοποιήσει έρευνες και γεωτρήσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, όπως έχει προαναγγείλει. Με την γεώτρηση στο οικόπεδο 8 τώρα εξωθεί και τη Γαλλία να αντιδράσει με κάποιον τρόπο, εάν δεν θέλει να δει το κύρος της καταρρακωμένο. Εάν, μάλιστα, “ανοίξει τον χορό” η Γαλλία είναι πολύ πιθανόν να την ακολουθήσουν και άλλες δυνάμεις που θέλουν να “κοντύνουν” την Τουρκία.

Υπάρχει λόγος που αυτές οι δυνάμεις προς το παρόν δεν είναι διατεθειμένες να της αντιπαρατεθούν και στο στρατιωτικό επίπεδο, ούτε είναι έτοιμες να προχωρήσουν σε αντιτουρκική στρατιωτική συμμαχία. Σε αντίθεση με τον Ερντογάν, παραμένουν ακόμα υπό την επήρεια της κουλτούρας που κυριάρχησε μεταπολεμικά ότι οι διεθνείς διαφορές-αντιθέσεις επιλύονται με τη διπλωματία. Εξαίρεση ήταν οι εκστρατείες που αποφάσιζαν οι υπερδυνάμεις.

Από τη στιγμή, όμως, που ο Ερντογάν που χρησιμοποιεί την απειλή ή και χρήση στρατιωτικής βίας για να ασκεί εξωτερική πολιτική και να προωθεί τους επεκτατικούς στόχους του, είναι αναπόφευκτο να το ακολουθήσουν σ’ αυτόν τον δρόμο και οι αντίπαλοί του. Όσο, όμως, σ’ αυτό το επίπεδο τους έχει έναν-έναν κι όχι συνασπισμένους, θα έχει το πλεονέκτημα.