Ο Ερντογάν, οι “μεσιέ” και η “Γαλάζια Πατρίδα”

Στην ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του σχεδίου του να πατήσει πόδι στο Λιβυκό Πέλαγος προχώρησε ο Ερντογάν, λίγες ώρες μετά την συνάντησή του με τον Μητσοτάκη, στο Λονδίνο. Η τουρκική Εθνοσυνέλευση επικύρωσε το απόγευμα της Πέμπτης το μνημόνιο κατανόησης Άγκυρας-Τρίπολης για τις ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας, παρά τις αντιδράσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας, οι οποίες ετοιμάζουν τις δικές τους απαντήσεις.

Η επικύρωση της συμφωνίας από την τουρκική Βουλή ήταν αναμενόμενη και την είχε προαναγγείλει πριν την συνάντηση του Λονδίνου, ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ. Αναμενόμενη ήταν και η συντριπτική πλειοψηφία με την οποία επικυρώθηκε (293 ψήφοι), καθώς εκτός από το κόμμα του Ερντογάν (ΑΚΡ), την υπερψήφισαν το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), το Καλό Κόμμα (ΙΥΙ Parti), αλλά και το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP).

Με την ψηφοφορία αυτή η Τουρκία κάνει άλλο ένα βήμα στην πορεία της να δημιουργήσει τετελεσμένα σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου, κατά παράβαση βεβαίως των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Το μνημόνιο κατανόησης θα πρέπει για να αποκτήσει πολιτική υπόσταση να επικυρωθεί και από την Βουλή της Λιβύης και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.

Οι αντιδράσεις στη Λιβύη

Η συμφωνία είναι ανάμεσα στην τουρκική κυβέρνηση και την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης, η οποία εδρεύει στην Τρίπολη. Η κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σαράτζ, όμως, παρά την διεθνή αναγνώριση, όχι απλώς δεν αντιπροσωπεύει ολόκληρη την Λιβύη, αλλά η εξουσία της σταματά στα νότια προάστια της λιβυκής πρωτεύουσας.

Το ανατολικό τμήμα της χώρας, όπως είναι γνωστό, ελέγχεται από τον αντίπαλο του Σαράτζ, τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ηγείται του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, που ήδη έχει καταδικάσει το μνημόνιο Τρίπολης-Άγκυρας ως «παράνομο». Με τον Χαφτάρ έχει συνταχθεί και το λιβυκό Κοινοβούλιο, το οποίο έχει μεταφερθεί στη Βεγγάζη και έχει καταδικάσει επίσης την συμφωνία.

Ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης έχει ζητήσει ήδη την παρέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για να ανακοπούν τα σχέδια της Τουρκίας να μονοπωλήσει τις εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο πρόεδρος της λιβυκής Βουλής, Αγκίλα Σάλεχ, με επιστολή του προς το γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, χαρακτηρίζει απειλή για το κράτος της Λιβύης την συμφωνία Ερντογάν-Σαράτζ.

“Παράθυρο” από τον Ερντογάν  

Πηγαίνοντας στο Λονδίνο για την σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο Τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει ότι θα πάει την συμφωνία με την Τρίπολη και σε άλλο επίπεδο και είχε προαναγγείλει «εξορύξεις της ειρήνης και της ευημερίας», όπως τις είχε αποκαλέσει. Είχε διευκρινίσει πάντως ότι για να προχωρήσουν οι διαδικασίες θα πρέπει το μνημόνιο να εγκριθεί από τα κοινοβούλια των δύο χωρών.

Σε νεότερες δηλώσεις του, όμως, την Πέμπτη, μία ημέρα μετά την συνάντηση που είχε με τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο Ερντογάν, αν και επανέλαβε ότι η Τουρκία δεν θα υποχωρήσει στο θέμα του μνημονίου με τη Λιβύη, πρόσθεσε ότι η εφαρμογή του θα προχωρήσει, αν μπορέσει να σταθεί στα πόδια της η νόμιμη κυβέρνηση της Τρίπολης. Και να μην το έλεγε αυτό είναι προφανές.

Ο Τούρκος πρόεδρος αναφέρθηκε και στις αντιδράσεις, παρουσιάζοντας λίγο έως πολύ ως μπλοκ την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ, κράτη τα οποία, όπως είπε, επηρεάζουν την ΕΕ. Έκανε μάλιστα λόγο για ιδιαίτερη επιμονή της Γαλλίας και της Γερμανίας στο θέμα της συμφωνίας με την Λιβύη και των γεωτρήσεων στην Κύπρο, ενώ, προφανώς στο πλαίσιο της αντιπαράθεσής του με τον Μακρόν, έκανε λόγο και για κάποιους “Μεσιέ” που πηγαινοέρχονται, από τους οποίους «η χώρα (Τουρκία) τράβηξε πολλά».

Σε ετοιμότητα η Κύπρος, γκρίνια στην Αθήνα

Την ίδια ώρα Ελλάδα και Κύπρος ετοιμάζουν τις δικές τους απαντήσεις. Η Λευκωσία επιχείρησε μάλιστα να επιδώσει ρηματική διακοίνωση στην Τουρκία για προσφυγή στη Χάγη, οι Τούρκοι διπλωμάτες αρνήθηκαν όμως να την παραλάβουν, αλλά τελικά επιδόθηκε. Σημειώνεται ότι η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου. Αυτό ναι μεν δεν εμποδίζει την Λευκωσία να προσφύγει, αλλά το Δικαστήριο δεν έχει έχει τη δικαιοδοσία να προχωρήσει την διαδικασία.

Από την πλευρά της η Αθήνα έχει πλέον στην κατοχή της το κείμενο της συμφωνίας και προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τις λεπτομέρειές του. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει βεβαίως στη θέση της, ότι το μνημόνιο κατανόησης της Άγκυρας με την κυβέρνηση της Τρίπολης παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο. Παραλλήλως, ζει τον απόηχο της συνάντησης του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν, στην οποία καταγράφηκαν μεν οι εκατέρωθεν αντιρρήσεις, διαφάνηκε όμως και η διάθεση να κρατηθούν για την ώρα χαμηλά οι τόνοι.

Από την πλευρά της η αξιωματική αντιπολίτευση ασκεί κριτική στην κυβέρνηση για το σύνολο των χειρισμών της στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καταλογίζοντας της «αδράνεια και πολιτική κατευνασμού». Ειδικά, μάλιστα, για την συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν, ο ΣΥΡΙΖΑ σημειώνει ότι επιδείχθηκε «αιφνιδιασμός και έλλειψη σοβαρότητας».

Υπογραμμίζει δε ιδιαίτερα ότι ο Μητσοτάκης δεν έθεσε θέμα τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και ασκεί κριτική για την σύγχυση που υπήρξε σχετικά με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αλλά και για την δήλωση του υπουργού Άμυνας ότι συμφωνήθηκε με τον Ερντογάν πως «το πρόβλημα δεν είναι φοβερό» όσον άφορα τη δημοσιοποίηση της παράνομης συμφωνίας.

Ο Τουρκία πάντως προχωρά, με το «το τουρκικό Διεθνές Δίκαιο», όπως είπε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχοντας στόχο να πατήσει πόδι στην ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ στο Λιβυκό πέλαγος. Και προκειμένου να πετύχει αυτά που θέλει αξιοποιεί μια «κυβέρνηση φάντασμα», θέτοντας παραλλήλως σε δοκιμασία όχι μόνον την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και την αποφασιστικότητα διεθνών οντοτήτων, όπως της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.