Ο πόλεμος στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ και το εθνικό συμφέρον…

Η ανάγκη για ελληνοκεντρική θεώρηση του πολέμου στην Ουκρανία και για αποφυγή υπερτονισμού κάποιου γενικόλογου και παραπλανητικού “συλλογικού-συμμαχικού συμφέροντος”, παραμένει το μεγάλο ζητούμενο για την χώρα μας. Τί αλλαγές θα επιφέρει στο ελληνικό περιβάλλον ασφάλειας; Πώς θα επηρεαστεί το εθνικό συμφέρον μας; Ποιες είναι οι νέες απειλές; Ποια τα πολιτικά, τα επιχειρησιακά και τακτικά διδάγματα από τον πόλεμο; Υπάρχουν και ποιες είναι οι ευκαιρίες; Επιχειρήθηκαν να εντοπιστούν τα καταρχήν συμπεράσματα με στόχο την εξονυχιστική μελέτη τους και την εξαγωγή διδαγμάτων;

Πρόκειται για μια δύσκολη αποστολή που απαιτεί σύμπραξη διαφορετικών ειδικοτήτων. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρέπει να επιχειρηθεί με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να επιδεικνύουν τη δέουσα αρετή για να υπερνικήσουν τις αντιστάσεις μιας κατεστημένης λογικής, για την ακρίβεια διανοητικής αδράνειας. Τόσο διότι διαταράσσεται η γραφειοκρατική νιρβάνα, όσο και διότι τα συμπεράσματα συνήθως συνεπάγονται αλλαγές με στόχο την ταχεία προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα, ώστε να εξυπηρετηθεί το εθνικό συμφέρον.

Αυτό συχνά προσκρούει στον συστημικό ωχαδερφισμό, ο οποίος ενίοτε συγκαλύπτει και την απροθυμία υιοθέτησης αλλαγών, στο μέτρο που αυτές θα πλήξουν κατεστημένα συμφέροντα και πρακτικές. Ενδεχομένως δε, θα καταδείξει ανεπάρκειες, για τις οποίες κάποιοι είναι υπεύθυνοι, αν και η Ελλάδα, όπως αποδείχθηκε από πρόσφατα γεγονότα (στάση στη 2η Μοίρα Αλεξιπτωτιστών, εκρήξεις στις αποθήκες πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης, εισβολή των Κροατών χούλιγκαν) δεν φημίζεται ως χώρα που αναζητά και καταλογίζει ευθύνες.

Έχοντας κατά νου ότι παρόμοια διαδικασία διεξάγεται πιθανότατα στην Τουρκία, πρέπει να επανεξεταστείω εκ βάθρων τι θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Μια βασική παράμετρος που χρήζει επανεξέτασης, είναι η βεβαιότητα που δείχνει να επικρατεί για τη μικρή διάρκεια ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Με αυτή τη βεβαιότητα έχουν οικοδομηθεί δόγματα και επιχειρησιακά σχέδια και φαραωνικές οργανωτικές δομές (όπως π.χ. η επιπέδου Σώματος Στρατού Διοίκηση Ειδικού Πολέμου του ΓΕΕΘΑ).

Αμφισβητεί κατεστημένες αντιλήψεις

Ωστόσο, αποτελεί κοινό τόπο ότι σε συνθήκες πραγματικής σύγκρουσης, τα όποια επιχειρησιακά σχέδια σπάνια αποδεικνύονται κάτι περισσότερο από απλό μπούσουλα ενεργειών. Κάθε σύγκρουση είναι διαφορετική και συνήθως γεννάει απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτό απαιτεί διανοητική εγρήγορση και ευελιξία των ηγητόρων, που θα πρέπει να έχει καλλιεργηθεί από τον καιρό της ειρήνης ότι θα μπορέσει να μεταφραστεί σε δυνατότητα προσαρμογής των δυνάμεων μας σε ταχέως μεταβαλλόμενες καταστάσεις.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αμφισβητεί κατεστημένες αντιλήψεις για το μέγεθος των απαιτούμενων πολεμικών αποθεμάτων (πυρομαχικών, καυσίμων, ανταλλακτικών και γενικά εφοδίων) λόγω των πολύ υψηλών καταναλώσεων, την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα πολλών κατηγοριών οπλικών συστημάτων και μέσων, το βέλτιστο μείγμα υψηλής τεχνολογίας και ισχύος πυρός παραγόμενης από χαμηλότερης τεχνολογικής αρτιότητας οπλικά συστήματα στο οπλοστάσιο.

Επιπροσθέτως, τη δυνατότητα ταχείας και αποτελεσματικής επιστράτευσης για τη συμπλήρωση των ενεργών δυνάμεων, αλλά και συγκρότησης νέων μονάδων από καλά εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες εφεδρείες για την αναπλήρωση των απωλειών, την προστασία των  συγκοινωνιακών, τηλεπικοινωνιακών και ενεργειακών υποδομών της χώρας και τις δυνατότητες ταχείας αποκατάστασης των ζημιών, την πολεμική κινητοποίηση της κοινωνίας, της βιομηχανίας και της οικονομίας ευρύτερα.

Ο “λαγός” του ΝΑΤΟ

Εξ ορισμού υψηλής προτεραιότητας είναι και το μείζον ερώτημα κατά πόσο είναι λογικό να αναμένει η Ελλάδα ότι στην κρίσιμη στιγμή μπορεί να στηριχθεί στους συμμάχους της. Μπορεί όλοι να διακηρύττουν περισπούδαστα ότι «σε περίπτωση σύγκρουσης θα είμαστε μόνοι μας», είναι όμως εξαιρετικά αμφίβολο εάν υπάρχει επαρκής συνειδητοποίηση του τι συνεπάγεται αυτή η παραδοχή. Και το κυριότερο σε πρακτικό επίπεδο πόσο έχουμε προετοιμαστεί γι’ αυτή την περίπτωση.

Μήπως τελικά, ακόμα και στο συμμαχικό επίπεδο, όλοι είναι αναλώσιμοι, όπως μας έδειξε ο  “λαγός” του ΝΑΤΟ; Μήπως στο τέλος θα κληθείς να επιλέξεις τη λιγότερο κακή επιλογή για το εθνικό συμφέρον; Μήπως νούμερο ένα δίδαγμα είναι το “αν δεν έχεις νύχια να ξυστείς”; Και αν ναι, πόσο εφικτή είναι η αμυντική αυτάρκεια για τη χώρα μας με τα δεδομένα και χαρακτηριστικά που έχει; Τί και πόσα είμαστε διατεθειμένοι να επενδύσουμε ώστε να την αποκτήσουμε;

Ως θέση αρχής είναι ορθή η δεδομένη αντίθεση στην αλλαγή συνόρων με χρήση στρατιωτικής βίας. Εάν όμως για οποιουσδήποτε λόγους η αποτροπή καταρρεύσει, όπως αποδείχθηκε στον πόλεμο στην Ουκρανία και αναγκαστεί η χώρα να εισέλθει σε πόλεμο για την προστασία της κυριαρχίας της, τί θα συμβεί; Ειδικά όταν η βασική απειλή για την ελληνική εθνική ασφάλεια προέρχεται από ένα τύποις συμμαχικό κράτος.

Το εθνικό συμφέρον

Το ζητούμενο είναι να μην καταλήξει ο Ελληνισμός, για ακόμη μια φορά στην ιστορία του, να γκρινιάζει αφελώς για την τήρηση δυο μέτρων και δυο σταθμών από τους μεγάλους δυτικούς συμμάχους. Μπορεί να έχουμε δίκιο, αλλά το ζήτημα είναι να μπορούμε να το διεκδικήσουμε διότι η στρατηγική του ΝΑΤΟ δεν χαράσσεται με γνώμονα το δίκαιο, αλλά με τον ψυχρό και κυνικό υπολογισμό συμφερόντων. Κυρίως με βάση τα συμφέροντα των ισχυρότερων χωρών, πρωτίστως των ΗΠΑ.

Είναι άλλη συζήτηση το αν οι χώρες συμμετέχουν, θεωρώντας ότι μέσα από τη Συμμαχία επιτυγχάνεται, σε κάποιον βαθμό έστω η εξυπηρέτηση και των δικών τους συμφερόντων. Αυτό όμως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει κοινός εχθρός. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όμως, η απειλή προέρχεται από χώρα-μέλος της Συμμαχίας. Και το ζήτημα είναι εάν η ένταξη στο ΝΑΤΟ επιτυγχάνεται καλύτερο αποτέλεσμα για το εθνικό συμφέρον.

Και κάτι τελευταίο. Με βάση την ίδια συλλογιστική, όντως παίζουν ρόλο στο επίπεδο της αποτροπής οι βάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Αρκεί να μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις για τη χρησιμότητά τους στην ελληνική άμυνα… Προϋπόθεση είναι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις να είναι καλές. Αυτό, όμως, προσδιορίζεται και από το γεωπολιτικό περιβάλλον, όχι από την “αγάπη” του ενός για τον άλλον. Εάν τα πράγματα αλλάξουν για οποιονδήποτε λόγο, και επειδή το πλεονέκτημα μπορεί να μετατραπεί ακόμα και σε μειονέκτημα, ας φροντίσουμε ώστε ο ιστορικός του μέλλοντος να μην καταγράψει ξανά ότι φίλοι και σύμμαχοι έκαναν τα στραβά μάτια.