Ο Τσίπρας στη Μόσχα για να μαζέψει τα σπασμένα του Κοτζιά

Η επίσκεψη εργασίας του Έλληνα πρωθυπουργού στη Μόσχα δεν είναι τίποτα περισσότερο από επιχείρηση επούλωσης του βαθέος τραύματος που προκάλεσε στις διμερείς σχέσεις η κίνηση του Κοτζιά να απελάσει δύο Ρώσους, και να απαγορεύσει την είσοδο στην Ελλάδα δύο άλλων. Το εάν θα έχει αποτέλεσμα και ποιο θα είναι αυτό θα φανεί το επόμενο διάστημα. Οι συνομιλίες Τσίπρα-Πούτιν αναμένεται να είναι δύσκολες.

Το ρήγμα που προκλήθηκε τότε παρ’ ολίγο να μετεξελιχθεί σε ανοικτό διπλωματικό πόλεμο. Υπενθυμίζουμε την τελευταία ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, η οποία ουσιαστικά είχε ρίξει λάδι στη φωτιά. Το ίδιο και η αιφνιδιαστική απομάκρυνση του Έλληνα πρέσβη στη Μόσχα Ανδρέα Φρυγανά, ο οποίος είχε τολμήσει να επισημάνει στον πολιτικό προϊστάμενό του τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε η απέλαση. Όπως είναι γνωστό, όμως, ο Κοτζιάς δεν ήταν από τους υπουργούς που δεχόταν αντιρρήσεις, ειδικά όταν ένοιωθε ότι διεξάγει προσωπικό “πόλεμο”. Έτσι, λοιπόν, έσπευσε να εκδιώξει τον Έλληνα πρεσβευτή, κατηγορώντας τον για δουλοπρεπή στάση έναντι των Ρώσων!

Ας σημειωθεί ότι ο Φρυγανάς δεν είχε ολοκληρώσει τη θητεία του εκεί και δεν συμπεριλαμβανόταν στους διπλωμάτες που θα μετακινούνταν, έτσι όπως προκύπτει από τη λίστα με τα κενά πόστα που είχε κοινοποιηθεί στους Έλληνες διπλωμάτες από το γραφείο του υπουργού τον περασμένο Ιούλιο. Με τον έγγραφο Φ.Π20-46084 και ημερομηνία 10-8-2018, ο Κοτζιάς είχε προσθέσει προς πλήρωση τη θέση του πρεσβευτή στη Μόσχα.

Η ετεροβαρής ισορροπία

Μπορεί η Ελλάδα να ανήκει στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αλλά παραδοσιακά φρόντιζε να διατηρεί μία ετεροβαρή ισορροπία στις σχέσεις της με τη Δύση και τη Ρωσία. Η Μόσχα το αντιλαμβανόταν και το είχε αποδεχθεί. Με την απέλαση, το Κρεμλίνο θεώρησε ότι η κυβέρνηση Τσίπρα ανέτρεψε κι αυτή την ετεροβαρή ισορροπία, προκειμένου να προσδεθεί απολύτως στο αμερικανικό άρμα.

Οι ελληνορωσικές σχέσεις δεν έφθασαν σε τόσο χαμηλό σημείο ούτε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η πολιτική του Κοτζιά έναντι της Ρωσίας άρχισε από το φθινόπωρο του 2017 να διολισθαίνει σε νεοψυχροπολεμικά μονοπάτια. Η ταύτιση με τα αντιρωσικά στερεότυπα που ακόμα κυριαρχούν στο αμερικανικό “βαθύ κράτος” δεν ήταν ούτε στρατηγικά φρόνιμη, ούτε τουλάχιστον τακτικά επωφελής. Στην πραγματικότητα, όλα δείχνουν πως η κίνηση Κοτζιά δεν ήταν παρά μία νέα εκδοχή του συνδρόμου της εξάρτησης που έχει μετατραπεί σε δεύτερη φύση όχι μόνο των παραδοσιακών αρχουσών ελίτ στην Ελλάδα, αλλά και πολιτικών που έλκουν την προέλευσή τους από την παραδοσιακή Αριστερά.

Η Μόσχα εξοργίστηκε με τους Τσίπρα και Κοτζιά, όχι μόνο για αυτή καθ’ αυτή την απέλαση, αλλά κυρίως λόγω της διαρροής και του τρόπου που η Αθήνα χειρίσθηκε την υπόθεση. Είναι ενδεικτικό ότι η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Ζαχάροβα έδειξε την αμερικανική πλευρά σαν αρχιτέκτονα της απέλασης, αφήνοντας ως εκ τούτου εμμέσως πλην σαφώς να φανεί πως το Κρεμλίνο θεωρεί την παρούσα κυβέρνηση εντολοδόχο της Ουάσιγκτον.

Πράγματι, στη Μόσχα είναι πεπεισμένοι πως η κυβέρνηση Τσίπρα επιδιώκει να προσδέσει την Ελλάδα στο αμερικανικό άρμα, κατά τρόπο που δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολιτευτική περίοδο. Εκεί αποδίδουν το γεγονός ότι δεν δίστασε να αποδομήσει τους παραδοσιακούς ελληνορωσικούς δεσμούς. Παρόλα αυτά, απέφυγαν να κλιμακώσουν, κυρίως για να μην εξωθήσουν την Αθήνα ολοσχερώς στην αγκαλιά της Ουάσιγκτον.

Οι Ρώσοι παραδοσιακά βλέπουν με ξεχωριστό ενδιαφέρον την Ελλάδα, λόγω της Ορθοδοξίας, των ιστορικών δεσμών και βεβαίως της γεωπολιτικής. Η Ορθοδοξία, άλλωστε, είναι κεντρική συνιστώσα της ρωσικής εθνικής ιδεολογίας και γι’ αυτό χρησιμοποιείται σαν κεντρικό όχημα για οικοδόμηση ερεισμάτων και άσκηση επιρροής. Μπορεί οι σχέσεις τους με το Οικουμενικό Πατριαρχείο να είναι προβληματικές και λόγω Ουκρανίας να έγιναν σχεδόν εχθρικές, αλλά έχουν δημιουργήσει σχέσεις με κάποιους μητροπολίτες στην Ελλάδα. Κυρίως αυτούς που βρίσκονται σε απόσταση από το Φανάρι. Αναμφιβόλως, όμως, στο κέντρο του ρωσικού ενδιαφέροντος βρίσκεται το Άγιον Όρος, όπου και η ρωσική μονή του Αγίου Παντελεήμονα.

Επίσκεψη γεφύρωσης του χάσματος

Όταν, πάντως, στο Μαξίμου συνειδητοποίησαν τις επιπτώσεις της απέλασης, άρχισαν να ψάχνουν τρόπο για να πέσουν οι τόνοι. Ο Κοτζιάς, ωστόσο, προχώρησε σε κλιμάκωση. Η οξεία απάντησή του στις δηλώσεις της Ζαχάροβα βάθυνε το τραύμα. Γι’ αυτό και ο Τσίπρας ανέθεσε στον διπλωματικό σύμβουλό του Καλπαδάκη να ρίξει γέφυρες και να προετοιμάσει μία επίσκεψη εργασίας στη Μόσχα, χωρίς να συνοδεύεται από τον υπουργό Εξωτερικών!

Το Κρεμλίνο απέφευγε για ένα διάστημα να ανάψει το πράσινο φως, όπως συνεχίζει να μην διαπιστεύει την Αθανασίου ως πρέσβειρα της Ελλάδας στη Μόσχα, επειδή ήταν διευθύντρια του γραφείου του Κοτζιά. Η απομάκρυνση του Κοτζιά, όμως, διευκόλυνε τα πράγματα, με αποτέλεσμα την Παρασκευή (7-12-2018) ο Έλληνας πρωθυπουργός να βρίσκεται στη Μόσχα για μία τετ α τετ συνάντηση με τον Πούτιν.

Οι συνομιλίες αναμένεται να είναι δύσκολες. Αυτό φάνηκε και από την πρωτοφανή επιθετική δήλωση της εκπροσώπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών με αποδέκτη τη Λευκωσία. Το Κρεμλίνο την προειδοποιεί με απειλητικό ύφος να μη μετατρέψει την ελεύθερη Κύπρο σε αμερικανική βάση και βεβαίως να μην την εντάξει στην Ατλαντική Συμμαχία. Την αφορμή γι’ αυτή τη δήλωση έδωσαν οι πληροφορίες για το ενδεχόμενο εγγυήσεων του ΝΑΤΟ, αλλά είναι σαφές πως μέσω καραμπόλας αποδέκτης είναι και ο Τσίπρας, λίγο πριν παρακαθίσει για συνομιλίες με τον Πούτιν.