Οι αλλαγές στην Ανατολική Μεσόγειο και οι αγωνίες του Δένδια

Οι διμερείς σχέσεις και ευρωπαϊκά ζητήματα βρέθηκαν στο επίκεντρο των επαφών του Νίκου Δένδια στη Μολδαβία και τη Ρουμανία, στις δηλώσεις του, ωστόσο, στάθηκε ιδιαίτερα στο ζήτημα της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Από το Βουκουρέστι, ο υπουργός Εξωτερικών μετείχε επίσης, μέσω τηλεδιάσκεψης, στη Σύνοδο των Επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας των Κοινοβουλίων του Νότου της ΕΕ, αντικείμενο της οποίας ήταν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Λιβύη. Στην παρέμβασή του μάλιστα ζήτησε την συνεργασία των μεσογειακών χωρών της ΕΕ για  «μια ολιστική ευρωπαϊκή προσέγγιση στην περιοχή».

Άρτι αφιχθείς από την Τυνησία και μόλις δύο ημέρες μετά τη συνάντησή του στην Αθήνα με την Λίβυα ομόλογό του, ο Νίκος Δένδιας ξεκίνησε την παρέμβασή του με την λυπηρή, όπως είπε, διαπίστωση, ότι 25 χρόνια μετά την έναρξη της “Διαδικασίας τής Βαρκελώνης”, το πνεύμα της «φαίνεται να εξασθενεί». Συμπλήρωσε δε ότι είναι ανάγκη να αντιστραφεί αυτή η πορεία και ζήτησε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για «μια ευρωπαϊκή απάντηση στις προκλήσεις της Μεσογείου».

Αναλύοντας την σημερινή κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι βλέπουμε αρκετές αλλαγές και τόνισε ότι «τα  παραδοσιακά ρήγματα στη Μεσόγειο, όπως οι Ισραηλινοί έναντι των Αράβων» χάνουν την παλιότερη βαρύτητά τους, συνεπεία και της πρόσφατης συμφωνίας του Αβραάμ. Της συμφωνίας, μέσω της οποίας το Ισραήλ και αρκετές αραβικές χώρες έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις τους.

Υποστήριξε επίσης ότι οι γνωστές διακρίσεις μεταξύ των μεσογειακών κρατών, των κρατών της Μέσης Ανατολής και των κρατών του Κόλπου αρχίζουν και γίνονται «έννοια του παρελθόντος», επισημαίνοντας παραλλήλως ότι στην περιοχή έχουν αρχίσει και δραστηριοποιούνται «νέοι παράγοντες». Στο σημείο αυτό, εκτίμησε μάλιστα ότι «στο όχι τόσο μακρινό μέλλον, θα γίνουμε μάρτυρες μιας πολύ πιο ορατής κινεζικής παρουσίας στη Μεσόγειο και ενδεχομένως και άλλων κρατών, όπως η Ινδία».

Η παρέμβαση Δένδια

Σε όλα τα παραπάνω ο Νίκος Δένδιας δεν βρήκε κάτι ανησυχητικό. Αντιθέτως, ανέφερε στη συνέχεια, ως «βασική αλλαγή και κύρια πρόκληση», που η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει, την εμφάνιση δύο διαφορετικών τάσεων σε ό,τι αφορά την προσέγγιση της κατάστασης στην περιοχή και ανέδειξε την αντιφατικότητά τους. «Από τη μία πλευρά έχουμε δυνάμεις σταθερότητας, συνεργασίας και ευημερίας και από την άλλη δυνάμεις που προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή» είπε χαρακτηριστικά.

Εξειδικεύοντας δε τη θέση του για τις δύο τάσεις, υπογράμμισε ότι από τη μία υπάρχουν κράτη που τηρούν τις διεθνείς αξίες και αρχές και μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσουν σημαντικά πολυμερή σχήματα συνεργασίας, όπως ορίζει η «προσέγγιση του 21ου αιώνα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων της περιοχής». Από την άλλη όμως υπάρχουν και κράτη που παραμένουν κολλημένα στο παρελθόν και, αγνοώντας τη γεωγραφία αμφισβητούν τα σύνορα με την επιθυμία «να αναβιώσουν αυτοκρατορίες του παρελθόντος».

Ο υπουργός Εξωτερικών δεν έμεινε, ωστόσο, σε μια απλή φωτογράφιση της Τουρκίας, καθώς στη συνέχεια μίλησε με ονόματα και αναφέρθηκε στην παράνομη τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο, τη Συρία και τη Λιβύη. Αναφέρθηκε επίσης στη χρήση μισθοφόρων και στην εργαλειοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών για τον εκβιασμό της ΕΕ. Οι ενέργειες αυτών των κρατών, είπε, θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής και «των εταίρων μας, όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Τυνησία», αλλά και την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία των ευρωπαϊκών χωρών.

Επανέλαβε μάλιστα την αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς αυτές τις χώρες, με αναφορά και στην πρόσφατη δωρεά εμβολίων από την Ελλάδα στην Τυνησία και την Λιβύη, που όπως τόνισε, εκτός από την έμπρακτη στήριξη, μετέφερε και ένα πολιτικό μήνυμα στις δύο χώρες της Βόρειας Αφρικής, «ότι υποστηρίζουμε τις πολιτικές διαδικασίες, Στη Λιβύη, με τη διεξαγωγή εκλογών και τη διασφάλιση της απόσυρσης όλων των ξένων δυνάμεων και στην Τυνησία, υποστηρίζοντας τις μεταρρυθμίσεις.

Η ρευστή κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη Λιβύη έχει ενισχυθεί σημαντικά η εξουσία του πρωθυπουργού Ντμπειντά, ο οποίος, ως συνέχεια του συστήματος Σάρατζ και εκλεκτός των Αδελφών Μουσουλμάνων και του Ερντογάν απεργάζεται σχέδια αναβολής των εκλογών ή στην καλύτερη της διενέργειάς τους με την παρουσία τουρκικών στρατευμάτων στη χώρα.

Στην Τυνησία, ο πρόεδρος Σαγιέντ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την δημοκρατική μετάβαση της χώρας, έχοντας αποπέμψει τον πρωθυπουργό, η κυβέρνηση του οποίου ήταν ουσιαστικά υπό τον έλεγχο των Αδελφών Μουσουλμάνων. Είναι γνωστό δε, ότι στη διάρκεια της λιβυκής κρίσης, ο Ερντογάν επιχείρησε να μπλέξει την Τύνιδα στα σχέδιά του και κάποιες φορές κατάφερε να την δέσει στο άρμα του, αν και έφαγε πόρτα από τον Σαγιέντ, όταν ήθελε η διέλευση των τουρκικών στρατευμάτων προς τη Λιβύη να γίνει μέσω της Τυνησίας.

Σε ό,τι αφορά τέλος την Αίγυπτο, σήμερα ολοκληρώθηκε στην Άγκυρα ο δεύτερος γύρος των συνομιλιών για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, με τις δύο πλευρές να συμφωνούν ότι η διαδικασία θα συνεχιστεί. Οι διαβουλεύσεις έγιναν σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών και στο επίκεντρό τους βρέθηκαν οι διαφορές των δύο χωρών σε περιφερειακά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, της Λιβύης, της Ανατολικής Μεσογείου και του Μεσανατολικού.

Την ώρα πάντως που ο Νίκος Δένδιας ζητούσε την έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και την αποστολή ενός ισχυρού μηνύματος στην Τουρκία ότι «η τρέχουσα συμπεριφορά της είναι εντελώς απαράδεκτη και ότι αν δεν αλλάξει πορεία, θα υπάρξουν επιπτώσεις», ο Ευρωπαίος Επίτροπος, αρμόδιος για τη διεύρυνση, επισκεπτόταν την Τουρκία.

Όπως έγινε δε γνωστό από ευρωπαϊκές πηγές στις επαφές που είχε ο  Όλιβερ Βαρχέλι με Τούρκους αξιωματούχους συζητήθηκαν τομείς προτεραιότητας των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, όπως αυτοί έχουν προσδιοριστεί από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Η στήριξη στους πρόσφυγες και η συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης ήταν μέρος των συζητήσεων, όπως και συνολικά οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι τονίστηκε στην Άγκυρα πως πρέπει να σημειώσει συγκεκριμένη και διαρκή πρόοδο σε ό,τι  αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα. Στις συζητήσεις θίχθηκε και το Κυπριακό, με την ΕΕ να τονίζει ότι ηθέση της ΕΕ για την Κύπρο είναι πολύ σαφής και παραμένει αμετάβλητη.