Οι χειρισμοί στη Γενεύη και το “κεκτημένο” των δυο κρατών

Το φιάσκο της Γενεύης θα έχει και συνέχεια, η οποία θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη και κρίσιμη για την ελληνική πλευρά. Στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό ( 27-29 Απριλίου), οι Τούρκοι κατάφεραν να περιλάβουν στην ατζέντα των επόμενων συζητήσεων τη λύση των δύο κρατών. Κι αυτό επειδή επιδείχθηκε ανοχή από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, που επηρεάσθηκε από τους Βρετανούς, ενώ ελέγχονται επί τούτου και οι χειρισμοί της Λευκωσίας.

Η ελληνική πλευρά στην Κύπρο προσήλθε στην άτυπη Πενταμερή απροετοίμαστη και χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό. Για την ακρίβεια προσήλθε για να επιβεβαιώσει όλες τις προηγούμενες υποχωρήσεις, με στόχο να αποτρέψει τις τουρκικές επιδιώξεις. Η παράταση ζωής, που έδωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες στη διαδικασία, ανακούφισε τη Λευκωσία, καθώς κέρδισε χρόνο, αλλά θα βρει στην συνέχεια μπροστά της μια ακανθώδη πορεία.

Είναι προφανές πως όταν, μετά το τέλος της Διάσκεψης, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, εξήγγειλε την επόμενη σύναξη (χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία), καθόριζε και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι συζητήσεις. Με βάση τα όσα ανέφερε, ως αποτίμηση της άτυπης Πενταμερούς, είναι πως στην ημερήσια διάταξη θα είναι οι εκατέρωθεν θέσεις. Κοντολογίς, η θέση της ελληνικής πλευράς για τα ψηφίσματα, το Πλαίσιο Γκουτέρες και αυτή της τουρκικής για δύο κράτη.

Ως εκ τούτου, στη Γενεύη έχει διευρυνθεί η ατζέντα και περιλήφθηκε και η τουρκική θέση για δύο κράτη. Είναι ξεκάθαρο πως πίσω από όλες αυτές τις κινήσεις βρίσκονται οι Βρετανοί, οι οποίοι ενήργησαν, όπως πάντα, στο παρασκήνιο. Είναι προφανές πως ευνοούσαν, όπως στη Διάσκεψη επιβεβαιωνόταν το χάσμα απόψεων, για να μπορέσουν να προωθήσουν τη φόρμουλα τους. Η βρετανική φόρμουλα επιχειρεί να “παντρέψει” τις δυο απόψεις.

Τι περιλαμβάνει η βρετανική φόρμουλα

Όπως, άλλωστε, αναφέρει το Φόρεϊν Όφις «η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είναι ένα αρκετά ευρύ πλαίσιο, ώστε αμφότερες οι πλευρές να εκπληρώσουν τις αντίστοιχες επιδιώξεις τους». Με λίγα λόγια, η κυριαρχική ισότητα, την οποία αξιώνει η κατοχική Τουρκία έχει το δικό της “χώρο” στο πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι στη βρετανική φόρμουλα περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων και τα εξής:

• Στην Κύπρο υπάρχουν από το 1960 δύο κοινότητες, οι οποίες σήμερα ως κοινοτικά κυρίαρχα κρατίδια (Community States) θα ιδρύσουν την Κυπριακή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, με τον ίδιο τρόπο που ιδρύθηκε και η Κυπριακή Δημοκρατία το 1960, δηλαδή από τις δύο κοινότητες. Το ομόσπονδο κράτος δεν θα χρειαστεί να υποβάλει ξανά αίτηση για ένταξη στον ΟΗΕ ή την ΕΕ.
• Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα έχει αρμοδιότητα σε κάποιους τομείς (οι οποίοι θα οριστούν) όπως π.χ. η εξωτερική πολιτική, η οικονομία, η ασφάλεια και η ιθαγένεια. Θα υπάρχει ένα υπουργικό συμβούλιο με εννέα υπουργούς (έξι Ελληνοκυπρίους και τρεις Τουρκοκυπρίους) και δύο συμπρόεδροι με ισότιμο καθεστώς (ίσως και κάποιος διακοσμητικός πρόεδρος).
• Τα δύο κοινοτικά κρατίδια πέραν των αρμοδιοτήτων που θα ανήκουν στην ομοσπονδία, θα έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν δικές τους συμφωνίες.
• Τα δύο κοινοτικά κρατίδια θα δίνουν τη συγκατάθεσή τους σε αποφάσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης σε διεθνή θέματα και την ΕΕ. Αν δεν υπάρχει ομοφωνία, τότε η Κύπρος θα απέχει από διεθνείς ψηφοφορίες ή και ψηφοφορίες εντός της ΕΕ, όπως συνέβαινε για παράδειγμα για τρία χρόνια με το Βέλγιο.

Η επόμενη μέρα

Βρισκόμαστε στην επόμενη ημέρα της άτυπης Πενταμερούς, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν προδιαγεγραμμένο. Οι Τούρκοι είχαν εξαγγείλει τη στάση τους και όπως συνηθίζουν αυτό που λένε το εφαρμόζουν. Όσοι εκτιμούσαν πως θα κατέθεταν την πρόταση για δύο κράτη και στη συνέχεια θα “υποχωρούσαν”, διαψεύσθηκαν. Άλλωστε δεν είχαν λόγο να κάνουν πίσω οι Τούρκοι. Προφανώς τόσα χρόνια δεν έμαθαν την τουρκική πολιτική.

Είναι πρόδηλο πως η αναφορά του Αντόνιο Γκουτέρες ότι η νέα σύναξη θα γίνει σε δύο-τρεις μήνες, παραπέμπει χρονικά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου, στο οποίο θα συζητηθούν τα ευρωτουρκικά. Η νέα Πενταμερής θα διευκολύνει προφανώς την Άγκυρα, η οποία έχει απαιτήσεις από την Ε.Ε. (αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, θετική ατζέντα). Αυτό το σκηνικό, όπως έχει στηθεί, προσφέρει στην Άγκυρα τη δυνατότητα να εκβιάσει.

Ήδη έχει αφήσει να εννοηθεί πως εάν δεν ικανοποιηθεί από την ΕΕ και δεν εξασφαλίσει αυτό που ζητά στο Κυπριακό, δηλαδή την κυριαρχική ισότητα (τα δυο κράτη)  θα προχωρήσει στον εποικισμό της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου και θα συνεχίσει με τις έρευνες και τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Το ερώτημα, που αναζητεί απάντηση είναι τι θα πρέπει να κάνει η ελληνική πλευρά μέχρι τη νέα Διάσκεψη και πως θα ενεργήσει στη διάρκεια της.

Τι πρέπει να γίνει;

Είναι προφανές πως αυτό που έχει σημασία είναι να παρουσιαστεί η ελληνική πλευρά με προτάσεις και πρωτοβουλίες. Να εγκαταλείψει την πολιτική του “καλού παιδιού”, την πολιτική του κατευνασμού. Αυτό δεν μπορεί να γίνει συρόμενη η Λευκωσία πίσω από τις εξελίξεις. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αναζητώντας τρόπους, που να “παντρεύουν” τις εκατέρωθεν απόψεις. Ιδέες υπάρχουν, φτάνει να μην προσεγγίζουν τις τουρκικές, γιατί τούτο θα είναι καταστροφικό.

Η ακολουθούμενη πολιτική είναι αδιέξοδη. Η επιμονή στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, που έχει χαρακτηριστικά διαχωρισμού, είναι ρατσιστική και αντιδημοκρατική, δεν προσφέρει διέξοδο. Διευκολύνει τους σχεδιασμούς της Άγκυρας και του Λονδίνου και οδηγεί το Κυπριακό σε περαιτέρω διολίσθηση. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες. Κινήσεις προσέγγισης προς τους Τουρκοκύπριους, με στόχο να απεγκλωβιστούν από την κατοχική Τουρκία και να συνεργασθούν στα πλαίσια της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σημειώνεται συναφώς ότι 97 χιλιάδες Τουρκοκύπριοι έχουν την κυπριακή ταυτότητα, το κυπριακό διαβατήριο. Κι αυτό πρέπει να αξιοποιηθεί. Θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα αφήγημα που να θέτει το Κυπριακό στη σωστή του διάσταση, ως θέμα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής και να παρουσιαστούν ιδέες για το περιεχόμενο της λύσης. Ιδέες, που να διασφαλίζουν ένα λειτουργικό, βιώσιμο κράτος και δημοκρατικό. Αυτό σημαίνει πως δεν θα υιοθετηθούν ρυθμίσεις διαχωριστικού χαρακτήρα και με σοβαρά δημοκρατικά ελλείμματα.

Το Κυπριακό βρίσκεται σε πορεία συνεχούς διολίσθησης. Ένα θέμα αποχώρησης στρατευμάτων, εποίκων, έχει μετατραπεί σε ένα ζήτημα δυο κρατών, συνομοσπονδίας. Διεξάγεται μια συζήτηση για το πώς η Τουρκία θα ελέγξει το νησί, πολιτικά, στρατηγικά και θα βάλει χέρι στα ενεργειακά. Αυτό δεν μπορεί να αποτραπεί με παρακάλια και με αδιέξοδες πολιτικές. Χρειάζεται νέα στρατηγική, με όραμα και προοπτική. Κι αυτό αφορά όλο τον Ελληνισμό.