Οι δήθεν χαραμάδες φωτός και οι σίγουρες γεωτρήσεις της Άγκυρας

Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί έκαναν μία εφ΄ όλης της ύλης συζήτηση, ενδεχομένως να άνοιξαν διάφορες χαραμάδες φωτός στο παρατεταμένο αδιέξοδο, αλλά αυτές ανά πάσα στιγμή μπορούν να κλείσουν. Κι αυτό γιατί η Τουρκία εξακολουθεί να τρυπά στην κυπριακή ΑΟΖ. Και σε αυτό, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, δεν πρόκειται να κάνει πίσω. Το πρώτο γεωτρύπανο, ο “Πορθητής”, παραμένει στη θέση του δυτικά της Πάφου, το δεύτερο, το “Γιαβούζ”, εδώ και μέρες, ξεκίνησε γεωτρήσεις. Και αναμένεται οσονούπω και τρίτο χτύπημα.

Η συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον κατοχικό ηγέτη Ακιντζί εξυπηρετούσε και τους δύο για διαφορετικούς λόγους, είναι όμως προφανές πως, πέραν από μια συνολική κουβέντα που έγινε, τίποτε δεν έχει ξεκαθαρίσει για τα επόμενα βήματα. Παραμένουν όλα ανοικτά και αβέβαια. Εάν κανείς κωδικοποιούσε τα όσα συζήτησαν, θα μπορούσε να καταλήξει στα εξής: Θέλησαν να ξεκαθαρίσουν τη μορφή της λύσης υπό το φως των όσων είδαν το φως της δημοσιότητας για “νέες ιδέες”, κι άλλα μοντέλα. Το γεγονός ότι επιβεβαίωσαν τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, αυτό κλείνει, επί του παρόντος, τις συζητήσεις για δύο κράτη, για συνομοσπονδία.

Σημειώνεται συναφώς ότι ο Ακιντζί προσήλθε στην άτυπη συνάντηση με τις ευλογίες της Άγκυρας, η οποία όμως έχει ξεκαθαρίσει πως γι’ αυτήν έχει κλείσει ο κύκλος της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, μετά την κατάρρευση της Πενταμερούς στο Κραν Μοντάνα, την οποία ειρήσθω εν παρόδω αυτή προκάλεσε. Γι’ αυτό και σημειώνεται πως με την άτυπη έκλεισαν προσωρινά τα σενάρια για άλλα μοντέλα λύσης.

Ο Πρόεδρος έθεσε το μοντέλο της αποκεντρωμένης και ο Ακιντζί επανέλαβε τη θέση του ότι τη συζητά. Είναι διαχρονική η προσέγγιση της τουρκικής πλευράς για περισσότερη αυτονομία. Αν και δεν έχουν υπεισέλθει σε συζητήσεις, είναι προφανές πως εκείνο που τους χωρίζει είναι η θετική ψήφος, δηλαδή το βέτο. Η τουρκική πλευρά επιμένει πως χωρίς μια τουρκοκυπριακή ψήφο δεν μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις, υποστηρίζοντας πως διαφορετικά δεν θα πρόκειται για ομοσπονδία αλλά ενιαίο κράτος.

Για τα θέματα του αερίου και τις τουρκικές γεωτρήσεις, ο Ακιντζί απλά άκουσε, καθώς δεν έχει δυνατότητα να σταματήσει τις παράνομες ενέργειες της Άγκυρας. Ο Πρόεδρος δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να ενημερώνει τον Ακιντζί για τα ενεργειακά, τις εξελίξεις με τις έρευνες, τις γεωτρήσεις, ενώ στην περίπτωση που θα προχωρήσουν οι συζητήσεις και είναι κοντά η προοπτική επίτευξης συμφωνίας στο Κυπριακό, θα είναι έτοιμος να προσφέρει ασφαλιστικές δικλίδες προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα ως προς την εμπλοκή της (μετά τη λύση).

Η σκυτάλη στον ΟΗΕ

Είναι σαφές πως μετά την άτυπη συνάντηση της περασμένης Παρασκευής, τη σκυτάλη θα πάρουν τα Ηνωμένα Έθνη. Η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, αναμένεται να έλθει στο νησί στο τέλος Αυγούστου με στόχο τη συμφωνία σε “όρους αναφοράς”. Η Λευκωσία, όπως αναφέρθηκε και στη συνάντηση της Παρασκευής, θεωρεί πως τους “όρους αναφοράς” μπορούν να αποτελέσουν το κοινό ανακοινωθέν του 2014, οι μέχρι σήμερα συγκλίσεις και το πλαίσιο Γκουτέρες, ανεξαρτήτως εάν υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες.

Αυτό, όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, αυτές οι διαφορετικές ερμηνείες μπορούν να αποτελέσουν πεδίο συζητήσεων. Στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί με την Λουτ συμφωνία ενδεχομένως το θέμα να αναλάβει ο Γενικός Γραμματέας και να προσπαθήσει να το κλείσει στην τριμερή συνάντηση, που χρονικά τοποθετείται τον Σεπτέμβριο, στη Νέα Υόρκη.

Είναι σαφές πως οι επόμενες διπλωματικές κινήσεις θα επηρεασθούν από τις κινήσεις που σχεδιάζει η Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ. Μπορεί τώρα να χρησιμοποιείται το άλλοθι των άτυπων συναντήσεων, που έχουν προπαρασκευαστικό/διερευνητικό χαρακτήρα και μπορούν να γίνονται ενόσω συνεχίζονται οι τουρκικές γεωτρήσεις. Δεν μπορεί, όμως, να συνεχιστούν επ’ άπειρον χωρίς να ξεκινήσει διαδικασία, εάν και εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις.

Μπορεί βέβαια να συνεχιστεί και να κορυφωθεί μια προσπάθεια με άτυπες, που θα παρακάμπτουν τον όρο της Λευκωσίας ότι δεν μπορεί να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις από τη στιγμή που συνεχίζονται οι τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό, όμως, πολιτικά θα συνιστά μια παραδοξότητα. Όταν μάλιστα σχεδιάζεται το επόμενο βήμα από την Τουρκία με την κάθοδο του δεύτερου ερευνητικού σκάφους της, του “Ορούτς Ρέις”, στην περιοχή. Και το ζητούμενο είναι προς τα πού θα κατευθυνθεί το σκάφος.

Στην Τουρκία υπάρχουν δύο σχολές σκέψης για το ενδεχόμενο να σταλεί στο Καστελόριζο. Η πρώτη που υποστηρίζει πως θα πρέπει η Τουρκία να αποτολμήσει και να στείλει για σεισμικές έρευνες το σκάφος στο Καστελλόριζο και η δεύτερη, η οποία υποστηρίζει πως δεν υπάρχει λόγος σε αυτή τη φάση να γίνει τούτο και να προκληθεί κρίση με την Ελλάδα. Εάν επικρατήσει η δεύτερη σχολή, τότε το “Ορούτς Ρέις” θα σταλεί νοτίως της Κύπρου.

Μάχη χαρακωμάτων

Είναι σαφές πως το Κυπριακό χρησιμοποιείται στο έπακρο στα κατεχόμενα ως εργαλείο στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση. Η άτυπη συνάντηση της περασμένης Παρασκευής έχει ευνοήσει τον Ακιντζί, ο οποίος χρειάζεται την κινητικότητα στο Κυπριακό ενόψει των λεγόμενων προεδρικών «εκλογών» του ερχόμενου Μαρτίου. Αυτό σαφώς και προκαλεί την αντίδραση, ενόχληση του Κουντρέτ Οζερσάι, που αυτοπαρουσιάζεται –και σε μεγάλο βαθμό είναι– ως ο άνθρωπος της Άγκυρας.

Δεν είναι, όμως, ο μόνος που είναι ο εξ απορρήτων του καθεστώτος Ερντογάν. Το θέμα είναι πως η Τουρκία επιλέγει “σίγουρα άλογα”, που διαθέτουν και υποστήριξη από Τουρκοκύπριους και εποίκους. Η λογική που αναπτύσσεται από τουρκικής πλευράς, όπως εξηγείται διά του Οζερσάι, είναι να συρθεί η Λευκωσία σε μια συμφωνία με όρους Άγκυρας. Κι αυτό θα γίνει εάν, όπως σημειώνεται, αισθανθεί την απειλή ό,τι τα χάνει όλα.

Ο Οζερσάι, μιλώντας πρόσφατα στη Σχολή Διπλωματίας και Διεθνών Σχέσεων στη Γενεύη, καθόρισε την τακτική της τουρκικής πλευράς. Ανέφερε πως με τη χρήση διαφορετικών μοχλών, με την αμφισβήτηση του καθεστώτος της κυβέρνησης (της Κύπρου), της ένταξης στην ΕΕ, του θέματος των φυσικών πόρων, της παρουσίας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, θα αναγκασθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά να συνεργασθεί. Κωδικοποιώντας τα όσα είπε σημειώνονται τα εξής:

1. Εάν κάποιος, ανέφερε, αρχίσει να αμφισβητεί τη νομιμότητα της Κυπριακής Κυβέρνησης, «ίσως αυτό να οδηγήσει σε αλλαγή πλεύσης από τους Ελληνοκύπριους». Εάν αυτό γίνει, τότε θα μπορεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας, όπως ανέφερε.
2. Εάν, συνέχισε, κάποιος αρχίσει να αμφισβητεί την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ εξαιτίας «της αποτυχίας της εξεύρεσης συνολικής διευθέτησης ίσως αυτό μπορεί να βοηθήσει ώστε η ελληνοκυπριακή πλευρά να μοιραστεί την εξουσία και την ευημερία».
3. Εάν, υποστήριξε, υποδειχθεί στην ελληνοκυπριακή πλευρά πως εφεξής όλα όσα αφορούν το φυσικό αέριο θα τα συζητεί και θα συμφωνούνται με τους Τουρκοκύπριους… αυτό μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποίηση της θέσης της.

Εάν τα πιο πάνω, σύμφωνα με τον Οζερσάι, δεν προχωρήσουν μια άλλη επιλογή – που φαίνεται ο ίδιος να προκρίνει– είναι αντί να υπάρξει μια εταιρική σχέση βασισμένη στην κατανομή της εξουσίας και της ευημερίας, μπορεί κανείς να σκεφτεί μια εταιρική σχέση βασισμένη στη συνεργασία δύο χωριστών οντοτήτων. Σχέση καλή γειτονίας, δηλαδή.