Οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας και η παραμελημένη Αθήνα

Τεντώνει το σχοινί η Άγκυρα και φαίνεται αποφασισμένη να το ρισκάρει μέχρι τέλους, στην προσπάθειά της να επιβάλει τις επεκτατικές της βλέψεις. Το καθεστώς Ερντογάν παρουσιάζεται έτοιμο να προχωρήσει στην υλοποίηση, σε αυτή τη φάση, των σχεδιασμών του, που αφορούν τόσο στις θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου όσο και της Ελλάδος. Είναι πρόδηλο πως όσα εξαγγέλλονται/ανακοινώνονται από την Άγκυρα υλοποιούνται. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια αναμένονται οι επόμενες κινήσεις:

Πρώτο, σε σχέση με το ψευδομνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη, η Άγκυρα θα ξεκινήσει σιγά-σιγά την υλοποίησή του σε ό,τι αφορά τις θαλάσσιες ζώνες. Ως πρώτο βήμα θα γίνουν σεισμικές έρευνες και, στη συνέχεια, θα σταλεί γεωτρύπανο. Από πού θα αρχίσουν οι κινήσεις; Η τουρκική πλευρά δεν φαίνεται να προσανατολίζεται να κάνει έρευνες κοντά στην Κρήτη, αλλά δυτικά του νησιού και βορείως, ανατολικά, με πιο πιθανό το Καστελλόριζο.

Σε πρόσφατη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείο Εξωτερικών, αναφερόταν ως παράδειγμα του ελληνικού «μαξιμαλισμού» το γεγονός ότι «σε ένα μικρό νησί όπως το Καστελλόριζο, το οποίο βρίσκεται απέναντι από την ηπειρωτική ακτή της Τουρκίας, προσπαθούν να του δώσουν περιοχή θαλάσσιας δικαιοδοσίας έως και 4.000 φορές περισσότερες από την έκτασή του. Με αυτή τη λογική οδήγησε την Αίγυπτο σε απώλεια περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας έκτασης 40 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων». Η τοποθέτηση αυτή δείχνει προφανώς προθέσεις.

Είναι σαφές πως τα δύο τουρκικά γεωτρύπανα «Γιαβούζ» και «Φατίχ» κάποια στιγμή, όταν σταλούν και ολοκληρώσουν τα δύο ερευνητικά στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας, θα ξεκινήσουν εκεί γεωτρήσεις. Αυτό, όμως, δεν είναι του παρόντος.

Δεύτερο, σε ό,τι αφορά την κυπριακή ΑΟΖ, οι σχεδιασμοί παραμένουν και το ζητούμενο είναι να εντοπιστεί αέριο, αν και δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος, αλλά η επιβολή τετελεσμένων. Έχει ανακοινωθεί πως το τουρκικό γεωτρύπανο «Γιαβούζ» στέλλεται ξανά στην κυπριακή ΑΟΖ (σημείο γεώτρησης «Λευκωσία 1»), ενώ και το «Φατίχ», που κατευθύνεται προς τη Μερσίνα, θα επανέλθει στην περιοχή.

Τρίτο, η παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή, θάλασσα και ξηρά, αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού. Η Άγκυρα, παρόλο που δεν έχει εξασφαλίσει ό,τι έχει επιδιώξει, ωστόσο είναι στο παιγνίδι και έχει κάνει βήματα προς την κατεύθυνση της υλοποίησης σχεδίων της.

Δεν της βγαίνουν όλα της Άγκυρας

Το καθεστώς της Άγκυρας έχει διαμηνύσει προς όλες τις κατευθύνσεις πως οι σχεδιασμοί θα εφαρμοστούν και πως δεν θα επιτρέψει καμία κίνηση αποτροπής. Αυτή η ετσιθελική προσέγγιση της τουρκικής πλευράς ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι παίκτες –ΗΠΑ, Ε.Ε., Ρωσία– παρακολουθούν, χωρίς να αντιδρούν. Η παθητική εν πολλοίς παρακολούθηση των διαδραματιζομένων στην ανατολική Μεσόγειο θεωρείται από την Τουρκία ως πάσα για να συνεχίσει.

Το ζητούμενο είναι μέχρι πού θα τραβήξει το σχοινί. Η Αθήνα σαφώς και επιδιώκει αποκλιμάκωση της έντασης. Την ένταση δεν την προκαλεί η Ελλάδα αλλά η Τουρκία, συνεπώς, για να υπάρξει αποκλιμάκωση, η Άγκυρα είτε θα αρνηθεί και θα συνεχίσει είτε θα ζητήσει ανταλλάγματα. Και το αντάλλαγμα που θα ζητήσει είναι η συνεκμετάλλευση. Πρωτίστως, όμως, είναι η αναγνώριση δικαιωμάτων της στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.

Αυτό θα σημαίνει πως πρέπει να εκχωρήσει κυριαρχία η Ελλάδα. Είναι σαφές πως αυτό που συχνά λέγεται από Τούρκους αξιωματούχους είναι πως θα επιδιώξουν την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με όλες τις γειτονικές χώρες πλην της Κύπρου, την οποία ως γνωστό θεωρούν «εκλιπούσα». Πληροφορίες αναφέρουν πως το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών βολιδοσκοπεί κυβερνήσεις χωρών της περιοχής για να ξεκινήσουν συζητήσεις.

Είναι προφανές από την ακολουθούμενη τακτική της Άγκυρας και τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει πως στον ευρύτερο σχεδιασμό η Τουρκία επιχειρεί να περικυκλώσει την περιοχή, είτε επεκτείνοντας τα εδάφη της είτε την επιρροή της σε διάφορες χώρες. Σε πρώτο στάδιο με τις σεισμικές έρευνες, που θα γίνουν στη βάση και του ψευδομνημονίου Τουρκίας – Λιβύης, θα αποκόψει την Ελλάδα από την Κύπρο. Θα σχηματίσει μια θαλάσσια λωρίδα που θα είναι εμβόλιμη στην περιοχή μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου. Στη συνέχεια θα κατακτήσει στην πράξη θαλάσσιες περιοχές με έρευνες και γεωτρήσεις.

Είναι σαφές πως «δεν της βγαίνουν» όλα τα σενάρια, έχει αποτυχίες, όταν ξεπεράσει τα όρια και επηρεάζει άλλα συμφέροντα, τη σταματούν (Ρωσία για Συρία, Ρωσία για Λιβύη). Είναι, όμως, ξεκάθαρο πως δεν είναι απομονωμένη, όπως ήταν μέχρι πρότινος το αφήγημα της ελληνικής κυβέρνησης.

Εκτός παιχνιδιού η Αθήνα

Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία αιφνιδιάστηκε με τις εξελίξεις στη Λιβύη, αν και δεν έπρεπε, δεν φαίνεται να επιτυγχάνει οτιδήποτε στην παρούσα φάση, όπως για παράδειγμα, την ακύρωση της συμφωνίας Τουρκίας με το καθεστώς της Τρίπολης. Είναι σαφές πως η όποια συμφωνία προκύψει στη Λιβύη μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών, δεν θα περνά μέσα από την ακύρωση του μνημονίου. Την ίδια ώρα, η μη πρόσκληση της Ελλάδος στη Διάσκεψη του Βερολίνου, που θα πραγματοποιηθεί σήμερα, είναι ενδεικτική και της αντιμετώπισης που τυγχάνει.

Πρέπει να σημειωθεί πως η στάση της Γερμανίας είναι απαράδεκτη και προσβλητική έναντι της Ελλάδος, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η μη πρόσκληση, όταν μάλιστα έγιναν τόσες προσπάθειες δεν χρεώνεται στην Αθήνα. Την ίδια ώρα, δεν είναι ξεκάθαρο τι σημαίνει αυτό που ανακοινώνει η ελληνική κυβέρνηση πως εάν δεν την ικανοποιούν οι αποφάσεις του Βερολίνου θα ασκήσει βέτο. Πώς; Πού; Είναι Διάσκεψη της Ε.Ε. ή θα δεσμεύουν την Ένωση οι αποφάσεις;

Τα ελληνικά συμφέροντα δεν μπορούν να εκπροσωπηθούν ούτε από την Μέρκελ, ούτε και την Ε.Ε. Αναφορικά με την πρόσκληση Χαφτάρ στην Αθήνα και τις συνομιλίες που είχε μαζί του η ελληνική κυβέρνηση, προφανώς έγινε με στόχο την ακύρωση του ψευδομνημονίου. Πόσο αυτό είναι εφικτό και ποιες είναι οι δυνατότητες του Λίβυου στρατηγού;

Σημαντική εξέλιξη στο East Med Gas Forum 

Πολύ σημαντική εξέλιξη, που συνδέεται με την προώθηση και αναβάθμιση των συνεργασιών στην περιοχή, συνιστά η μονογραφή του καταστατικού του East Med Gas Forum, που έγινε την Πέμπτη στο Κάιρο. Η εμπλοκή των χωρών της περιοχής και το ευρύτερο ενδιαφέρον που έχει επιδειχθεί ισχυροποιούν το εγχείρημα για την εμπορική εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

Όπως συναφώς ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Λακκοτρύπης, οι χώρες που συμμετέχουν στο East Med Gas Forum στέλλουν μήνυμα συνεργασίας και αποφασιστικότητας, για να μπουν δυναμικά στην παγκόσμια αγορά του φυσικού αερίου. Η Τουρκία ενοχλήθηκε με την εξέλιξη αυτή και αντέδρασε προαγγέλλοντας νέες ενέργειες από μέρους της.