Οι γραμμές βάσης επεκτείνουν τα χωρικά ύδατα – Η περίπτωση της Κρήτης

Σύμφωνα με τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας τα νησιά (εξαιρούνται τα τεχνητά), ανεξαρτήτως θέσεως και μεγέθους δικαιούνται να έχουν ό,τι έχει και μια ηπειρωτική περιοχή. Δηλαδή, χωρικά ύδατα (χωρική θάλασσα) εύρους μέχρι 12 ναυτικά μίλια, συνορεύουσα ζώνη μέχρι 24 ναυτικά μίλια από γραμμή βάσεως, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ασχέτως του τί ισχυρίζεται η Τουρκία, που επέκτεινε τελευταία το casus belli και για την επέκταση των χωρικών υδάτων στην Κρήτη. 

Όλα τα νησιά, λοιπόν, έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αρκεί να μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση. Αξιοσημείωτο είναι πως μέχρι το 2020 η μόνη χώρα που είχε χωρικά ύδατα μόνο έξι ναυτικά μίλια ήταν η Ελλάδα, μέχρι τις  20 Ιανουαρίου του 2021. Τότε, με ευρύτατη πλειοψηφία 284 βουλευτών, είχε ψηφιστεί το νομοσχέδιο το οποίο επεκτείνει τα χωρικά μας ύδατα στο Ιόνιο Πέλαγος από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια.

Για την εύκολη αποτύπωση και χάραξη της χωρικής θάλασσας, στην οποία το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία, υπάρχει η πρόβλεψη όταν η ακτογραμμή είναι “δαντελωτή” αφενός να κλείνονται οι κολπώσεις με μια ευθεία γραμμή και αφ’ ετέρου να ενώνονται οι άκρες των οδοντώσεων με τα πλησίον νησιά ή μεταξύ τους. Από αυτές τις ευθείες γραμμές, θα μετράμε το εύρος της χωρικής θάλασσας. Επίσης, όπου υπάρχουν πολλές νησίδες, νησίδια ή βράχοι κοντά στις ακτές ή συστάδες νησιών, μπορούμε να τα περικλείσουμε με ευθείες γραμμές και από αυτές να μετράμε το εύρος της χωρικής θάλασσας.

Μέχρι και οι “σκόπελοι” που δεν δικαιούνται ΑΟΖ ή χωρικά ύδατα (άρθρο 13), υπό προϋποθέσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για χάραξη των γραμμών βάσεως που θα είναι η αφετηρία μέτρησης της χωρικής θάλασσας του κράτους στο οποίο ανήκουν. Τέλος, οι κόλποι κλείνουν με ευθεία γραμμή αν το άνοιγμα είναι μέχρι 24 ναυτικά μίλια, εκτός και αν είναι ιστορικοί, οπότε μπορεί να κλείσουν και κόλποι μεγαλύτερου ανοίγματος.

Η χώρα μας, χωρίς νομοθέτηση (εθιμικά), αναγνώριζε από το 1936 κλείσιμο κόλπων με άνοιγμα μέχρι 10 ναυτικών μιλίων (αντί 24 που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας) και μάλιστα το 1978 εξεδόθηκε χάρτης της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που το εμφάνιζε. Επίσης δεν έχουμε ποτέ μέχρι τώρα αναγνωρίσει κανένα κόλπο σαν ιστορικό. Άραγε, υπάρχει κόλπος σε όλη την Ελλάδα, που να μην μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ιστορικός; Υπάρχει κόλπος που να μην έγινε κάποιο σημαντικό ιστορικό γεγονός όπως να αποβιβάστηκε κάποια ναυτική δύναμη Αράβων, Ρωμαίων, Βυζαντινών, Γενοβέζων, Βενετών, κουρσάρων, Αιγυπτίων, Οθωμανών, εχθρών ή συμμάχων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;

Αδικαιολόγητη καθυστέρηση

Η χάραξη των “Ευθειών Γραμμών Βάσεως” (10 ευθείες) και το κλείσιμο των 39 κόλπων που έγινε στο Ιόνιο πέλαγος μέχρι την Άκρα Ταίναρο είναι σαφώς ένα σημαντικό βήμα, όμως αυτό πρέπει να συνεχιστεί σε όλο το Κρητικό Πέλαγος και όχι μόνο νότια και ανατολικά της Κρήτης. Αυτό, όπως και η αύξηση της χωρικής θάλασσας, πρέπει σταδιακά να γίνει σε όλη την επικράτεια, σε όλα τα πελάγη και τις θάλασσες μας.

Τόσα χρόνια καθυστερούμε αδικαιολόγητα κατά την άποψη μου, τη χάραξη αυτή και οι καθυστερήσεις όπως από τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο συμπεραίνεται, είναι εις βάρος μας. Εύκολα μπορεί κάποιος να αντιληφτεί πόσο μεγαλύτερη περιοχή για την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας κερδίζουμε, αν κλείναμε τους κόλπους που επιτρέπεται ή αν περικλείαμε με ευθείες γραμμές όλες τις συστάδες των νησιών μας.

Η Κρήτη με το πλήθος των νησίδων και βράχων που την περιβάλλουν, μπορεί να αυξήσει σημαντικά την έκταση της χωρικής θάλασσας, δηλαδή της ζώνης πλήρους εθνικής κυριαρχίας. Μπορούμε λοιπόν να κλείσουμε όλους τους κόλπους μας και όχι μόνο αυτούς που έχουν άνοιγμα μέχρι 24 ναυτικά μίλια, να περικλείσουμε τις συστάδες των νήσων και να ενώσουμε την ακτογραμμή της Κρήτης με τα παρακείμενα νησιά. Για παράδειγμα, μπορούμε να ενώσουμε με ευθείες γραμμές τον κόλπο της Μεσαράς με τα νησιά Παξιμάδια, τα νησιά Γαυδος-Γαυδοπούλα με Παλαιόχωρα και Ακτές Μεσαράς, την Άρβη με το Γαιδουρονήσι και Κουφονήσια, την Άκρα Σίδερος με Ελάσα-Καβάλλους και Τράχηλο Κουφονησίων κ.α.

Το γαλλικό παράδειγμα και η γειτονιά μας

Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το παράδειγμα της Γαλλίας με την Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, που σχετικά πρόσφατα, στις 12 Απριλίου του 2019, χάραξαν γραμμές βάσεως και χωρική θάλασσα και τα ανακοίνωσαν στον ΟΗΕ. Πριν όμως προχωρήσουμε στην επέκταση των χωρικών υδάτων σε άλλες θάλασσες και πελάγη, θα πρέπει να εξασκήσουμε το δικαίωμα μας αυτό και να καταθέσουμε στον ΟΗΕ τις Ευθείες Γραμμές Βάσεως, από τις οποίες θα μετριέται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Πρώτα παίρνουμε το αυτοκίνητο και μετά παίρνουμε το καύσιμο που θα το κινήσει!

Στη γειτονιά μας, η Αλβανία έχει καθιερώσει γραμμές βάσεως από το 1952, όταν ανακοίνωσε και εύρος χωρικής θάλασσας 10 ναυτικών μιλίων, την 1 Μαρτίου 1960 ανακοίνωσε αύξηση της χωρικής θάλασσας από 10 σε 12 ναυτικά μίλια και επανέλαβε την καθιέρωση των γραμμών βάσης. Το 1976, αύξησε τη χωρική θάλασσα σε 15 ναυτικά μίλια και στις 24 Μαρτίου 1990 ξαναγύρισε στα 12 με τις γραμμές βάσης να παραμένουν ίδιες. Καθιέρωσε δηλαδή γραμμές βάσης παρόλο που η ακτογραμμή της δεν δικαιολογεί τη χάραξη αυτή γιατί είναι ομαλή και δεν είναι δαντελωτή, όπως το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει.

Η Ιταλία, από 26 Απριλίου του 1997, έχει καθορίσει εύρος χωρικής θάλασσας τα 12 ναυτικά μίλια και έχει καθιερώσει γραμμές βάσης με κλείσιμο όλων των κόλπων εύρους μέχρι 24. Επίσης χαρακτήρισε σαν ιστορικό τον κόλπο του Τάραντα (60 ναυτικά μίλια) και τον έκλεισε. Η Λιβύη από 18 Φεβρουαρίου του 1959 έχει καθιερώσει χωρική θάλασσα 12 ναυτικά μίλια και από το 2005 γραμμές βάσης με 64 σημεία. Η Αίγυπτος στις 9 Ιανουαρίου του 1990 καθιέρωσε και ανακοίνωσε ευθείες γραμμές βάσης στη Μεσόγειο και στην Ερυθρά θάλασσα.

Η τουρκική γκάφα του 1964

Η Τουρκία το 1964 υιοθέτησε ευθείες γραμμές βάσης (Νόμος 476, 15/5/64) όπως και κλείσιμο κόλπων εύρους μέχρι 24 ναυτικά μίλια, αλλά λόγω της Σύμβασης του 1982, προφανώς για να προλάβει δικές μας ενέργειες, ανακάλεσε τον νόμο αυτό και επέστρεψε στις 20 Μαίου 1982 στη φυσική ακτογραμμή (Πράξη Υπ. Συμβουλίου Νο 2674). Επίσης έχει καθιερώσει δύο διαφορετικά πλάτη χωρικής θάλασσας. Στη Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειο έχει εύρος 12 και στο Αιγαίο έξι ναυτικά μίλια.

Επίσης, από 17 Δεκεμβρίου 1986 παρά του ότι, ούτε έχει υπογράψει ούτε επικυρώσει τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 82, έχει συμμορφωθεί με τις πρόνοιες του και καθόρισε ΑΟΖ εύρους 200 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης στη Μαύρη Θάλασσα. Επίσης, στον νόμο αυτό προβλέπει όπου τα εξωτερικά όρια της ζώνης, συναντούν όρια άλλου κράτους, να προβούν σε διμερείς ρυθμίσεις. Έτσι την 6 Δεκεμβρίου 1987 υπέγραψε διμερή συμφωνία με την ΕΣΣΔ, στις 6 Φεβρουαρίου με Ουκρανία, στις 14 Ιουλίου 1997 με Γεωργία και στις 4 Δεκεμβρίου 1997 με Βουλγαρία.

Η Τουρκία θεωρεί το Αιγαίο σαν μια κλειστή θάλασσα και φοβάται πως θα γίνει ελληνική λίμνη και κατά παράβαση του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ, απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο αν αυξήσουμε το εύρος της χωρικής μας θάλασσας, πολεμική απειλή που επέκτεινε και για την Κρήτη, όπως προαναφέραμε. Σε ότι αφορά το Αιγαίο είναι μια ημίκλειστη θάλασσα, αλλά για θέματα ελευθερίας ναυσιπλοΐας υπάρχουν σχετικές διατάξεις με δημιουργία “θαλασσίων διαδρόμων” ή “στενών διεθνούς ναυσιπλοΐας”.

Στο δε Κρητικό πέλαγος, Βόρειο και Νότιο, τέτοιες αιτιάσεις είναι παντελώς αυθαίρετες και αστείες. Άλλωστε, άλλο το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου και άλλο το Κρητικό Πέλαγος! Εξάλλου, υπάρχουν πολλές περιοχές στον κόσμο που αποτελούν κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες και στις οποίες η ελεύθερη ναυσιπλοΐα εξασκείται χωρίς προβλήματα. Τα κράτη της Βαλτικής διασχίζουν τα Δανικά, Σουηδικά ή Γερμανικά χωρικά ύδατα προκειμένου να φθάσουν στη Βόρειο Θάλασσα.

Στα δικά μας νερά

Στα δικά μας νερά, αν λάβουμε υπ’ όψη πως η επέκταση της χωρικής θάλασσας σταμάτησε στο Ταίναρο, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ούτε και χρειάζεται ειδική ρύθμιση αν επεκταθεί η χωρική της Κρήτης σε όλο το Κρητικό πέλαγος κι όχι μόνο νότια και ανατολικά του νησιού. Από Δυτικά έχουμε το στενό των Κυθήρων-Αντικυθήρων και ανατολικά υπάρχει το στενό Κάσου το μικρότερο άνοιγμα του οποίου (νησίδες Ελάσα-Πλάτη) είναι 27,2 ναυτικά μίλια. Αυτό σημαίνει πως αν έχουμε 12 ναυτικά μίλια στο Κρητικό και 12 στο Καρπάθιο τότε θα υπάρχει ένας διάδρομος για τη διεθνή ναυσιπλοΐα εύρους 3,2 ναυτικών μιλίων.

Στον επόμενο χάρτη βλέπουμε πως διαμορφώνονται σήμερα οι γραμμές θαλασσίων επικοινωνιών στην περιοχή και εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε πως μια αύξηση της χωρικής θάλασσας σε όλο το Κρητικό Πέλαγος (Βόριο & Νότιο) δεν θα επηρέαζε καθόλου τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Παρατηρώντας τον όποιο χάρτη Κρήτης, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως από τις περίπου 1300 νησίδες και βράχους που είναι γύρω από το νησί μόνο τα εννέα από αυτά, τα πιο απομακρυσμένα, επηρεάζουν την έκταση της περιοχής “πλήρους εθνικής κυριαρχίας”.

Η κυριαρχία των νησιών αυτών παλαιότερα και τελευταία αμφισβητείται από την Τουρκία (σε ότι αφορά την Κρήτη, ο Μπαχτσελί μας αφήνει μόνο τα… Χανιά!). Στους παράλογους αυτούς ισχυρισμούς θα πρέπει να απαντήσουμε πως η Κρήτη κέρδισε με αγώνες και δεκάδες επαναστάσεις την ελευθερία και την ένωση της με την μητέρα Ελλάδα. Πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε στους Τούρκους ότι στις 30 Μαΐου 1913 κατά την υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο 5ος παραιτήθηκε όλων των δικαιωμάτων του στην Κρήτη (άρθρο 4) και πως με την επόμενη συνθήκη της 1 Νοεμβρίου 1913, παραιτήθηκε και από την επικυριαρχία του στο νησί.

Όσον τώρα αφορά τα νησιά Γαύδο και Γαυδοπούλα, για τα οποία έχουν πλειστάκις αμφισβητήσει την κυριαρχία τους, τους παραπέμπω στο κατάστιχο ΚΚ 827 των αρχείων που φυλάσσονται στην Κωνσταντινούπολη (ψηφιακά αντίγραφα υπάρχουν στο Ρέθυμνο), που γράφουν πως τα νησιά αυτά ήταν αναπόσπαστο μέρος της Κρήτης.

Συνεπώς, πρέπει το ταχύτερο να κλείσουμε τους κόλπους της Κρήτης, να χαράξουμε τις ευθείες γραμμές βάσεως και μετά να αυξήσουμε τα χωρικά ύδατα της Κρήτης από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια προς όλες τις κατευθύνσεις και όχι μόνο νότια και ανατολικά. Έτσι όχι μόνο θα μεγαλώσουμε την περιοχή πλήρους κυριαρχίας μας, αλλά θα βάλουμε και ένα φρένο στις όποιες παράλογες και “παράνομες” αξιώσεις γειτονικών μας κρατών.