Οι “τρύπες” που άφησε ο Κοτζιάς στις “Πρέσπες” ανάβουν φωτιές στην Αθήνα

Το γαλλικό βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας υπενθύμισε τα κενά και το πόσο εύθραυστη ήταν η Συμφωνία στις Πρέσπες. Οι Νίκος Κοτζιάς και Αλέξης Τσίπρας είχαν επιμελώς αποκρύψει το γεγονός ότι η Συμφωνία ήταν έτσι διατυπωμένη, ώστε σε περίπτωση που για τον οποιονδήποτε λόγο η διαδικασία ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ δεν προχωρούσε, τα Σκόπια να μπορούν να μην εφαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους.

Η ελληνική διπλωματία αποδεικνύεται για μία πρόσθετη φορά πρόχειρη. Δεν είχε φροντίσει να καλυφθεί για το ενδεχόμενο που τελικά προέκυψε από τη στάση της Γαλλίας. Μιλάμε για στοιχειώδη πράγματα, τα οποία, όμως, ο Νίκος Κοτζιάς και το επιτελείο του παρέλειψαν στην πρεμούρα τους να φτάσουν σε συμφωνία με τον Νίκολα Ντιμιτρόφ. Ως μη όφειλε και υπό την πίεση Αμερικανών και Ευρωπαίων, η Αθήνα είχε θεωρήσει δεδομένο ότι η Βόρεια Μακεδονία θα εξασφάλιζε το πράσινο φως.

Αυτό, όμως, που πρωτίστως ενδιέφερε τη Δύση ήταν το γειτονικό μας κράτος να ενταχτεί στο ΝΑΤΟ. Το γαλλικό βέτο, άλλωστε, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ο Εμμανουέλ Μακρόν είχε προειδοποιήσει ότι το ζήτημα της διεύρυνσης και της εμβάθυνσης της ΕΕ πρέπει να επανεξεταστεί. Με άλλα λόγια, οι Νίκος Κοτζιάς και Αλέξης Τσίπρας δεν έχουν δικαιολογία. Και το χειρότερο είναι επιμένουν να επιχαίρουν γι’ αυτό που υπέγραψαν στις Πρέσπες, παρότι με τον χρόνο αναδύονται στην επιφάνεια οι δυσμενείς για την Ελλάδα “τρύπες” που έχει η Συμφωνία των Πρεσπών.

Τί θα ισχύσει από εδώ και πέρα; Γιατί η μη έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας αντιμετωπίστηκε ως μία δραματική εξέλιξη, με τον απερχόμενο πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ να κάνει λόγο για «ιστορικό λάθος» και τον απερχόμενο πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ να χρησιμοποιεί επίσης δραματικούς τόνους;

Η χρήση του ονόματος “Βόρεια Μακεδονία” στο εσωτερικό του γειτονικού κράτους θα επιβαλλόταν σταδιακά με βάση την πορεία της ενταξιακής διαδικασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τη στιγμή που η έναρξη των ενταξιακών διαδικασιών αναβάλλεται επ’ αόριστον, αναβάλλεται και η αλλαγή του κρατικού ονόματος στα εσωτερικά έγγραφα.

Αν και ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά θέτουν εν αμφιβόλω τη Συμφωνία των Πρεσπών, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι υπάρχουν πτυχές της που απαιτούν πολιτική βούληση εκ μέρους της κυβέρνησης των Σκοπίων. Δεδομένου ότι εκεί έχουν προκηρυχθεί πρόωρες εκλογές και ως εξ αυτού έχει ουσιαστικά αρχίσει η προεκλογική περίοδος, δεν πρέπει να περιμένουμε από την κυβέρνηση Ζάεφ να κάνει κινήσεις.

ΕΕ και “Πρέσπες”

Αλλά ούτε και μετά τις εκλογές το τοπίο θα είναι καθαρό. Τι θα συμβεί άραγε εάν τις εκλογές κερδίσει το VMRO, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις; Το εθνικιστικό αυτό κόμμα είχε ξεκάθαρα απορρίψει τη Συμφωνία των Πρεσπών και θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο ότι θα κάνει ό,τι μπορεί για να μην την εφαρμόσει. Θα του είναι πολύ δύσκολο, βέβαια, να ακυρώσει τη Συμφωνία, επειδή θα βρει απέναντί του τη Δύση. Γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι ότι θα προσπαθήσει να την υπονομεύσει στην πράξη.

Η –λόγω του γαλλικού βέτο– άρνηση της ΕΕ να αρχίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις προσφέρει ισχυρό λόγο στην πιθανολογούμενη μελλοντική κυβέρνηση του VMRO να μην υλοποιήσει δεσμεύσεις όσον αφορά τη χρήση του ονόματος “Βόρεια Μακεδονία” στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Κι αυτό, επειδή θα πατήσει στις “τρύπες” που άφησε ο Νίκος Κοτζιάς.

Εκτός αυτής της δέσμευσης, όμως, υπάρχουν και άλλες εκκρεμότητες. Μία από αυτές είναι η κοινή επιτροπή για τα σχολικά βιβλία, που είναι ιδιαίτερα σημαντική ώστε από εδώ και πέρα οι μαθητές να διδάσκονται την Ιστορία, απαλλαγμένη από κραυγαλέα εθνικιστική μυθολογία. Μία δεύτερη είναι τα εμπορικά σήματα, τα οποία έχουν ζωτική σημασία για τις επιχειρήσεις της ελληνικής Μακεδονίας.

Η αναβολή επ’ αόριστον των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μετά το βέτο Μακρόν, προκάλεσε μεγάλη απογοήτευση και πολιτική κρίση στη Βόρεια Μακεδονία. Για να αμβλυνθούν οι εντυπώσεις είναι σε εξέλιξη ένας διπλωματικός μαραθώνιος, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι σ’ αυτό το επίπεδο δεν υπάρχουν πολιτικά εμπόδια.

Σήμερα, η Βόρεια Μακεδονία συμμετέχει ως προσκεκλημένη χώρα. Υψηλόβαθμες νατοϊκές πηγές εκτιμούν ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2020 θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες και στις 29 χώρες-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, χωρίς προβλήματα. Αυτός ήταν και ο λόγος που το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών στα Σκόπια αποφάσισε την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών για τις 12 Απριλίου του 2020.

Από την άλλη, γίνονται προσπάθειες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να αρθεί σε επόμενη φάση το γαλλικό βέτο. Σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου, το Ευρωκοινοβούλιο τονίζει ότι οι δυο χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πληρούν τις προϋποθέσεις για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Το Ευρωκοινοβούλιο εκφράζει τη βαθιά του απογοήτευση για την αποτυχία εξεύρεσης συμφωνίας, ώστε να αρχίσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.

Παράλληλα, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε προσκάλεσε τον ομόλογό του Ζόραν Ζάεφ να επισκεφθεί την ερχόμενη εβδομάδα τη Ρώμη για διαβουλεύσεις γύρω από μια νέα προσπάθεια αναφορικά με την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ιταλός πρωθυπουργός χαρακτήρισε το γαλλικό βέτο την περασμένη εβδομάδα «ιστορικό σφάλμα».