Οκτώ θέσεις για το Κυπριακό – Τι δεν πρέπει να κάνουμε

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε παρά τις λυσσώδεις αντιδράσεις της Τουρκίας, η οποία απειλούσε ακόμη και με πόλεμο για να την αποτρέψει. Θυμάμαι έντονα τον τίτλο αθηναϊκής εφημερίδας που προέβαλε τα λόγια επώνυμου Έλληνα πρώην διπλωμάτη πως η Τουρκία «δεν θα επιτρέψει την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ». Η αθηναϊκή ελίτ χαρακτήριζε τον Βύρωνα Θεοδωρόπουλο “πρύτανη” των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σε κάθε ευκαιρία δηλώνω πως 1000 χρόνια τούρκικα και να περάσουν, οι Τούρκοι και οι νατοϊκοί τους διευκολυντές (enablers) δεν μπορούν να καταλύσουν το κυπριακό κράτος. Τα κράτη είναι αυθύπαρκτα. Ένας τρόπος υπάρχει για να καταλυθεί ένα κράτος, να αυτοκαταλυθεί. Με τη συναίνεση του λαού του. Δια της βίας αυτό δεν γίνεται.

Δεύτερη θέση: Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι “μικρό” κράτος όπως μοιρολογούν πολλοί, επώνυμοι και ανώνυμοι. Ο  χαρακτηρισμός υποκρύπτει φαταλισμό και ανικανότητα χειρισμού των πραγμάτων. Το κυπριακό κράτος είναι ανίσχυρο κράτος. Είναι όμως και παραμένει κράτος. Και αυτό είναι το καθοριστικό. Και το Ισραήλ είναι σχετικά μικρό κράτος, αλλά μόνο ανίσχυρο δεν είναι. Το κυπριακό κράτος είναι υποκείμενο και όχι αντικείμενο του διακρατικού συστήματος.

Είναι δρών του συστήματος, είναι ισότιμος παίκτης στο διακρατικό σύστημα. Και ως παίκτης έχει δυνατότητες να θεραπεύσει τις αδυναμίες του ώστε να παράγει ασφάλεια στους πολίτες του. Η ασφαλεία είναι η απαραίτητη συνθήκη για όλα τα υπόλοιπα που οφείλει να  παρέχει ένα σύγχρονο κράτος – ευνομία, δικαιοσύνη, πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα σε δημοκρατικό πολίτευμα. Αλλιώς το κράτος χάνει τη νομιμοποίησή του και η εξουσία του μετατρέπεται σε αυθαιρεσία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική βούληση των ταγών του.

Η στρατηγική σημασία της Κύπρου

Τρίτη θέση: Το κυπριακό κράτος έχει, λόγω γεωγραφίας, διαχρονική μείζονα στρατηγική αξία στο διακρατικό σύστημα. Δυστυχώς η στρατηγική αυτή αξία είναι άγνωστη σε αυτούς που κατά καιρούς ασκούν την εξουσία. Η αγνωσία αυτή είναι αδικαιολόγητη διότι ό,τι χρειάζεται να γνωρίζουν οι ταγοί υπάρχει στην δημόσια σφαίρα. Όποτε δυο τινά συμβαίνουν: Είτε οι ταγοί είναι ανεπαρκείς κι ανίκανοι, είτε λειτουργούν με το φόβο ανάδειξης και διαχείρισης της στρατηγικής αξίας της Κύπρου. Αυτό που συμβαίνει είναι μάλλον ο συνδυασμός των δυο.

Δύο παραδείγματα από τα πολλά που υπάρχουν για την στρατηγική αξία της Κύπρου στην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Από το 1958 μέχρι το 1968, η Ανατολική Μεσόγειος και πιο συγκεκριμένα η Κύπρος ήταν –δεν είναι δικά μου λόγια– «το πιο σημαντικό στρατηγικό σημείο του κόσμου». Τα λόγια είναι του ναυάρχου Sergei G. Gorshkov, θεμελιωτή του Σοβιετικού Πυρηνικού Ναυτικού Στόλου. Για δέκα, λοιπόν, χρόνια έτσι αξιολογούνταν η Κύπρος.

Η στρατιωτική εκτίμηση του Σοβιετικού ναύαρχου συμπεριλαμβάνεται σε σειρά εκτενέστατων κειμένων του που δημοσιεύθηκαν το 1972-73 στο σοβιετικό περιοδικό Morskoi Spornik (“Navies in War and Peace, January 1972-February 1973 και τα  οποία  μεταφράστηκαν από το περιοδικό US Naval Proceedings, εκεί όπου τα εντόπισα). Ο Gorshkov αναφέρεται στην Κύπρο ονομαστικά κι όχι σαν “αβύθιστο αεροπλανοφόρο”.

Η αναφορά του ήταν όχι σε ό,τι συνέβαινε στη θάλασσα αλλά και στο βυθό της. Ο Σοβιετικός ναύαρχος αναφέρονταν στον πιο χρονικά διαρκή θανάσιμο ανταγωνισμό του Ψυχρού Πολέμου μετά την ανάπτυξη στην Ανατολική Μεσόγειο της πρώτης γενιάς (σχετικά με περιορισμένο βεληνεκές) αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων Πολάρις, στο ομώνυμα υποβρύχια. Από ένα και μόνο γεωγραφικό σημείο στον κόσμο, από την περιοχή της Κύπρου, μπορούσαν τα Πολάρις να χτυπήσουν ολόχρονα τη Σοβιετική Ένωση. Και ο ναύαρχος περιγράφει μέτρα που οι Σοβιετικοί έλαβαν για να αντιμετωπίσουν τον θανάσιμο κίνδυνο.

Μπορεί η κρίση των πυραύλων της Κούβας του 1962 να ήταν η πιο επικίνδυνη στον κόσμο τότε και σήμερα, αλλά ήταν “στιγμιαία”. Κράτησε 13 μέρες κι αποδείχτηκε περαστική. Στην Ανατολική Μεσόγειο ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου κράτησε 10 χρόνια, με πάνω από 160 πλοία να “διαγκωνίζονται” στην επιφάνεια, χωρίς να γνωρίζουμε πόσα υποβρύχια υπήρχαν κάτω.

Άλλο παράδειγμα είναι ότι στις 18 Σεπτεμβρίου 1961, στην Ζάμπια (τότε Βόρεια Ροδεσία υπό βρετανικό  έλεγχο) δολοφονήθηκε ο δεύτερος Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο Σουηδός Dag  Hammarskjold. Το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε μαζί με 15 συνεργάτες του (ειρηνευτική αποστολή για την διευθέτηση του εμφυλίου πολέμου στο Κονγκό) καταρρίφθηκε από αεροπλάνο δυτικών συμφερόντων. Ο Σουηδός διπλωμάτης και τα σχέδια του για ειρήνευση στο Κονγκό δεν ήταν αρεστά στους Δυτικούς νέοϊμπεριαλιστές. Δήλωση πως δολοφονήθηκε, έκανε, Όταν ρωτήθηκε σχετικά ο τότε Αμερικανός Πρόεδρος Τρούμαν απάντησε ευθέως ότι τον δολοφόνησαν.

Γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες της κατάρριψης διότι το γεγονός καταγράφηκε από αμερικανικούς σταθμούς παρακολούθησης στον Καραβά. Οι σταθμοί, οι οποίοι (τότε βρίσκονταν υπό την δικαιοδοσία της CIA) πήραν επείγον μήνυμα την προηγούμενη μέρα να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση διότι κάτι σημαντικό θα λάμβανε χώρα την επομένη. Αυτό ήταν η δολοφονία του ΓΓ του ΟΗΕ. Υπάρχει record που καταγράφει την αναφορά  του πιλότου-δολοφόνου με κέντρο ελέγχου την στιγμή της κατάρριψης.

Νομοτελειακή ροπή στο απόλυτο αδιέξοδο

Τέταρτη θέση: Από τότε και με την αποχώρηση του τρίτου Γ.Γ. του ΟΗΕ (Ού Θάντ) το 1971 και τον οποίο διαδέχτηκε ο Βάλτχαϊμ (το ναζιστικό παρελθόν του αποκαλύφθηκε, τάχατες, εκ των υστέρων) άρχισε η συστηματική άλωση της Γραμματείας του ΟΗΕ από τους Αγγλοσάξονες. Από τότε Άγγλοι και Αμερικανοί ελέγχουν και καθορίζουν την πολιτική ατζέντα της Γραμματείας του ΟΗΕ. Για τους παροικούντες είναι γνωστοί ως “pen holders”! Προσπάθησε ο Αιγύπτιος Γ.Γ. του ΟΗΕ, Boutros Boutros Ghali, να σηκώσει κεφάλι και τον “αποκεφάλισαν” οι Αμερικανοί. Δεν του επέτρεψαν δεύτερη θητεία. Απειλήθηκε μάλιστα από τον αργότερα Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Τράμπ, John Bolton. Ο Γκάλι τα αποκαλύπτει παραστατικά στα απομνημονεύματά του και τα έγραψε ο Τύπος της εποχής.

Πέμπτη θέση: Μέσω της άλωσης της Γραμματείας του ΟΗΕ οι συνομιλίες στην Κύπρο, ειδικά μετά τις δύο τουρκικές επιδρομές, οργανωμένα και σκόπιμα εκφυλίστηκαν. Πρέπει να υπογραμμιστεί πως μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τον εκφυλισμό τους έχουν και οι κυπριακές ηγεσίες με αποκορύφωμα τις προεδρίες Βασιλείου και Κληρίδη. Νόμιζαν πως με μια ακόμη υποχώρηση θα θεράπευαν το πρόβλημα!

Έκτη θέση: Όπως είναι πλέον δομημένες σήμερα οι συνομιλίες αυτές, νομοτελειακά θα καταλήξουν, αν καταλήξουν, στην διάλυση του κυπριακού κράτους του 1960. Τίποτε διαφορετικό δεν μπορεί να προκύψει.

Έβδομη θέση: Είναι λοιπόν θέμα χρόνου ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης να βρεθεί σε υπαρξιακό για τον ίδιο και τον λαό δίλημμα. Τι θα πράξει; Μου είναι αδύνατο να κατανοήσω με αυτά που δημόσια ευαγγελίζεται και διακηρύττει ως προς την λύση που επιδιώκει, τη συνέχιση των συνομιλιών κλπ.  Όχι μόνος αυτός αλλά και οι προκάτοχοι του. Θα διασφαλισθούν τα θεμελιώδη; Ασφάλεια, πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα;

Όγδοη θέση: Τι πρέπει να γίνει; Δεν ξέρω. Ή μάλλον ξέρω τι δεν πρέπει να γίνει. Δεν πρέπει να καταλύσουμε οι ίδιοι το κράτος του 1960. Το δικό μας κράτος είναι ταυτόχρονα θεσμός ασφάλειας και ελευθερίας. Και δεν μπορούμε να χάσουμε το ηθικό πεδίο της μάχης που είναι παράλληλος αγώνας. Αν χάσουμε αυτό τον αγώνα “δεν θα έχουμε υπόθεση”, όπως λέει ο λαός. Δείτε τι έχει πάθει και πως τρέχει το Ισραήλ. Όποιο δίκαιο είχε στις 7 Οκτωβρίου με τις θηριωδίες κατά των αμάχων του, το έχασε με τις δικές του χειρότερες θηριωδίες. Το ίδιο και η Ρωσία. Έχασε το όποιο δίκαιο της, εξαπολύοντας επιδρομή κατά της Ουκρανίας στις 24 Φεβρουαρίου 2022.

Ο κόσμος το αντιλαμβάνεται  αυτό. Ειδικά στο μείζον ζήτημα θέμα της ασφάλειας. Οι γυναίκες πιστεύω το γνωρίζουν, αλλά και το διαισθάνονται, περισσότερο από τους άνδρες. Δεν είναι τυχαίο πως από το 70+% του 2004 το 70+% ήταν γυναίκες. Είναι ένα στατιστικό τη σημασία του λίγοι φαίνεται να έχουν αντιληφθεί. Ασφάλεια σημαίνει προοπτική για το μέλλον. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ένα: Θα είμαστε πιο ασφαλείς με μια μελλοντική κατάσταση από ότι είμαστε σήμερα; Θα υπάρχει προοπτική για το μέλλον;

---

Με βάση ομιλία στο πνευματικό μνημόσυνο για τον Χριστόδουλο Γιαλλουρίδη (Λευκωσία 17/1/2024, Πολιτιστικό Κέντρο Μονής Κύκκου).