Όλα τα είχε το F-35, ο κινητήρας του έλειπε…

Στην πρώτη του κατάθεση ενώπιον του Κογκρέσου ως εκτελεστικός αξιωματικός του Προγράμματος F-35, ο αντιπτέραρχος Μάικ Σμιτ είπε ότι μόλις το 53% του στόλου ήταν ικανό για αποστολή από τον Φεβρουάριο 2023, ποσοστό που χαρακτήρισε απαράδεκτο. Αλλά είπε και πολλά άλλα που θα έπρεπε να μας βάλουν σε σκέψεις. Το Πεντάγωνο και το Κογκρέσο ασχολούνται με την απόφαση να μην σχεδιαστεί νέος κινητήρας για το F-35, καθώς διαπιστώθηκε ότι ο τωρινός κινητήρας του φθείρεται και υφίσταται βλάβες με υψηλότερους ρυθμούς από τους αναμενόμενους. Ελεγκτές του Κογκρέσου αναφέρουν ότι αυτό σημαίνει επιπλέον 38 δισ. δολάρια σε κόστος κύκλου ζωής.

Το Γραφείο Λογοδοσίας της Κυβέρνησης ανακοίνωσε ότι η προσπάθεια του προγράμματος F-35 να αναβαθμίσει τον κινητήρα του μαχητικού και το σύστημα θερμικής διαχείρισης δεν ακολούθησε τις καθιερωμένες πρακτικές. Η ανωτέρω δήλωση προσθέτει βέλη στη φαρέτρα όσων θέλουν ένα νέο κινητήρα για τα F-35. Η διαπίστωση του Γραφείου Λογοδοσίας ήταν ένα από τα πολλά ζητήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια της κατάθεσης ενώπιον Υποεπιτροπής της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Αμερικανικής Βουλής την περασμένη Τετάρτη.

Κατά την διάρκεια της συνεδρίασης, οι βουλευτές ανέκριναν τους υπεύθυνους του Προγράμματος F-35 για υπερβάσεις χρονοδιαγράμματος και αύξηση του κόστους. Επίσης, για έλλειψη ολοκληρωμένης επιχειρησιακής ανάλυσης για τη βελτίωση του κινητήρα και του Συστήματος Διαχείρισης Ισχύος και Θερμικής Διαχείρισης (PTMS), που το Πρόγραμμα F-35 ομαδοποιεί και αποκαλεί “Εκσυγχρονισμός Συστήματος Αεροπορίας”.

Όπως διαπιστώθηκε και προαναφέρθηκε μόλις το 53,1% του στόλου των μαχητικών διαπιστώθηκε ότι ήταν ικανό να αναλάβει αποστολές τον Φεβρουάριο 2023, ενώ μόνο το 29,3% ήταν πλήρως ικανό για αποστολές, σύμφωνα με την έκθεση του υποστράτηγου της Πολεμικής Αεροπορίας Μάικ Σμιτ. Ας σημειωθεί ότι από την 1η Μαρτίου 2023, υπήρχαν 564 F-35 στο στόλο της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Χαμηλό επίπεδο ετοιμότητας

Τα αίτια γι’ αυτό που ο αντιπτέραρχος Σμιτ αποκάλεσε απαράδεκτο επίπεδο ετοιμότητας είναι –όπως προαναφέρθηκε– ο κινητήρας F135 του μαχητικού, ο οποίος φθείρεται με υψηλότερους ρυθμούς από τους αρχικά αναμενόμενους. Ο Σμιτ ανέφερε ότι στοχεύει να αυξήσει τη διαθεσιμότητα κατά τουλάχιστον 10% τον επόμενο χρόνο και θα ξεκινήσει έναν «πόλεμο κατά του κόστους». Το πόσο αποτελεσματικές θα είναι οι προσπάθειές του θα φανεί, αλλά το πρόβλημα είναι εδώ και καιρό γνωστό και πηγάζει από τον ίδιο τον σχεδιασμό του κινητήρα.

Χρησιμοποιώντας την πίεση αέρα που εξάγεται από τον κινητήρα, γνωστή ως εξαέρωση, το Σύστημα Διαχείρισης Ισχύος και Θερμικής Διαχείρισης (PTMS) ψύχει στη συνέχεια τα υποσυστήματα του αεροσκάφους. Το 2008, όμως, η Lockheed Martin ανακάλυψε ότι το σύστημα PTMS χρειαζόταν περισσότερη πίεση αέρα από τον κινητήρα από ό,τι αρχικά αναμενόταν. Το πρόγραμμα F-35 απέρριψε την πρόταση για επανασχεδιασμό του κινητήρα και έτσι, το 2013 η μονάδα παραγωγής ενέργειας αναγκάστηκε να λειτουργεί σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες, μειώνοντας την διάρκεια ζωής, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να απαιτείται σημαντική πρόσθετη συντήρηση.

Η προκαταρκτική έρευνα του Γραφείου Λογοδοσίας διαπίστωσε ότι το Πρόγραμμα F-35 δεν διατύπωσε ποτέ ανεξάρτητη εκτίμηση κόστους, ούτε υπάρχει εγκεκριμένη στρατηγική για τον καλύτερο εκσυγχρονισμό του κινητήρα και του PTMS. Μια πλήρης έκθεση σχετικά με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού του εναέριου συστήματος αναμένεται μέσα στην άνοιξη. Ο αντιπτέραρχος Σμιτ ανέφερε ότι η Αναβάθμιση Πυρήνα Κινητήρα (Engine Core Upgrade – ECU), θα κυκλοφορήσει μεταξύ 2030-2032, αν και τόνισε ότι απαιτούνται περισσότερες λεπτομέρειες από δοκιμές. Η Lockheed Martin ελπίζουν ότι όλοι οι αγοραστές του F-35 θα συμμετάσχουν στη χρηματοδότηση του εκσυγχρονισμού του.

Εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση

Το σχέδιο εκσυγχρονισμού του εναέριου συστήματος είναι κρίσιμο, καθώς προβλέπεται η ανάπτυξη μιας σειράς δυνατοτήτων λογισμικού για το F-35, γνωστή ως Block 4. Οι αναβαθμίσεις αυτές, όμως, θα απαιτήσουν μεγαλύτερη ισχύ και ψύξη. Το Block 4 είναι ήδη εκτός προϋπολογισμού (από $10,6 δισ. έχει φθάσει στα 16,5 δισ.) και χρονοδιαγράμματος (από το αρχικό 2026 έχει πάει στο 2029).

Το χρονοδιάγραμμα και οι αυξήσεις κόστους συνδέονται με δυσκολίες με το υποκείμενο υλικό ενεργοποίησης, που είναι γνωστό ως Technology Refresh 3 (TR-3) και το οποίο παρέχει νέες δυνατότητες επεξεργασίας. Αν και η πρώτη δοκιμαστική πτήση TR-3 πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο, το πρόγραμμα έχει καθυστερήσει με την κατασκευή πλέον να έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο 2024. Μόλις ενσωματωθεί το TR-3 και ενσωματωθούν οι δυνατότητες του Block 4, το Πρόγραμμα F-35 θα φτάσει στο καθεστώς πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας, σχεδόν τρεις δεκαετίες από την έναρξή του το 2001.

Μετά από χρόνια σε χαμηλό ρυθμό αρχικής παραγωγής, το Πρόγραμμα F-35 προσβλέπει στο στάδιο παραγωγής πλήρους ρυθμού όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες στο προβληματικό περιβάλλον κοινής προσομοίωσης (JSE) του μαχητικού. Αυτό είναι και το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση της επιχειρησιακής δοκιμής και αξιολόγησης. Το Πρόγραμμα σημείωσε πρόοδο τους τελευταίους μήνες, διορθώνοντας τις ελλείψεις με το JSE, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν έξι προβλήματα που πρέπει να διορθωθούν.

Αφού επιλυθούν αυτά τα προβλήματα, ο Διευθυντής Επιχειρησιακών Δοκιμών και Αξιολόγησης του Πενταγώνου πρέπει να επαληθεύσει και να επικυρώσει το JSE. Εάν γίνει κι αυτό το Πρόγραμμα μπορεί να προχωρήσει με 64 εικονικές προσομοιώσεις γνωστές ως runs-for-score. Αυτές οι διαδρομές έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν τον Αύγουστο 2023, ώστε η παραγωγή πλήρους ρυθμού να εκκινήσει τον Δεκέμβριο 2023.

Λεπτομέρειες μετασκευής

Ο Σμιτ αποκάλυψε επιπλέον λεπτομέρειες σχετικά με μια μετασκευή υλικού που παραγγέλθηκε πρόσφατα από το Πρόγραμμα F-35 για να μετριάσει ένα πρόβλημα αρμονικού συντονισμού ή δόνησης λόγω κινητήρα. Σύμφωνα με τον υποστράτηγο, οι ερευνητές διαπίστωσαν κατά τη διάρκεια μιας έρευνας για τη συντριβή ενός F-35B τον Δεκέμβριο ότι ο αρμονικός συντονισμός μπορεί να προκαλέσει θραύση ενός σωλήνα καυσίμου, ωθώντας τους να εφαρμόσουν μια στρατηγική μετριασμού, καθώς εργάζονται για να εντοπίσουν τη βασική αιτία για το πρόβλημα των κραδασμών.

Το πρόβλημα των κραδασμών είναι γνωστό από τότε που ένας κινητήρας αστόχησε κατά τη διάρκεια δοκιμών πριν από την παράδοση το 2020. Καθώς οι εργασίες για τον εντοπισμό της αιτίας του προβλήματος συνεχίζονται, η εκ των υστέρων προσαρμογή, που γίνεται με την “εγκατάσταση ενός στομίου”, δεν αποτρέπει τη θραύση του σωλήνα καυσίμου, αλλά αντίθετα «μειώνει τον αντίκτυπο στην απώλεια ελέγχου του κινητήρα εάν η δόνηση το κάνει να σπάσει», ανέφερε ο Σμιτ.

Η μετασκευή σε όλο τον στόλο βρίσκεται σε εξέλιξη, κάτι που ο αντιπτέραρχος Σμιτ εκτίμησε ότι θα επιτρέψει να ολοκληρωθούν όλες οι καθυστερημένες παραδόσεις που προκύπτουν από μια παύση στις παραλαβές νέων κινητήρων και αεροσκαφών έως τον Μάιο 2023. Σχεδόν όλες οι παραδόσεις κινητήρων καθυστέρησαν πέρυσι, λόγω προβλημάτων. Οι μισές παραδόσεις αεροσκαφών καθυστέρησαν το 2022, το υψηλότερο επίπεδο καθυστερημένων παραδόσεων τα τελευταία έξι χρόνια. Αντίθετα, το 2021 η καθυστέρηση παράδοσης των αεροσκαφών ήταν 16%.

Και άλλα προβλήματα

Τέσσερις ημέρες (2 Μαρτίου) μετά την κατάθεση στην υποεπιτροπή του Κογκρέσου, σε μια συζήτηση στο συνέδριο Sea Air Space, ο αντιπτέραρχος Σμιτ δήλωσε ότι το πρόγραμμα εφοδιασμού ανταλλακτικών του F-35 χαρακτηρίζεται “εγκαίρως επαρκές”, αφού τα εξαρτήματα φτάνουν ακριβώς πριν χρειαστούν και έτσι υπάρχει ελάχιστο αποθηκευμένο στοκ. Αυτό σε καιρό ειρήνης διατηρεί το κόστος σε χαμηλά επίπεδα, αλλά σε έναν πόλεμο μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή. Η Lockheed Martin είπε ότι έχει επικεντρωθεί περισσότερο στην προσπάθεια πρόβλεψης του κύκλου ζήτησης, ώστε να μπορεί να προβλέψει καλύτερα πότε θα χρειαστεί ανταλλακτικά.

Οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα του Προγράμματος F-35 προφανώς θα θέσουν εκτός χρονοδιαγράμματος και την παράδοση F-35 στην Ελλάδα. Στο κάτω-κάτω, πόση χρησιμότητα έχει ένας στόλος μαχητικών αν ο μισός πρέπει ανά πάσα στιγμή να βρίσκεται καθηλωμένος στο έδαφος για συντήρηση ή λόγω έλλειψης ανταλλακτικών; Εάν προσθέσουμε και τα μειονεκτήματα που προκύπτουν από το γεγονός ότι ο οπλισμός πρέπει να μεταφέρεται εντός του αεροσκάφους για να υπάρχει χαμηλή ανιχνευσιμότητα (stealth), το ζήτημα της αγοράς F-35 γίνεται όλο και πιο αμφιλεγόμενο.

Αν και το κόστος ανά αεροσκάφος έχει πέσει αισθητά από την αρχή των παραδόσεων, εν τούτοις τα προαναφερθέντα προβλήματα εκτοξεύουν το κόστος κύκλου ζωής σε μη αναμενόμενα ύψη, ακόμη και για τους πλούσιους Αμερικανούς. Επιπλέον, η επένδυση σε υποδομές είναι τεράστια, καθώς τα F-35 απαιτούν άλλες συνθήκες στέγασης όταν δεν επιχειρούν. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι μήπως πρέπει να το ξανασκεφτούμε; Από την άλλη πλευρά, η όποια επόμενη γενιά μαχητικών, αν τυχόν επιλέξουμε στάση αναμονής, μπορεί να έχει τα ίδια ή και περισσότερα προβλήματα. Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν…