Όλη η εικόνα για τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο

Τρεις, τουλάχιστον, κινήσεις αναμένονται εντός του 2018 στο ενεργειακό πεδίο, που ενδεχομένως να αλλάξουν και τα δεδομένα. Αν και οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή έχουν δημιουργήσει μαύρα σύννεφα πάνω και από την Ανατολική Μεσόγειο, στο ενεργειακό πεδίο οι σχεδιασμοί, που αφορούν και την Κυπριακή Δημοκρατία, θα προχωρήσουν. Το σκηνικό που διαμορφώνεται σαφώς και προωθεί τη δημιουργία δεδομένων που θα επηρεάσουν την περιοχή, ενώ η εμπλοκή μεγάλων παικτών μπορεί να θεωρηθεί στοιχείο που σε κάποιο βαθμό διασφαλίζει την υλοποίηση των σχεδιασμών.

Είναι σαφές πως ο παράγοντας Τουρκία επηρεάζει τις εξελίξεις και δεν μπορεί παρά να ληφθεί υπόψη η αντίδρασή της. Όχι ως προς την υλοποίηση των σχεδιασμών –που δεν είναι μόνο της Κυπριακής Δημοκρατίας– αλλά σε σχέση με την αντιμετώπιση της αντίδρασής της. Πώς, όμως, κωδικοποιούνται οι επόμενες κινήσεις στο ενεργειακό;

Πρώτον, είναι η συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο για πώληση φυσικού αερίου. Σε τεχνοκρατικό επίπεδο η συμφωνία έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται πως θα τύχει τελευταίων παρατηρήσεων πριν τεθεί ενώπιον των κυβερνήσεων για να υπογραφεί. Με βάση τα σημερινά δεδομένα η υπογραφή της συμφωνίας τοποθετείται χρονικά στο τέλος Ιουνίου. Σημειώνεται πως την περασμένη εβδομάδα ήταν στο Κάιρο για τον σκοπό αυτό ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης.

Η πώληση φυσικού αερίου από την Κύπρο στην Αίγυπτο δημιουργεί νέα δεδομένα ως προς τους ευρύτερους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Η μεταφορά θα γίνεται με αγωγό, ενώ θα μπορεί να εμπλακεί και το Ισραήλ, αν και εφόσον το θέλει. Θα μπορεί μέσω του αγωγού αυτού να πωλεί και το Ισραήλ στην Αίγυπτο, χωρίς τις εκατέρωθεν ενδεχομένως αναστολές που μπορεί να υπάρχουν. Αυτό, επί της ουσίας, θα εξυπηρετεί όλους, εάν και εφόσον δεν υπάρχουν άλλες σκοπιμότητες. Η Κύπρος θα ευνοηθεί γιατί θα αποτελέσει πλέον κόμβο. Όλα αυτά, βέβαια, μέχρι να υπάρχει διαθέσιμο αέριο προς αξιοποίηση.

Προοπτική ο EastMed

Δεύτερον, σε ό,τι αφορά την κατασκευή του αγωγού EastMed το θέμα συντηρείται στο προσκήνιο. Πρόκειται για ένα δύσκολο και περίπλοκο έργο, το οποίο εκτός των άλλων θα έχει ψηλό κόστος. Με την τριμερή Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τρίτη στη Λευκωσία, ξεκαθάρισαν προθέσεις: Οι εμπλεκόμενοι διατηρούν την προοπτική αυτή στην ατζέντα. Ο δρόμος προς την κατασκευή παραμένει μακρύς και σε κάποιο βαθμό αμφίβολος.

Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, κατά τις συζητήσεις που είχαν διεξαχθεί στη διάρκεια της τριμερούς, ήταν έντονος και επίμονος για την επιλογή του EastMed. Ήθελε να προχωρήσει, αναδεικνύοντας την όδευση αυτή λίγο-πολύ ως μονόδρομο. Έχει ανατεθεί στους γενικούς διευθυντές των αρμόδιων υπουργείων να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο, που θα αφορά περισσότερο τη νομική διάσταση και όχι την κατασκευή. Θα έχει και χαρακτήρα διακηρυκτικό. Η επιλογή αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία δεν μπορούν να αγνοηθούν. Το πρώτο είναι η απόσταση.

Η συνολική απόσταση σε ευθεία μεταξύ Ισραήλ – Κύπρου – Κρήτης – Ιταλίας είναι πάνω από 1.520 χιλιόμετρα, αλλά αυτή η απόσταση θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε περίπτωση κατασκευής του αγωγού λόγω του ανάγλυφου του βυθού. Είναι σαφές πως ούτε το μήκος του αγωγού και, ως εκ τούτου, ούτε το κόστος μπορεί να υπολογιστεί σήμερα, αλλά σίγουρα θα είναι ψηλό. Περαιτέρω, πρόβλημα θεωρείται και το γεγονός ότι υπάρχουν αλλαγές βάθους στον θαλάσσιο βυθό. Πέραν από όλα αυτά, είναι και το θέμα της ασφάλειας του αγωγού και, λόγω του μεγάλου μήκους, το κόστος και γι’ αυτό το ζήτημα θα είναι ψηλό (στοιχεία από άρθρο Ιωάννη Αναστασάκη, 10 Μάϊου 2018, slpress.gr).

Τον αγωγό αυτό τον θέλει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν μπορεί να ειπωθεί αυτό και για άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Ρωσία. Για να είναι βιώσιμος ο αγωγός, θα πρέπει τα αποθέματα που θα βρεθούν να είναι πολλά και να καλύπτουν το κόστος. Το θέμα, βέβαια, είναι και πολιτικό και, ως εκ τούτου, η επιλογή του EastMed μπορεί να γίνει στη βάση αυτή.

Η λύση της υγροποίησης

Τρίτον, στο τέλος Σεπτεμβρίου, αρχές Οκτωβρίου αναμένεται πως η ExxonMobil θα «τρυπήσει» στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Οι Αμερικανοί υπολογίζουν πως υπάρχουν μεγάλες ποσότητες αερίου στον βυθό της κυπριακής θάλασσας και συγκεκριμένα στο τεμάχιο που δραστηριοποιούνται. Πληροφορίες αναφέρουν πως η εταιρεία ευνοεί τη βιομηχανία υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG), με την κατασκευή εργοστασίου στην Κύπρο. Οι Αμερικανοί με τους Καταριανούς θέλουν να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Η επιλογή αυτή ευνοεί την Κυπριακή Δημοκρατία, που έχει ενώπιον της περισσότερα σενάρια αξιοποίησης του αερίου. Ειδικοί θεωρούν πως εάν γίνει τούτο θα εξυπηρετήσει περισσότερο την Κύπρο, καθώς και τις άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ μας. Από τις συζητήσεις που έγιναν στη διάρκεια της τριμερούς συνόδου Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ, της περασμένης Τρίτης στη Λευκωσία, προκύπτει πως ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου ήταν ξεκάθαρος ως προς την επιλογή της μεταφοράς αερίου με αγωγού μέσω Τουρκίας.

Σε καμία περίπτωση δεν συζητά αυτή την επιλογή λόγω κυρίως της συμπεριφοράς του Ερντογάν έναντι της χώρας του, αλλά και γενικότερα. Κι αυτό παρόλο που πριν μερικά χρόνια το Ισραήλ φλέρταρε με αυτή την επιλογή, ακόμη κι εάν αυτό χρειαζόταν να γίνει παρακάμπτοντας τη Λευκωσία. Σήμερα αυτή η επιλογή δεν «παίζει». Ούτε για το Ισραήλ, ούτε για άλλους βασικούς παίκτες.

Ο τουρκικός “πονοκέφαλος”

Στην Άγκυρα αντιλαμβάνονται πως εάν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχιστούν και υλοποιηθούν θα χάσει στρατηγικά πλεονεκτήματα. Θα ανατραπούν επιδιώξεις και θα επηρεασθούν οι ισορροπίες στην περιοχή. Για το καθεστώς Ερντογάν το θέμα αυτό θεωρείται κρίσιμης σημασίας, γι’ αυτό και παρουσιάζεται αποφασισμένο να μην επιτρέψει αξιοποίηση του φυσικού αερίου που βρίσκεται στην κυπριακή ΑΟΖ.

Εκτός κι εάν στην πορεία υπάρξει τουρκική εμπλοκή είτε απευθείας είτε δια των Τουρκοκυπρίων. Για τους τρίτους που εμπλέκονται στα ενεργειακά της περιοχής, το καλύτερο σενάριο είναι να μην έχουν την Τουρκία απέναντί τους (ούτε βέβαια και συνέταιρό τους). Γι’ αυτό και είναι σαφές πως κάποιοι εξ αυτών θα προσπαθήσουν να ενθαρρύνουν τις πλευρές για να τα «βρουν» στο Κυπριακό. Θεωρούν πως με αυτό τον τρόπο θα απαλλαγούν από τον πονοκέφαλο της Τουρκίας. Αυτό, βέβαια, δεν θα ισχύσει, καθώς οι Τούρκοι θέλουν πάντα περισσότερα και σίγουρα μερίδιο ή και έλεγχο.

Η Τουρκία φαίνεται πως θα αντιδράσει στους ενεργειακούς σχεδιασμούς που υλοποιούνται βαθμηδόν στην Ανατολική Μεσόγειο, με δικές της γεωτρήσεις, όπως συχνά-πυκνά εξαγγέλλεται από την Άγκυρα και το κατοχικό καθεστώς. Με αυτή η εξέλιξη, εάν δεν εμποδίζει ή επηρεάζει τις εταιρείες, δεν θα υπάρξουν αντιδράσεις από τους παίκτες. Θα επηρεάζει, πάντως, την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς οι γεωτρήσεις θα είναι εντός της ΑΟΖ της.