Όλο το παρασκήνιο του τουρκικού “όχι” στην τριμερή

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η Άγκυρα χωρίς να διαφοροποιείται ποσώς από τις θέσεις της, «έπαιξε» όλη αυτή την περίοδο σε διπλωματικό επίπεδο, στοχεύοντας να διασφαλίσει ότι θα γίνουν βήματα προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος. Φαίνεται δε ότι υπήρξαν διάφορες σκέψεις προς αυτή την κατεύθυνση κάτι που οδήγησε στο τουρκικό “όχι”.

Η κατοχική πλευρά φαίνεται να ευνοούσε, για παράδειγμα, το εξής: Η πρόσκληση για τη συνάντηση, την «τριμερή» ή αργότερα την «πενταμερή», να μην αναφερόταν στη μορφή της λύσης ή σε οτιδήποτε άλλο θα παρέπεμπε σε Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία αλλά και σε ψηφίσματα του Διεθνούς Οργανισμού. Αυτό δεν θα ήταν τυπικό γιατί η Άγκυρα θα το αξιοποιούσε και θα το αναδείκνυε ως αλλαγή στη μεγάλη εικόνα του Κυπριακού.

Την ίδια ώρα, παρουσιάζεται να είναι πιεστική σε ό,τι αφορά την επόμενη ημέρα μιας νέας αποτυχίας στο Κυπριακό. Τι καθεστώς θα έχουν, δηλαδή, οι Τουρκοκύπριοι μετά από ένα νέο αδιέξοδο. Στην ατζέντα της τουρκικής πλευράς παραμένουν και τα τρία Α του Τατάρ (Απευθείας Εμπόριο, Απευθείας πτήσεις, Απευθείας «επίσημες» διεθνείς επαφές αξιωματούχων του ψευδοκράτους). Πρέπει να σημειωθεί πως τόσο η Άγκυρα όσο και οι εγκάθετοι της στα κατεχόμενα υποστηρίζουν πως η ικανοποίηση των τριών Α δε συνιστά αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας αλλά είναι βήματα για άρση της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων.

Αν και όλα αυτά λέγονται ως επιχείρημα, είναι προφανές πως ο στόχος, που δεν αλλάζει, είναι η αναγνώριση. Μια στρατηγική επιδίωξη, που είτε θα γίνει από τώρα είτε εξελικτικά. Άλλο σενάριο δε φαίνεται να συζητά η τουρκική πλευρά. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, τα Ηνωμένα Έθνη όλη αυτή την περίοδο των βολιδοσκοπήσεων, που γινόντουσαν από την Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, συζητούσαν με Λευκωσία, Αθήνα και Άγκυρα σε σχέση με τη μεθοδολογία.

Οι χειρισμοί Τατάρ

Δηλαδή, την κατάθεση του εγγράφου, στη βάση του οποίου θα γίνονταν συζητήσεις, εάν και εφόσον ξεκινούσαν συναντήσεις. Με τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, η κ. Ολγκίν επιχείρησε μερικές φορές να επικοινωνήσει μαζί του σχετικά με τη συνάντηση της Νέας Υόρκης (όχι για το έγγραφο), αλλά δεν απαντούσε ούτε στα μηνύματα, ούτε στις τηλεφωνικές κλήσεις της.

Ο λόγος δεν ήταν άλλος από το γεγονός ότι ο Τατάρ δεν ήθελε να δεσμευθεί σε οτιδήποτε προτεινόταν και το οποίο θα ήταν εκτός γραμμής της Άγκυρας. Η Τουρκία διαχειρίστηκε το όλο θέμα με προσοχή και διπλωματικά. Δεν έδειξε σημεία διαφοροποίησης ούτε και απέρριψε αμέσως τις βολιδοσκοπήσεις. Τούτο, ωστόσο, το έπραξε ο Ερσίν Τατάρ, που ανέλαβε να σηκώσει και το βάρος της απάντησης του.

Επειδή, πάντως, φημολογείται ότι η Άγκυρα είναι ενοχλημένη από την απάντηση Τατάρ, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Εκείνο που ενδεχομένως να ισχύει είναι ότι η Άγκυρα δεν είναι ενθουσιασμένη γενικά με τις επιδόσεις του κατοχικού ηγέτη, ο οποίος πέραν από το γεγονός ότι είναι «yesman», δεν φαίνεται να μπορεί να διαχειριστεί και προωθήσει τις τουρκικές επιδιώξεις στο νησί.

Οι κινήσεις Γκουτέρες

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, αποφάσισε να κάνει την κίνηση πριν το Σεπτέμβριο, για να υπάρξει χρόνος μέχρι τη Γενική Συνέλευση, με απώτερο στόχο να διαμορφωνόταν κλίμα για μια νέα Διάσκεψη. Είχε εξουσιοδοτήσει την κ. Ολγκίν να διαμορφώσει το σκηνικό και να οδηγήσει σε πρώτη φάση σε μια «τριμερή» συνάντηση.

Με την αποτυχία, που οφείλεται στην τουρκική στάση, ο Γενικός Γραμματέας δεν φαίνεται να έχει αποφασίσει τι θα πράξει στο Κυπριακό. Ένα ενδεχόμενο είναι να δει χωριστά τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, το Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη ή να επιχειρήσει να τους συναντήσει μαζί. Όσον δε αφορά το έγγραφο, το μίνι Πλαίσιο Γκουτέρες, αυτό δεν αποκλείεται να δοθεί στους εμπλεκόμενους εκτός κι εάν τα Ηνωμένα Έθνη γνωρίζουν πως θα απορριφθεί αμέσως από τους Τούρκους.

Πάντως, στα διάφορα σχέδια, είναι και η αξιοποίηση του πολιτικού σκηνικού στα κατεχόμενα. Πηγή των Ηνωμένων Εθνών υπενθύμισε ότι στα κατεχόμενα θα γίνουν του χρόνου  παράνομες εκλογές για την επιλογή κατοχικού ηγέτη. Όσοι, ωστόσο, πιστεύουν πως με τη μη «εκλογή» Τατάρ θα αλλάξει οτιδήποτε μάλλον δεν γνωρίζουν πως λειτουργεί η Τουρκία, η οποία ελέγχει πλήρως τα κατεχόμενα.

Οι κινήσεις της Λευκωσίας μετά το “όχι”

Η Λευκωσία μετά το τουρκικό «όχι» βρίσκεται σε στάση αναμονής, αλλά κινείται και η ίδια παρασκηνιακά. Πληροφορίες αναφέρουν πως κινείται σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο για εμπλοκή διεθνών παικτών, που μπορούν να επηρεάσουν την κατοχική δύναμη. Την ίδια ώρα, διαχειρίζεται και τις προσπάθειες, εκ των έσω αλλά και εκτός, να φορτώσουν στη ελληνοκυπριακή πλευρά ίση ευθύνη με τον Τατάρ για το αδιέξοδο. Μια προσπάθεια, που δεν αντέχει απέναντι στα πραγματικά γεγονότα.

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, είχε προτείνει τρεις εναλλακτικές ημερομηνίες για την πραγματοποίηση συνάντησης με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ: 11,12 και 13 Αυγούστου. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επέλεξε την 12η Αυγούστου, ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη επανήλθαν για να ενημερώσουν ότι είχε προκύψει εκτάκτως άλλη υποχρέωση στο πρόγραμμα του Γενικού Γραμματέα και έτσι «κλείδωσε» κατ’ αρχήν η 13η Αυγούστου.

Ο Γκουτέρες ήθελε, όπως φαίνεται, να αξιοποιήσει τον Αύγουστο που δεν έχει πολλές υποχρεώσεις για να επικεντρωθεί στο Κυπριακό. Δεν υπολόγισε, ωστόσο, τον… ξενοδόχο Τατάρ, που δεν θέλησε να μεταβεί στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών.