Ολόκληρο το τουρκικό σχέδιο για τον εποικισμό της Αμμοχώστου

Τρόπους, περισσότερο νομικούς, αναζητεί η κατοχική Τουρκία για να προχωρήσει βαθμηδόν στο άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου. Τα νομικά όπλα που θα αξιοποιηθούν θα συνδυασθούν και με διεθνή εκστρατεία προβολής της ανάγκης να λειτουργήσει ξανά η κλειστή περιοχή, μετά από 46χρόνια. Την τελευταία περίοδο υπάρχει, ξανά, μια κινητικότητα γύρω από το θέμα της Αμμοχώστου.

Πολλοί αποδίδουν τις κινήσεις αυτές σε “προεκλογικές” σκοπιμότητες. Μπορεί να ισχύει κι αυτό σε ένα βαθμό. Ο σχεδιασμός, όμως, δεν αφορά τις επερχόμενες “εκλογές” στα κατεχόμενα, αλλά τη γενικότερη εικόνα των στρατηγικών επιδιώξεων της Τουρκίας. Και στα σχέδια αυτά είναι, όπως αναφέρουν συναφείς πληροφορίες, το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου. Το ζητούμενο είναι πότε θα γίνει. Είναι δε σαφές πως όλοι οι σχεδιασμοί εντάσσονται στο μεγάλο στόχο του πλήρους ελέγχου του νησιού και της περιοχής εν γένει.

Όπως συναφώς προκύπτει από τις πρόσφατες επαφές αξιωματούχων του ψευδοκράτους στην Άγκυρα (κυρίως του ψευδοπρωθυπουργού Ερσίν Τατάρ), η Τουρκία προχωρά βήμα προς βήμα στην εφαρμογή του σχεδίου για εποικισμό της περιοχής. Περαιτέρω, όπως σαφώς συνάγεται από τις συζητήσεις, που έγιναν κατά κύριο λόγο από τον αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης, Φουάτ Οκτάι, αυτό που αναμένουν είναι η ολοκλήρωση της απογραφής των περιουσιών στην περίκλειστη περιοχή της πόλης.

Μετά από αυτό θα υπάρξουν πιο εμφανείς κινήσεις. Η τουρκική πλευρά ισχυρίζεται πως η περιοχή βασικά είναι ιδιοκτησία του “ΕΒΚΑΦ”, ενώ για να αξιοποιηθούν οι περιουσίες θα πρέπει να αποχαρακτηριστεί η περιοχή (από στρατιωτική). Αυτό δεν είναι δύσκολο εάν η πολιτική απόφαση είναι να προχωρήσουν με το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής. Πώς θα προχωρήσουν;

Οι άξονες δράσεις της Τουρκίας

Η τουρκική κυβέρνηση έχει ενώπιον της μια σειρά από νομικά εργαλεία, τα οποία διαμορφώθηκαν σε συνέδριο που έγινε το Φεβρουάριο του 2020 στην περίκλειστη περιοχή. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε παρουσία του Τούρκου αντιπροέδρου και του υπουργού Δικαιοσύνης και στη διάρκεια του οποίου εξετάσθηκαν νομικοί και πολιτικοί τρόποι υλοποίησης του σχεδίου εποικισμού.

Προηγήθηκαν οι χωριστές επισκέψεις στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου από τους Τούρκους υπουργούς Εξωτερικών, Άμυνας και Δικαιοσύνης. Έγινε, επίσης, ξενάγηση, για πρώτη φορά, δημοσιογράφων. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο. Νομικά ερείσματα δεν υπάρχουν, καθώς η παρουσία της Τουρκίας είναι παράνομη και παραβιάζει αποφάσεις και ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Γι’ αυτό και στην τακτική τους έχουν εντάξει τρεις άξονες δράσης.

Πρώτον, να βρεθεί τρόπος να εμπλακούν τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, στις πλείστες περιπτώσεις λειτουργούν παθητικά. Δεύτερον, να βρεθεί τρόπος η κατοχική δύναμη να μεταβιβάσει τη “δικαιοδοσία” της περιοχής στο κατοχικό καθεστώς (να είναι, δηλαδή, υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Τρίτον, να πειστούν Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες να πωλήσουν τις περιουσίες τους. Το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής συνδέεται και με άλλα σχέδια ανάπτυξης της πόλης αλλά και πέραν από αυτή.

“Λας Βέγκας” θέλει η Τουρκία

Όπως δήλωσε πρόσφατα στον “Φιλελεύθερο” ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς, Ανδρέας Μαυρογιάννης, φαίνεται να επιχειρείται να δημιουργηθεί μία νέα σύγχρονη πόλη, βόρεια του λιμανιού, στο τρίγωνο λιμάνι, Σαλαμίνα, Απόστολος Βαρνάβας, με την περιοχή Καράολου στο μέσο (εξ ου και η επιμονή της τουρκικής πλευράς για απομάκρυνση του στρατοπέδου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ).

Στους σχεδιασμούς όλα δείχνουν πως περιλαμβάνεται και η κατεδάφιση των κτηρίων επί της παραλίας της περίκλειστης περιοχής. Επί τούτου θα επικαλεστούν λόγους ασφαλείας λόγω της κατάστασης των κτηρίων. Συνεπώς, ανέφερε, οι εργασίες στο βόρειο τμήμα είναι υπό εξέλιξη, η οικοδόμηση συνεχίζεται. Ο πρέσβης αναφέρει πως οι υποψίες του είναι πως το υφιστάμενο λιμάνι θα ανακατασκευαστεί για αποκλειστική φιλοξενία κρουαζιερόπλοιων.

Θα γίνει, όπως ανέφερε, νέο εμπορικό λιμάνι στο βόρειο άκρο, στην περιοχή του Μπογαζιού. Η μεσαιωνική πόλη, συνέχισε, θα είναι η τουριστική ατραξιόν και στην παραλιακή γραμμή της περίκλειστης περιοχής θα οικοδομηθούν νέα κτήρια και ουρανοξύστες, με νέο πολεοδομικό σχεδιασμό, που είναι υπό εξέλιξη. Νότια της παραλιακής γραμμής, θα γίνει μεγάλη μαρίνα.

Το τουρκικό σχέδιο

Είναι σαφές πως την τουρκική πλευρά απασχολεί το θέμα των διεθνών αντιδράσεων. Βέβαια, όπως πράττει συνήθως, στην περίπτωση που δεν βρεθεί τρόπος να στηρίξει, έστω και με ανεδαφικούς ισχυρισμούς το εγχείρημα, θα ακολουθήσει το παλιό πλάνο. Δηλαδή, να προχωρήσει με το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής, να απορροφήσει τους όποιους κραδασμούς υπάρξουν από διεθνείς αντιδράσεις (που δεν είναι ποτέ ισχυροί) και να επιβάλει το νέο τετελεσμένο.

Οι οδηγίες προς το ψευδοκράτος είναι σαφείς από την Άγκυρα: Προσεκτικά βήματα αλλά ο στόχος δεν αλλάζει, που είναι ο εποικισμός της κατεχόμενης πόλης. Τα όποια βήματα θα γίνουν μετά τις ψευδοεκλογές, που χρονικά τοποθετούνται τον ερχόμενο Οκτώβριο. Προετοιμασίες γίνονται, όπως και κινήσεις στο παρασκήνιο. Συνήθως αυτό που οι Τούρκοι το εξαγγέλλουν το υλοποιούν.

Η περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου έχει έκταση περίπου 6,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί περίπου το 17% της έκτασης του δήμου Αμμοχώστου. Μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου από τα τουρκικά στρατεύματα στις 16 Αυγούστου 1974 , η περιοχή, αφού λεηλατήθηκε, “σφραγίστηκε” και αποκόπηκε από τα δημοτικά όρια μ συρματόπλεγμα και άλλα εμπόδια.

Η περίκλειστη περιοχή είναι υπό την ευθύνη του τουρκικού στρατού, ο οποίος απαγορεύει την πρόσβαση σε αυτή για όλους. Μπορεί το θέμα της Αμμοχώστου να τέθηκε πολλές φορές στο παρελθόν, χωρίς να γίνεται τίποτε, ωστόσο, αυτή τη φορά φαίνεται πως ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση. Σε αυτή την προσπάθεια η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ξεκινήσει προσπάθεια αποτροπής σε διπλωματικό επίπεδο.

Αντιδράσεις από την Κυπριακή Δημοκρατία 

Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης και ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης έχουν αναπτύξει την τελευταία περίοδο έντονη κινητικότητα για το θέμα της Αμμοχώστου. Η Λευκωσία κινείται τόσο προς τα Ηνωμένα Έθνη και την ΕΕ, όσο και προς κράτη με επιρροή, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί οποιαδήποτε κίνηση από τουρκικής πλευράς για την περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου.

Σημειώνεται συναφώς ότι επί του θέματος τούτου, ο υπουργός Εξωτερικών, είχε τον περασμένο Φεβρουάριο στη Γενεύη συζήτηση με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες. Τις ίδιες ημέρες ο κ. Χριστοδουλίδης είχε αποστείλει και επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτιέρες, στην οποία του εξηγούσε λεπτομερώς τις τουρκικές ενέργειες.

Η επιστολή στάλθηκε με αφορμή και το νομικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε εκείνη την περίοδο στην κλειστή περιοχή και τις κινήσεις που γινόντουσαν από τουρκικής πλευράς. Τον ενημέρωνε για την επίσκεψη Τσαβούσογλου το Σεπτέμβριο του 2018, του Οκτάι το Φεβρουάριο του 2019, όπως κι άλλες παράνομες δραστηριότητες. Περαιτέρω, αναφέρθηκε εκτενώς στις αποφάσεις του ΟΗΕ, τα ψηφίσματα, σε εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα και γενικά στο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο διεθνής οργανισμός στο θέμα των Βαρωσίων.

Ενέταξε δε τις τουρκικές κινήσεις στο σχέδιο Β’, το οποίο προωθεί και εφαρμόζει η κατοχική δύναμη. Επικαλέστηκε τις δηλώσεις Οκτάι, σύμφωνα με τις οποίες, «οι στρατιώτες μας βρίσκονται στη Αμμόχωστο από το 1974. Θέλουμε να ζήσουν οι πολίτες τώρα. Αυτό ήταν ένα κέντρο έλξης, αλλά τώρα έχει μετατραπεί σε μια πόλη όπου ζουν τα ποντίκια. Τα κτήρια έπεσαν. Η διατήρηση της πόλης κλειστή δεν μπορεί να γίνει δεκτή ούτε νομικά, πολιτικά ή οικονομικά».

Οι προτάσεις Χριστοδουλίδη

Στη συνέχεια, ο Τούρκος αξιωματούχος, όπως αναφέρεται στην επιστολή, προχώρησε για να ισχυριστεί ότι η περιοχή «είναι μέρος της επικράτειας της “Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου”», (το παράνομο-αποσχιστικό καθεστώς στο κατεχόμενο τμήμα) και ότι υπό την κυβέρνησή του «η περιοχή θα ανοίξει». Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών  υπενθύμισε την πρόταση του προέδρου Αναστασιάδη προς τον Ακιντζί για σύσταση Τεχνικής Επιτροπής για την Ανασυγκρότηση και την Επανεγκατάσταση της περιφραγμένης περιοχής των Βαρωσίων.

Επιτροπής, με διεθνείς και Κύπριους εμπειρογνώμονες (τόσο Ελληνοκύπριους, όσο και Τουρκοκύπριους) και να επιτρέπεται πρόσβαση στην περιφραγμένη περιοχή για τη διεξαγωγή τεχνικών μελετών σχετικά με την αποκατάστασή της. Η πρόταση προτείνει επίσης ότι η ΕΕ χρηματοδοτεί τις μελέτες και τα Ηνωμένα Έθνη για τη διευκόλυνση του τεχνικού έργου. Παράλληλα, η περιοχή θα αποστρατικοποιηθεί πλήρως. Σημειώνεται πως με αφορμή την επίσκεψη Τσαβούσογλου στα Βαρώσια, στην επιστολή Χριστοδουλίδη αναφέρεται πως:

«Η κυβέρνησή μου αποφάσισε να καταφύγει ενώπιον του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 35.1 του Χάρτη και ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας να παραμείνει καταγεγραμμένο το θέμα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας έκανε ακριβώς αυτό, και μετά από σχετική συζήτηση, ενέκρινε Δήλωση Τύπου στις 9 Οκτωβρίου 2019(SC / 13980) υπογραμμίζοντας ότι υπενθύμισε τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων, όπως αναφέρεται σε προηγούμενες αποφάσεις. Τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του ψηφίσματος 550(1984) και του ψηφίσματος 789 (1992) και επανέλαβαν ότι δεν πρέπει να πραγματοποιηθούν ενέργειες σε σχέση με την Αμμόχωστο, που δεν είναι σύμφωνες με αυτές τις αποφάσεις».

Αποκαλυπτικό έγγραφο- οδηγός για την Αμμόχωστο

Έγγραφο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, του 2012, το οποίο αποτελούσε “οδηγό” για τις συνομιλίες του Αχμέτ Νταβούτογλου και άλλων Τούρκων αξιωματούχων με ξένους, δίνει την εικόνα για τη στάση της Άγκυρας στο ειδικό θέμα της Αμμοχώστου αλλά και ευρύτερα του Κυπριακού.

Επί του συγκεκριμένου θέματος, εκείνο το οποίο προκύπτει ευθέως είναι πως δεν τίθεται θέμα επιστροφής τής πόλης και δεν αναγνωρίζει η τουρκική πλευρά τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων. Το έγγραφο αυτό επικαιροποιημένο μπορεί να ισχύει μέχρι και σήμερα. Η τουρκική θέση, όπως καταγράφεται στο σημείωμα του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, αναφέρει πως «η Αμμόχωστος είναι μέρος της “Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου”», η οποία «έχει τον πλήρη έλεγχο και ασκεί την εξουσία στην πόλη».

Το ψευδοκράτος, σύμφωνα πάντα με το τουρκικό έγγραφο, έχει τη μόνη ευθύνη για την Αμμόχωστο (και όχι η κατοχική Τουρκία, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ). Περαιτέρω, αναφέρει πως το μελλοντικό καθεστώς της πόλης αποτελεί «απαραίτητο στοιχείο των διαπραγματεύσεων». Σύμφωνα με το έγγραφο, η ιδιοκτησία των περιουσιών στην περιοχή συζητείται κατά τις διαπραγματεύσεις προσθέτοντας και το εξής σημαντικό ως επεξήγηση: «Οι περιουσίες ανήκουν στα Ιδρύματα», δηλαδή στο ΕΒΚΑΦ.

Σημειώνει, επίσης, ότι οι ιδιώτες που έχουν διεκδικήσεις στην περιοχή μπορούν να απευθυνθούν στην “επιτροπή αποζημιώσεων”, που ως γνωστό, όπως υπενθυμίζουν, θεωρείται από το ΕΔΑΔ ως εργαλείο αποτελεσματικής θεραπείας. Την ίδια περίοδο, είδε το φως της δημοσιότητας (στις 13 Μαρτίου 2012, στη Μιλιέτ) πρόταση που είχε παρουσιάσει ο Έρογλου στην ηγεσία της Τουρκίας. Με βάση εκείνη την πρόταση, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών φέρεται να ετοίμασε έκθεση.

Στην έκθεση, ουσιαστικά τίθενται πολλοί περιορισμοί και αφήνεται ανοικτό το θέμα του εποικισμού της πόλης. Συγκεκριμένα, με βάση τις εντολές που φαίνεται να έχουν δοθεί, θα καταγράφεται ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων που έχουν περιουσία (ακόμη να ολοκληρωθεί η μελέτη). Να εξασφαλίσουν στοιχεία για τον αριθμό όσων ζούσαν και όσων απεβίωσαν. Για τις περιουσίες θα παραπέμπονται οι Ελληνοκύπριοι στη λεγόμενη επιτροπή.