Όταν οι ασύρματοι χαλάνε – Η Ελλάδα στην καρδιά του μεγάλου game

Η κατάληψη δύο δεξαμενόπλοιων υπό ελληνική σημαία στον Περσικό από τις ένοπλες δυνάμεις των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και η απειλή πως κινδυνεύουν άλλα 17 ήρθε να υπογραμμίσει το προφανές ότι η χώρα μας έχει εμπλακεί -μάλλον ερήμην της- στην καρδιά του μεγάλου game, του διεθνούς γεωπολιτικού και γεωοικονομικού παίγνιου της αλλαγής της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής τάξης.

Η εξέλιξη αυτή ενέχει σοβαρούς κινδύνους, αλλά και πολλές ευκαιρίες για την κατοχύρωση μιας ισχυρής στρατηγικής θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, αλλά και μια κρίσιμη γεωοικονομική θέση στην ενεργειακή τροφοδοσία της ΕΕ. Η δυνατότητα αυτή προϋποθέτει πέρα από τη ριζική αλλαγή στην ελληνική διπλωματία και την αμυντική θωράκιση της χώρας στο επίπεδο προβολής ισχύος σε όλα τα παραπάνω θέατρα ανταγωνισμού, πολιτική βούληση.

Πολιτική βούληση σημαίνει αυτοπεποίθηση, σχεδιασμό, προγραμματισμό εθνικής στρατηγικής. Εθνική στρατηγική σημαίνει αποδοχή από τα περισσότερα κόμματα των αυτονόητων και κυρίως προσδιορισμό του εθνικού συμφέροντος και των συμφερόντων της ελληνικής κοινωνίας. Αλλά μέχρι τώρα δεν έχουμε εθνική στρατηγική σε τίποτα, ούτε καν στην υγεία και την παιδεία, πόσο μάλλον στο μοντέλο ανάπτυξης…

Η απότομη στροφή στα ελληνοτουρκικά

Ήδη, στο διπλωματικό πεδίο ολοκληρώθηκε απότομη στροφή 180ο έναντι της Τουρκίας από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με τον τερματισμό της στάσης του “κατευνασμού”, ο οποίος έδωσε την αυτονόητη “απάντηση” στον Ερντογάν (Κογκρέσο, Νταβός, υπουργικό συμβούλιο). Η απότομη αυτή στροφή υπαγορεύτηκε από τις νέες συνθήκες και όχι από την πεποίθηση ή τη βούληση του πρωθυπουργού, για αυτό πρέπει να δούμε εάν θα μεταφραστεί σε πράξη, ή θα παραμείνει στο επικοινωνιακό επίπεδο του πολιτικάντικου βερμπαλισμού.

Η πολιτική και κυρίως η θεσμική κατοχύρωση της στροφής συντελέστηκε ουσιαστικά με την ελληνική επιστολή στον ΟΗΕ που απαντά σε αντίστοιχη της Τουρκίας που είχε κατατεθεί στις 30 Σεπτεμβρίου 2021. Η επιστολή στον ΟΗΕ ήρθε να τεκμηριώσει την εγκατάλειψη της ιδεαλιστικής παραίσθησης της κυβέρνησης για τον κατευνασμό της αδηφάγου γείτονος, ειδικά μετά την τουρκική πρόκληση στην Αλεξανδρούπολη, όπου με την αεριοποίηση του LNG ακυρώνει το τουρκικό μονοπώλιο προμήθειας της Ευρώπης με φυσικό αέριο και θίγει ευθέως τα ρωσικά συμφέροντα.

Το γεγονός ότι πήρε οκτώ μήνες για να απαντηθούν με νομικά, ιστορικά και πραγματικά επιχειρήματα οι τουρκικές αιτιάσεις για την ελληνική κυριαρχία και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών δείχνει την αλλαγή πολιτικής, αφού όλη η επιχειρηματολογία προφανώς ήταν έτοιμη και πολύ πριν ακόμη καταθέσουν οι Τούρκοι την δική τους επιστολή.

Τι άλλαξε λοιπόν; Μα τα πάντα! Η Αθήνα αντιλαμβάνεται πια πως η Τουρκία και το καθεστώς Ερντογάν έχουν σπασμένα νεύρα και ότι οι πιθανότητες για “ατύχημα” έχουν αυξηθεί δραματικά. Το ζήτημα είναι πως θα “ελεγχθεί” ένα θερμό επεισόδιο. Είναι σαφές ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα ανεχθούν άλλα Ίμια, ούτε άλλες δολοφονίες τύπου Ηλιάκη. Κι αυτό φαίνεται από τις σχετικές ειδήσεις που συστηματικά επιχειρεί να θάψει η κυβέρνηση, αλλά τελικά αυτές διαρρέουν, προφανώς από τους στρατιωτικούς.

Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, ένα “ατύχημα” ή ένα θερμό επεισόδιο είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε ένα blieztkrieg, ένα πόλεμο αστραπή, γιατί κανείς δεν μπορεί να περιμένει ότι θα τηρηθούν οι κανόνες απεμπλοκής-εμπλοκής και θα ισχύσει η λογική του ισοδυνάμου πλήγματος. Σημειωτέον ότι με αναλύσεις τους τρεις γερμανικές εφημερίδες προεξοφλούν “θερμό καλοκαίρι” στο Αιγαίο και εστιάζουν στη στρατηγική κλιμάκωσης του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.

Το όπλο των 12 μιλίων

Οι Τούρκοι διαρρέουν από την πλευρά τους θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα ετοιμάζεται για πόλεμο, ο οποίος θα διαρκέσει δύο-τρεις μέρες με απίστευτο οικονομικό κόστος. Ότι δήθεν υπάρχει μυστική συμμαχία Ελλάδας-ΗΠΑ με στόχο την καταστροφή της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας ή ότι οι γέφυρες της Κωνσταντινούπολης είναι απροστάτευτες κ.ο.κ. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και η ελληνο-γαλλική αμυντική συνεργασία…

Οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται πως η περίφημη Διώρυγα της Πόλης με την οποία επιχειρούν να διασκεδάσουν το καθεστώς των Στενών, πλήττεται από τον αναδυόμενο ρόλο της Αλεξανδρούπολης. Αντιλαμβάνονται επίσης πως σε περίπτωση που οι Αμερικανοί πεισθούν πως η Τουρκία αποτελεί δομικό πρόβλημα στο ΝΑΤΟ (ο Μπαχτσελί ζητά κλείσιμο των αμερικανικών βάσεων και αποχώρηση από τη Συμμαχία), μπορεί να “ευλογήσουν” την επέκταση στα 12 μίλια.

Εξαιρετικά κρίσιμη είναι και η πρόταση αντιστροφής του τουρκικού casus belli που κατέθεσε ο Αντιστράτηγος (εα), Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, Ιπποκράτης Δασκαλάκης, σύμφωνα με την οποία «η Τουρκία και όλη η διεθνής κοινότητα πρέπει να αντιληφθούν (και να προειδοποιηθούν κατάλληλα) ότι οποιαδήποτε στρατιωτική σύγκρουση, ανεξαρτήτως κλίμακος, θα επιφέρει την αυτοματοποιημένη και αμετάκλητη αύξηση του εύρους των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια». Εξηγεί ότι η επέκταση θα καταστήσει άνευ ουσιαστικού νοήματος τις περισσότερες από τις τουρκικές διεκδικήσεις στον χώρο του Αιγαίου Πελάγους, καθώς το Αιγαίο θα περιλαμβάνει πλέον περιοχές ελληνικής κυριαρχίας σχεδόν στο 72% (έναντι του 43% σήμερα).

Η αχίλλειος πτέρνα για την ελληνική πλευρά παραμένει η Κύπρος, όπου η Τουρκία έχει τακτικά πλεονεκτήματα… Εκεί όμως εμπλέκονται ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα.

Η Τουρκία σε στρατηγική κρίση

Η Τουρκία αντιλαμβάνεται πλέον ότι το γεωπολιτικό της βάρος για το ΝΑΤΟ σε σχέση με την Ρωσία απομειώνεται με την προοπτική ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, που αποκτά έτσι όχι μόνο εγγύτητα με τη Ρωσία (Αγία Πετρούπολη και Μόσχα) αλλά κυρίως στο ήδη κρίσιμο γεωοικονομικό πεδίο του Αρκτικού Ωκεανού, εξ ου και το τουρκικό βέτο κατά της εισδοχής τους.

Βέβαια, για λόγους τάξης το τουρκικό βέτο θα γίνει σεβαστό, αλλά η ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ μπορεί να υποκατασταθεί προσωρινά με αμυντικές συμφωνίες με ΗΠΑ και Βρετανία και με την επαύξηση της συνεργασίας τους με τον Οργανισμό, που ούτως ή άλλως υπάρχει.

Η εκβιαστική προς τις ΗΠΑ ανακοίνωση του Ερντογάν για νέα εισβολή στη Συρία που η Ουάσιγκτον απάντησε με προειδοποίηση “απαγόρευσής” της, δείχνει πως επιτέλους οι Αμερικανοί αρχίζουν να προσεγγίζουν τα όρια της υπομονής τους και ότι δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τη Μέση Ανατολή στους Ρώσους, τους Ιρανούς και τους Τούρκους. Δεν είναι τυχαίο πως στην παρούσα συγκυρία το Ισραήλ τελεί υπό νέα μεγάλη πίεση από τη Χεζμπολάχ, που έχει εξοπλιστεί με σημαντικά πυραυλικά συστήματα από τους Ρώσους, αλλά και από τη Χαμάς στη Γάζα.

Οι Τούρκοι ξέρουν ότι στην ανατολική Συρία συγκροτείται de facto ένα αυτόνομο κουρδικό κράτος υπό την αμερικάνικη προστασία. Αυτό θέλει να προλάβει η Τουρκία με τη νέα εισβολή που δρομολογεί, αλλά φοβάται πως μια τέτοια πρόκληση μπορεί να απαντηθεί από τους αμερικάνικους πυραύλους. Εξ ου και Τούρκοι, Ρώσοι και Ιρανοί συνεργάζονται με τους τοπικούς αντιπροσώπους τους για μια πολυδιάστατη επίθεση.

Είναι μάλλον οφθαλμοφανές ότι η Τουρκία τελεί υπό στρατηγική κρίση. Η πολιτική κρίση που ταλανίζει το Πακιστάν από την αρχή του Απριλίου, οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης του φιλορώσου και αντιαμερικανού Ίμραν Χαν. Στη Λιβύη υπάρχει νέα πολιτική κρίση με ένοπλες συγκρούσεις και γενικά, η απομόνωση της Τουρκίας φαίνεται πως προσλαμβάνει διαστάσεις, καθώς τα στρατηγικά της ερείσματα περιέρχονται σε ρευστή κατάσταση…

Η νέα προκλητική έξοδος του Cesme στο Αιγαίο και το νέο μεταναστευτικό κύμα που μεθοδεύει η Άγκυρα, από τη μια μπορεί να θεωρηθούν ως ψυχολογική αντίδραση του κλίματος ματαίωσης της πολιτικής του εκφοβισμού προς της Ελλάδα, από την άλλη, οι Τούρκοι στηρίζονται στην αμερικανική παρέμβαση σε περίπτωση κάποιου θερμού επεισοδίου. Αυτό που πρέπει όμως να γνωρίζουν φίλοι και εχθροί είναι πως καμιά φορά οι ασύρματοι χαλάνε…