Παιχνίδι για γερά νεύρα στα Βαλκάνια με επιπτώσεις στους Βορειοηπειρώτες

Η προσπάθεια να τιθασεύσει κανείς το αναρχικό πλεόνασμα των συνειρμών του είναι το ίδιο εξαντλητική με το να καταστήσει αντικειμενικό το υποκειμενικό και να προβάλλει προς τα έξω μια εσωτερική δημιουργία. Αυτό το πισωγύρισμα στο παρελθόν, ειδικά όταν συνοδεύεται από ιστορική μνήμη και εθνική συνείδηση, είναι ικανό να συμπληρώσει τις αναδρομικές αναμνήσεις και να δώσει αξία στη διαδικασία σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν στο δρόμο για την αντικειμενική αλήθεια.

Αλήθεια που με οδηγεί προσωρινά στην επώδυνη αρχή της δεκαετίας του ’90. Δεκαετίας έμπλεης από συναισθηματικές εκρήξεις λόγω της κρίσης στο Σκοπιανό, καθώς είχαν πραγματοποιηθεί οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές στη ”Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας” (μετά την απόσχισή της από την ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία), οι οποίες ανέδειξαν πρόεδρο της ΠΓΔΜ τον Κίρο Γκλιγκόροφ (Ιανουάριος 1991).

Τον Κίρο Γκλιγκόροφ ο οποίος (τον επόμενο μήνα) — μέσω της Βουλής των Σκοπίων — τροποποίησε το όνομά της χώρας του σε ”Δημοκρατία της Μακεδονίας”, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη — δια του υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά (που φαίνεται να αγνοούσε ότι είχε χαραχθεί διαφορετική γραμμή πλεύσης από την ηγεσία του κόμματός του για τη συνέχεια) — να απαντήσει στην πρόκληση του Γκλιγκόροφ.

Να απαντήσει δια της δημιουργίας ”Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων” με έδρα τη Θεσσαλονίκη (Οκτώβριος ’91) και να δηλώσει σθεναρά πως «η Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει κράτος ανεξάρτητο που θα φέρει το ιστορικό ελληνικό όνομα της Μακεδονίας». Κάτι που λησμονήσαμε 17 χρόνια αργότερα…

Βαλκάνια και ελληνοσερβικές σχέσεις

Η ιστορική αναδρομή τρέχει για να βγει απ’ τα σκονισμένα δωμάτια μιας προδιαγεγραμμένης και (σε ιδεοτυπική κλίμακα συνωμοσιολογίας) επισπεύδουσας ήττας σε βάρος της ελληνικότητας της Μακεδονίας στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Κατρακυλά μαζί με άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, οι οποίες κυοφορούσαν τότε μεγάλα γεγονότα έκρηξης βίας. Γεγονότα που προκαλούσαν αλυσιδωτές εμπόλεμες καταστάσεις και δικαιολογούσαν τον χαρακτηρισμό του βαλκανικού περίγυρου ως ”πυριτιδαποθήκης των Βαλκανίων”.

Ήταν η εποχή που το παιχνίδι για γερά νεύρα στα Δυτικά Βαλκάνια άρχισε να επεκτείνεται και να κλιμακώνεται δοκιμάζοντας τις αντοχές της βαλκανικής συνοχής. Η Σερβία και η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας είχαν βρεθεί σε πλήρη απομόνωση. Ο Μιλόσεβιτς προσπαθούσε μάταια να πιέσει για συμβιβασμό τον Σερβοβόσνιο ηγέτη Κάρατζιτς , γιατί — λόγω της συνεχιζόμενης καταπίεσης των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο — η χώρα του υφίστατο δυτικές κυρώσεις και δεν είχε πρόσβαση στην ξένη οικονομική βοήθεια.

Μέχρι να ‘ρθει η ”συμφωνία του Ντέιτον” το ’95 (την οποία υπέγραψαν ο Σέρβος Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο Κροάτης Φράνιο Τούτζμαν και ο Βόσνιος μουσουλμάνος Αλίγια Ιζετμπέκοβιτς) για άρση των κυρώσεων της Δύσης κατά της Σερβίας, το μόνο ανοιχτό διπλωματικό παράθυρο για το Βελιγράδι ήταν η Ελλάδα.

Η πρόταση Μιλόσεβιτς

Η Ελλάδα ήταν, ουσιαστικά, η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (που μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση) η οποία διατηρούσε διπλωματικές σχέσεις με τη Σερβία, με ενεργό και τον παράγοντα της φιλίας μεταξύ Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς–Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πράγμα που δεν είχε διαφύγει της προσοχής της CIA.

Φιλία που έκανε το ’92 τον πρώτο να προτείνει με κάθε σοβαρότητα στον δεύτερο τη δημιουργία Συνομοσπονδίας μεταξύ Ελλάδας Γιουγκοσλαβίας με διαμοιρασμό των Σκοπίων στις δύο χώρες (κατά δήλωση του διαφωνούντα Σέρβου ΥΠΕΞ Βλάντισλαβ Γιοβάνοβιτς στο ”Nedeljnik”, εβδομαδιαίο ειδησεογραφικό περιοδικό του Βελιγραδίου).

Πρόταση που απορρίφθηκε με κομψό τρόπο από ελληνικής πλευράς, γιατί άλλα δρομολογούνταν ήδη υπερατλαντικά (βλ. ”συμφωνία του Ντέιτον”[Οχάιο ΗΠΑ], που έδωσε το ’95 το 51% των εδαφών της Γιουγκοσλαβίας στους Κροάτες και τους μουσουλμάνους και το 49% στους Σέρβους), με τελική κατάληξη τη διεθνή αναγνώριση της Σερβικής Δημοκρατίας ως οντότητας εντός της Βοσνίας Ερζεγοβίνης.

Το ποτάμι της ιστορίας στα Βαλκάνια

Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της βαλκανικής ιστορίας. Από τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς κατά της Γιουγκοσλαβίας (Σερβία & Μαυροβούνιο) το ’99, που μας συγκλόνισαν συναισθηματικά, όχι τόσο για τις υλικές καταστροφές που προκάλεσαν (29,6 δισ. δολάρια) όσο για τον θάνατο 2000 ανθρώπων και τον ανίερο πόλεμο των Δυτικών κατά χώρας συμμάχου τους σε δυο Παγκοσμίους Πολέμους.

Χώρας συμμάχου η οποία ηγείτο με την Ελλάδα στον Αγώνα Αντίστασης κατά του Άξονα (1941-’44), για να μην ανατρέξουμε στο μακρινό παρελθόν (1867) όπου Έλληνες και Σέρβοι — ως μέλη της Βαλκανικής Συμμαχίας (με υπογραφή του βασιλιά Γεώργιου Α’, του πρίγκιπα Ομπρένοβιτς και των πρωθυπουργών Κουμουνδούρου και Γκαράσανιν εκ μέρους της ανεξάρτητης Ελλάδας και των αυτόνομων ηγεμονιών Σερβίας-Μαυροβουνίου αντίστοιχα) — είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους με κοινό στόχο την απελευθέρωση των βαλκανικών λαών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το ποτάμι της ιστορίας ξανακύλησε επιβαρυμένο με άδικο αίμα και φερτά υλικά σύγκρουσης συμφερόντων που οδήγησαν τη Σερβία απ’ το αιματηρό παρελθόν στο γεμάτο εντάσεις παρόν του 2008 μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου (ανοιχτή πληγή στο σώμα της πρώην Γιουγκοσλαβίας), το οποίο παραμένει ως σήμερα μερικώς αναγνωρισμένο.

Όχι προς ώρας από την Ελλάδα, ευτυχώς, αν και η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δέχεται έντονες πιέσεις από ΗΠΑ και Γερμανία για αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητο κράτος, όπως είχε δεχθεί προ της ”Συμφωνίας των Πρεσπών” (2018) ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και υπέκυψε δυστυχώς.

Βαλκάνια και Κόσοβο

Προσπάθειες για εξάλειψη των εντάσεων στα Δυτικά Βαλκάνια πάντα υπάρχουν, φυσικά, και αποσοβούνται με παρέμβαση της KFOR του ΝΑΤΟ και αστυνομικών της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου. Όμως υπόγεια κουφοβράζουν τα πράγματα και αναζωπυρώνονται συναισθήματα μίσους, παρά την επίλυση της διαμάχης Βουλγαρίας-Σκοπίων για θέματα ιστορίας, γλώσσας και ταυτότητας και τη συνεύρεση σε διάλογο στην Αχρίδα τον περασμένο Μάρτιο του Αλεξάνταρ Βούτσιτς και του Άλμπιν Κούρτι.

Συνεύρεση σε διάλογο όπου συμφώνησαν ότι διαφωνούν οι συνδιαλεγόμενοι, αφού ο Σέρβος πρόεδρος ξεκαθάρισε στον εθνικιστή πρωθυπουργό του Κοσόβου ότι η χώρα του δεν θα το αναγνωρίσει de jure (ως νόμιμο και ηθικά ορθό), γιατί στο Κόσοβο και τα Μετόχια (που αποσχίστηκαν παράνομα το 2008 από το έδαφος της Σερβίας) βρίσκεται το λίκνο της εθνικής και θρησκευτικής ιστορίας του σερβικού λαού.

Τρεις μήνες μετά (Ιούνιος 2023) όχι μόνο δεν σημειώθηκε πρόοδος στις συνομιλίες Βούτσιτς-Κόντι παρουσία του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, αλλά η διαμάχη αιώνων που τους χωρίζει φαίνεται να αναζωπυρώθηκε, αφού ο εθνικιστής ηγέτης των Κοσσοβάρων κάνει ό,τι μπορεί για να προκαλέσει σύγκρουση ΝΑΤΟ-Σερβίας.

Να προκαλέσει αναβίωση του αιματηρού ’99 εκμεταλλευόμενος την αμήχανη στάση της Ενωμένης Ευρώπης, την προσήλωση των ΗΠΑ στον ρωσοουκρανικό πόλεμο και τη διάθεση της Μεγάλης Βρετανίας να… αξιοποιήσει το ιστορικό επεμβάσεών της στην περιοχή βλέποντας ότι είναι έτοιμοι να το κάνουν και άλλοι.

Προφανώς οι άλλοι είναι οι Αμερικανοί (μετά τη διπλωματική εκστρατεία για μείωση της επιρροής της Μόσχας στα Βαλκάνια και, προπάντων, στην προστατευόμενή της Σερβία) και οι πάντα διεκδικητικοί Τούρκοι (σ.σ: Ήδη 500 καταδρομείς τους βρίσκονται στον σερβικό δήμο Ζούμπεν Πατόκ, μια από τις εστίες σύγκρουσης Αλβανών-Σέρβων).

Σημειωτέον ότι πρόσφατα η Βρετανίδα βουλευτής Αλίσια Κερνς έβαλε φωτιά στα Βαλκάνια δηλώνοντας ότι «μεταφέρεται οπλισμός στις βόρειες περιοχές της αποσχισθείσας περιοχής του Κοσόβου από τη Σερβία μέσω ασθενοφόρων και αποθηκεύεται σε ορθόδοξους ναούς και μοναστήρια της περιοχής», γεγονός απροσμέτρητης δολιότητας που στηρίζεται στην αντίληψη των Δυτικών ότι οι πιστοί Ρώσοι δεν θα βομβαρδίσουν εκκλησίες της Ορθοδοξίας, έστω κι αν κρύβουν αυτές όπλα θανάτου για τη Σερβία.

Η καταπίεση των Βορειηπειρωτών

Είναι προφανές ότι οι ΝΑΤΟϊκοί ενοχλούνται πολύ από την προστατευτική στάση της Ρωσίας απέναντι στα σερβικά συμφέροντα στο Κόσοβο (βλ. σχετική δήλωση του εκπροσώπου του Ρωσικού Προεδρικού Γραφείου Ντμίτρι Πεσκόφ), αν και είναι δικαιολογημένη η ρωσική στάση λόγω της αλβανικής καταπίεσης σε βάρος των Σέρβων του Κοσόβου.

Καταπίεσης παρόμοιας με εκείνην που ασκεί κατά των Βορειοηπειρωτών ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, ο οποίος θέλει να κάνει σε βάρος τους ό,τι οι Αλβανοί του Κοσόβου στους Σέρβους, αφού θέλουν να επιβάλουν τους δικούς τους δημάρχους στον σερβικό πληθυσμό, αψηφώντας το Δίκαιο και την ομπρέλα προστασίας της Μόσχας.

Ομπρέλα προστασίας που δεν ξέρω μέχρι ποιου βαθμού είμαστε έτοιμοι να απλώσουμε εμείς, ως Ελλάδα, για την Ελληνική Εθνική Μειονότητα της Βορείου Ηπείρου (τη στιγμή που αδυνατούμε να βγάλουμε απ’ τη φυλακή τον Φρέντι Μπελέρη, αν και είναι ”κενή” η ποινική δικογραφία σε βάρος του) προς αναχαίτιση του σχεδίου δημιουργίας της Μεγάλης Αλβανίας.

Της Μεγάλης Αλβανίας την οποία ονειρεύονται οι Αλβανοτσάμηδες, που έχουν εμφιλοχωρήσει στα δύο μεγάλα κόμματα (Δημοκρατικό & Σοσιαλιστικό) της Αλβανίας και αναπτύσσουν ιδιαίτερη δυναμική μαζί με τους Κοσοβάρους απειλώντας την Βόρεια Ήπειρο και διεκδικώντας από την Ελλάδα — πέραν των υλικών αποζημιώσεων — και εδάφη της (βλ. Θεσπρωτία, την κατ’ αυτούς ”Τσαμουριά”)…