Παρασκηνιακές διεργασίες για ευρωτουρκικά και Κυπριακό

Φαίνεται να διαδραματίζεται ένα παιχνίδι, όπου εταίροι μας, που ευνοούν την προσέγγιση με την Άγκυρα, να κινούνται παρασκηνιακά. Μέσα σε αυτήν την γενική προσέγγιση διαφόρων και διαφορετικών συμφερόντων και επιδιώξεων, εντάσσεται και το Κυπριακό.

Μπαίνει στην ατζέντα κυρίως για να αποτραπούν τυχόν “ατυχήματα” από την αντίδραση της Λευκωσίας, αλλά και της Αθήνας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα. Είναι προφανές ότι το Κυπριακό θα επανέλθει στο προσκήνιο, καθώς το επιδιώκει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος ουσιαστικά δεν έχει άλλο διεθνές πεδίο για να δράσει. Στα υπόλοιπα και σημαντικά διεθνή θέματα είναι σαφές πως τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ρόλο κομπάρσου.

Προφανώς και στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη που θα συγκαλέσει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, σε χρόνο που ακόμη δεν καθορίσθηκε, πολλά θα κριθούν. Αναμένεται, πάντως, στην Κύπρο, το πρώτο δεκαήμερο Νοεμβρίου, η Προσωπική Απεσταλμένη του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελ Ολγκίν, για να προετοιμάσει το έδαφος. Υπενθυμίζεται ότι με πρωτοβουλία του ΟΗΕ οργανώνεται συνάντηση της Τεχνικής Ομάδας Νεολαίας, από την 31η Οκτωβρίου μέχρι την 3η Νοεμβρίου, στο Αμμάν της Ιορδανίας. Παρούσα στο σεμινάριο αυτό θα είναι η Μαρία Άνχελ Ολγκίν. Η δεύτερη κίνηση, που προγραμματίζεται, θα γίνει αρχές Δεκεμβρίου, στο Όσλο της Νορβηγίας και θα είναι μια ανοικτή συζήτηση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Όπως, πάντως, αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, στη Νέα Υόρκη αλλά και σε διάφορες πρωτεύουσες, θεωρούν πως η βασική εργασία θα πρέπει να γίνει πριν το τέλος του τρέχοντος χρόνου, καθώς εκτιμούν ότι δύσκολα θα υπάρξει κινητικότητα επί Κυπριακής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το πρώτο εξάμηνο του 2026. Κυρίως γιατί θα αντιδρά η τουρκική πλευρά. Η Άγκυρα φαίνεται πως θα επιδιώξει να αποφύγει συμμετοχή σε συνόδους της ΕΕ επί Κυπριακής Προεδρίας. Θα περιοριστεί σε επαφές σε τεχνοκρατικό επίπεδο. Αλλά και για το Κυπριακό δεν θα θέλει συζητήσεις, καθώς λόγω της Προεδρίας, θα θεωρείται ενισχυμένη η Λευκωσία.

Η… ευκαιρία Ερχιουρμάν

Είναι σαφές πως οι περισσότεροι τρίτοι θεωρούν ως ευκαιρία την επιλογή Ερχιουρμάν στην ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος. Δεν τον συγκρίνουν μόνο με τον Τατάρ, αλλά τον θεωρούν έναν διαλλακτικό, ο οποίος μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στο Κυπριακό, σε ό,τι αφορά την τουρκική στάση. Αυτό, όμως, δεν επιβεβαιώνεται από την εν γένει συμπεριφορά του ίδιου του Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος υιοθετεί μια θολή πολιτική στο Κυπριακό, ώστε διά της εποικοδομητικής ασάφειας, ο καθένας να την ερμηνεύει όπως επιθυμεί. Έχοντας την “έξωθεν καλή μαρτυρία”, κινείται μεταξύ της επίσημης τουρκικής πολιτικής για δυο κράτη και τη δική του ρητορική για ομοσπονδία, ισορροπώντας διά ακροβατισμών, με στόχο την πολιτική του επιβίωση.

Άλλωστε χωρίς να αναφέρεται σε “ταμπέλες”, που έχουν σημασία ως προς τη μορφή της λύσης, περιορίζεται στην περιγραφή του μοντέλου. Έχει περιγράψει την επιδίωξη του, η οποία συνίσταται στο εξής: «…δύο ισότιμα ιδρυτικά κράτη, το ένα των Τουρκοκυπρίων και το άλλο των Ελληνοκυπρίων, παγκοσμίως αναγνωρισμένα, θα ασκούν κυριαρχικά τις εξουσίες τους, σε ένα διμερές, δικοινοτικό σύστημα, όπου οι δύο κοινότητες θα λαμβάνουν από κοινού αποφάσεις σε θέματα όπως η ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες, εμπορικούς δρόμους, ασφάλεια του νησιού και άλλα θέματα». Είναι σαφές και από τις προϋποθέσεις που θέτει ο νέος ηγέτης του κατοχικού καθεστώτος, ότι είναι εναρμονισμένος με τους προκατόχους του.

Ειδικά η αναφορά ότι σε περίπτωση αδιεξόδου, θα πρέπει να αλλάξει το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων. Σε σχέση με την ιδέα αυτή, που δεν είναι καινούργια, τίθενται μια σειρά ερωτημάτων: Θα υπάρξει μηχανισμός κατανομής ευθυνών και ποιοι θα έχουν αυτή την αρμοδιότητα; Κι εάν φταίει η τουρκική πλευρά, τι θα γίνει; Εάν φταίνε και οι δυο; Περαιτέρω, θέτει ζήτημα καθορισμού χρονοδιαγράμματος, που συνδέεται άρρηκτα με την επιδιαιτησία. Η τακτική Ερχιουρμάν βολεύει τον ίδιο για να επιβιώσει, βολεύει και την Άγκυρα, καθώς θα εκφράζει ένα άλλο προσωπείο, που αλλάζει στυλ και τόνο, αλλά τίποτε επί της ουσίας. Κι αυτό, γιατί στην κρίσιμη στιγμή, την απόφαση θα λαμβάνει η Τουρκία.

Η Κυπριακή Δημοκρατία παρακολουθεί τις κινήσεις των τρίτων, αλλά και τις τουρκικές. Εκείνο που σημειώνεται από αξιωματούχους στη Λευκωσία είναι πως όλα θα κριθούν στην άτυπη Πενταμερή. Όλοι ενώπιον όλων θα πρέπει να τοποθετηθούν στα κρίσιμα σημεία.

Χωρίς ρητορικές εξάρσεις, αλλά επί της ουσίας. Την ίδια ώρα, η Λευκωσία γνωρίζει πως η τακτική της κατοχικής πλευράς είναι να φορτώσει την ευθύνη της νέας προσπάθειας στην ελληνική πλευρά. Τούτο, όπως θεωρούν στην Άγκυρα, θα ανοίξει το δρόμο για αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Η Κυπριακή Δημοκρατία, πάντως, κινείται σε διάφορα επίπεδα για να ενημερώσει τρίτους, αλλά και για τους εμπλέξει, ώστε να συμβάλουν προς τη σωστή κατεύθυνση των προσπαθειών των Ηνωμένων Εθνών. Στην εξίσωση, πάντα, η αξιοποίηση της γεωπολιτικής της προίκας.