Πέρα από το ερώτημα “έχασε ή κέρδισε ο Ερντογάν στο Βίλνιους;”

Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους ανήκει πλέον στην ιστορία. Δυο είναι τα βασικά θέματα που έχουν προκύψει και απασχολούν την ελληνική επικαιρότητα: Το πρώτο είναι εάν κέρδισε ή έχασε ο Ερντογάν και το δεύτερο, εάν κέρδισε ή έχασε η Ελλάδα. Κέρδισε, λοιπόν, ή έχασε ο Ερντογάν; Το ερώτημα είναι άτοπο: Όσα έγιναν στο Βίλνιους αποτελούν τακτικές κινήσεις σε έναν γεωστρατηγικό καμβά που αφορά παγκόσμιες γεωπολιτικές ισορροπίες.

Έγινε προσπάθεια επίτευξης μιας νέας ισορροπίας, όπου η Τουρκία εξακολουθεί να θεωρείται “αναντικατάστατη” για τη Δύση, όπως προκύπτει από την ανοχή απέναντι στην αιρετική Άγκυρα. Και μόνο από αυτό η ήττα αποκλείεται. Αντιθέτως, η ελληνική εξωτερική πολιτική αναπτύσσεται ως παρακολούθημα της αμερικανικής. Αυτή η νοοτροπία όμως, εξασφαλίζει ελευθερία κινήσεων στην Τουρκία, στο μέτρο που πέραν της τακτικής συγκυρίας, στόχο έχει να υπερφαλαγγίσει την ελληνική. Η δε μονοσήμαντη εξάρτηση της Ελλάδας, διασφαλίζει ότι είναι απλώς θέμα χρόνου η Τουρκία να επιχειρήσει να προσεγγίσει και την στρατηγική μας σύμμαχο Γαλλία, δελεάζοντάς την με χρυσοφόρες μπίζνες στον τομέα των εξοπλισμών, ακυρώνοντας στην πράξη την ελληνική επένδυση, είτε της πυρηνικής τεχνολογίας.

Ας μην ξεχνούμε ότι οι στρατηγικές σχέσεις μεταξύ των κρατών εδράζονται επί κοινών συμφερόντων. Τα υπόλοιπα είναι επικοινωνιακά αφηγήματα που στόχο έχουν να καλλιεργήσουν την εσωτερική νομιμοποίηση της πολιτικής. Αυτό είναι λοιπόν το στρατηγικό επίπεδο. Γιατί να θεωρηθεί ως ήττα η διαφαινόμενη απόπειρα προσέγγισης της Δύσης από την Άγκυρα; Γιατί να μην αποτελεί έναν ψυχρά κυνικό τουρκικό υπολογισμό για να αποσπάσει ανταλλάγματα; Ή μήπως είναι και το αποτέλεσμα μιας ολοένα και πιο εμφανούς δυτικής “κόπωσης” στο μέτωπο της Ουκρανίας που προδιαγράφει εξελίξεις στον πόλεμο; Η εικόνα του Ζελένσκι στο Βίλνιους ήταν χαρακτηριστική.

Γιατί δεν είναι ένας επιτυχής τουρκικός ελιγμός, έχοντας διαγνώσει ότι το βέλτιστο σενάριο για την ανάταξη της προβληματικής τουρκικής οικονομίας είναι η αποκατάσταση διαύλων συνεννόησης; Κι όταν κάποια στιγμή οι νέες ισορροπίες εξευρεθούν, θα αποφασίσει στο πλαίσιο της ανεξάρτητης πολιτικής που ασκεί, το πόσο θα προσεγγίσει εκ νέου τη Μόσχα. Ή μήπως η νέα τοποθέτηση των Τούρκων υπονοεί και ένα έμμεσο άνοιγμα στην Κίνα, ως εργαλείο περιορισμού των δυτικών πιέσεων;

Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμα κι αν είναι ειλικρινής η πρόθεση αποκλιμάκωσης στις σχέσεις με την Ελλάδα, αυτή είναι τακτικού χαρακτήρα, με στόχο να εξυπηρετηθεί ο υπέρτερος στρατηγικός στόχος. Η Ελλάδα μπορεί να περιμένει! Εξάλλου, με την σταθερή προθυμία που επιδεικνύει κάθε φορά η Αθήνα, να δελεάζεται από το δήθεν λαμπρό μέλλον εάν και εφόσον βρεθεί λύση, η Άγκυρα γνωρίζει ότι το κάνει εκ του ασφαλούς.

Το σύνδρομο του Βίλνιους

Η Ελλάδα συμπεριφέρεται ωσάν να ανησυχεί πιο πολύ από όλους μη χαθεί η Τουρκία! Ας εξεταστεί η ελληνική συμπεριφορά υπό την οπτική γωνία του “συνδρόμου της Στοκχόλμης”. Συμπεριφερόμαστε ως χώρα που δεν αναγνωρίζει ως στρατηγικό ανταγωνιστή της την Τουρκία, αλλά ως έναν επικυρίαρχο της περιοχής, το πρωτείο του οποίου έχουμε αποδεχθεί μοιρολατρικά.

Ουδεμία λοιπόν έκπληξη, το να εμφανίζεται η Τουρκία ως διαλλακτική. Ούτε νίκησε, ούτε ηττήθηκε! Θα πάρει όσο χρόνο θέλει, ενώ η Αθήνα θα πανηγυρίζει για την απουσία έντασης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Δύση θα συνεχίζει να παλεύει για τα μάτια της Άγκυρας, προσφέροντάς της ολοένα και περισσότερα ανταλλάγματα για να την διατηρήσει σε δυτική πορεία. Όταν θα έρχεται όμως η ώρα των συμφωνιών, οι πιέσεις θα στρέφονται στην Αθήνα, για να μη χαθεί άλλη μια μεγάλη ευκαιρία…

Είναι συμπεριφορά νικητών η συμπεριφορά της Δύσης; Άπαντες βαυκαλίζονται ότι η Τουρκία κατάλαβε ότι εάν συνέχιζε τον δρόμο που είχε πάρει θα είχε πολύ σοβαρές συνέπειες. Σύμφωνοι, όμως αυτό έχει και αντίστροφη ανάγνωση! Η τουρκική πολιτική πάντα δοκίμαζε τα όρια! Κι όταν έβρισκε τοίχο, εκμεταλλευόταν το “αναντικατάστατο” και εισερχόταν σε διαπραγματεύσεις για να πουλήσει τη στροφή της, ενώ άλλοι θα είχαν γονατίσει από την πρώτη στιγμή που θα είχαν εκτραπεί, σε επίπεδα πολύ υποδεέστερα αυτού της προμήθειας των ρωσικών S-400!

Είναι ηττημένη η Τουρκία που υποχρέωσε το πιο προηγμένο ίσως ευρωπαϊκό κράτος στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη Σουηδία, να αλλάξει τη νομοθεσία της και να κάνει χοντρές εκπτώσεις; Τόλμησε κανείς να ψελλίσει ότι αυτό αμφισβητεί την ευρωπαϊκή κουλτούρα και τον νομικό πολιτισμό; Είναι ηττημένη η Τουρκία που θεωρεί ως κορυφαίο στόχο την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας ώστε να μειωθεί όσο είναι δυνατόν η εξάρτηση των ενόπλων δυνάμεων από διεθνείς προμηθευτές; Η Ουάσιγκτον πιέζει για να αρθεί κάθε εξοπλιστικό εμπάργκο, τροφοδοτώντας την εξαγωγική δραστηριότητα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.

Ή μήπως δεν θα πιέσει ο Λευκός Οίκος για να πάρουν τελικά οι Τούρκοι τα F-16 εξισορροπώντας το πλεονέκτημα της ελληνικής επένδυσης; Κι αν μπλοκαριστεί από το Κογκρέσο η αποδέσμευση, ο Ερντογάν κρατάει στο χέρι το χαρτί της μη επικύρωσης την σουηδικής ένταξης από την Εθνοσυνέλευση, με το οποίο θα συνεχίσει να πιέζει, όσο να του δώσει η Ουάσιγκτον αυτό που θέλει. Εντυπωσιακή είναι όμως και η ψευδαίσθηση ότι τα F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της Ελλάδας. Ήδη οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι δεν χρησιμοποιούν τα μαχητικά σε βάρος της Ελλάδας! Αν είναι έτσι, τον αξέχαστο σμηναγό Ηλιάκη ποιος τον σκότωσε; Τις παραβιάσεις με τι τις κάνουν οι Τούρκοι;

Αρνητικό το ελληνικό ισοζύγιο

Δυστυχώς, “ξεχάσαμε” πως μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια η επέκταση των χωρικών υδάτων είναι μονομερές δικαίωμα και 30 χρόνια διακηρύσσουμε ότι επιφυλασσόμαστε για την άσκηση των νομίμων δικαιωμάτων μας! Εάν μετατρέψουμε και το εύρος των χωρικών υδάτων σε διαφορά με την Τουρκία, θα της έχουμε εμμέσως πλην σαφώς παραχωρήσει το δικαίωμα να συναποφασίζει για την ελληνική κυριαρχία. Όπως διά της εισβολής και κατοχής βραχυκυκλώνει τα πάντα στην Κύπρο (άλλη στρατηγική σύμμαχος… που περιγράφεται όμως με συντεταγμένες) απαιτώντας το 50% σε όλα, κάτι ανάλογο θα διεκδικήσει και για το Αιγαίο, απέναντι στη “δίκαιη Αθήνα”.

Μοναδικός τρόπος ελέγχου της τουρκικής συμπεριφοράς με τρόπο που η Ελλάδα να κερδίζει χρόνο, εάν υποτεθεί ότι μας ενδιαφέρει να θεραπεύσουμε όσα συσσώρευσαν σχεδόν 15 χρόνια αυτοκαταστροφικής αδράνειας στον τομέα των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι ο ακόλουθος: Ας υπογραφτεί συμφωνία για την αναβάθμιση των 80 τουρκικών F-16 σε Block 70. Θα προβλέπεται όμως η ολοκλήρωση της αναβάθμισης ενός μικρού αριθμού (12-20) από αμερικανικά χέρια και στη συνέχεια θα αξιολογηθεί η τουρκική συμπεριφορά για να συνεχιστεί το πρόγραμμα. Στο μέσον του προγράμματος θα υπάρξει απόφαση και για τα καινούργια. Αν δεν το δεχθούν οι Τούρκοι, δικό τους πρόβλημα.

Την ίδια στιγμή η Αθήνα, αντί να ανησυχεί και να κινητοποιείται, έστω παρασκηνιακά, δείχνει να καταπίνει αμάσητο το αφήγημα “εμείς θα πάρουμε F-35, άρα θα έχουμε προβάδισμα”! Άλλα 3,5-4 δισ. δηλαδή για την αμερικανική βιομηχανία, πάνω στο 0,5 δισ. των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3 Orion, στα ελικόπτερα Sikorsky MH-60R και φυσικά στα 1,2 δισ. της αναβάθμισης 83 F-16 σε “V” και άνω του μισού δισ. για τα Block 50. Δηλαδή, ο μεγάλος χαμένος από τα παιχνίδια ισορροπιών των Αμερικανών με τους Τούρκους είναι η Ελλάδα! Για να διατηρήσει… το προβάδισμα, θα μοιράζει δισ.!

Αντί δηλαδή η Ελλάδα ως πελάτης να προκαλεί καυγάδες υποψήφιων προμηθευτών, μετατρέπεται σε θύμα για το κοινό καλό! Αντί να κινηθεί σε δική της γραμμή, επιδιώκοντας αναβάθμιση της μαχητικής της ισχύος, ώστε όταν η Τουρκία επανέλθει στα συνήθη, να γνωρίζει ότι το στρατιωτικό χαρτί δεν της βγαίνει, εμείς συζητάμε στα σοβαρά να χρηματοδοτήσουμε ακόμα και την απόσυρση όσων οι Αμερικανοί πετούν ως άχρηστο υλικό!

Κι όλα αυτά με αγορές χωρίς συνολική θεώρηση, χωρίς υπολογισμό του πραγματικού κόστους, χωρίς όραμα για τη σταδιακή μετεξέλιξη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων σε μια ορθολογική στρατιωτική δύναμη με ξεκάθαρους στόχους και σοβαρές επιχειρησιακές ικανότητες. Χρειάζεται να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα κι όχι να ανοίγουμε δεξιά-αριστερά μαύρες τρύπες με εξοπλιστικές επιλογές που θα απομυζούν κονδύλια, διαιωνίζοντας με τη δικαιολογία του “γεωπολιτικού κριτηρίου” το αδιέξοδο…

Η ελληνική ηγεσία αρνείται να κατανοήσει ότι όσα συμβαίνουν με την Τουρκία συνιστούν στρατηγική απειλή για την εθνική μας ασφάλεια. Στο επίπεδο των παγκόσμιων γεωπολιτικών ισορροπιών, το ελληνικό στρατηγικό πρόβλημα υποβιβάζεται σε μια δευτερεύουσας σημασίας παράμετρο, όσο κι αν ενθουσιαζόμαστε από πομπώδεις δηλώσεις περί στρατηγικών συμμαχιών. Όσο η Ελλάδα παραμένει μια δεδομένη και εθισμένη να χορεύει σε σκοπούς που σφυρίζουν άλλοι, άσπρη μέρα δεν θα ξημερώσει.