Περί “συνηγόρων της Τουρκίας” και πατριωτών – Η περίπτωση του Ροζάκη

Διαβάζοντας το άρθρο του Βενιαμίν Καρακωστάνογλου για τον καθηγητή Χρήστο Ροζάκη, αποφάσισα να παρέμβω, βάζοντας τα πράγματα στην σωστή τους θέση, μιας και κανείς δεν μπορεί να με θεωρήσει φίλο και υποστηρικτή του Έλληνα καθηγητή. Μάλιστα, στην ψηφοφορία που διεξήχθη μετά το debate μας που είχε οργανώσει ο Economist στις 20 Ιουνίου 2013, είχα λάβει το 76% των ψήφων και ο Ροζάκης το 24%.

Το έναυσμα για την παρέμβαση αυτή μου έδωσε η βαριά κουβέντα: «Ροζάκης, ο συνήγορος της Τουρκίας». Κατ’ αρχάς, ο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου παραδέχεται ότι όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν υπουργός Εξωτερικών, είχε φέρει για πρώτη φορά στο τραπέζι την ΑΟΖ! Έτσι η ΑΟΖ προστέθηκε στην κουβέντα για την αιγιαλίτιδα ζώνη και την υφαλοκρηπίδα. Όταν ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών ο Νίκος Κοτζιάς μιλούσε για την αιγιαλίτιδα ζώνη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανάφερε την θέση Βενιζέλου περί ΑΟΖ, αλλά “έκοψε” την αιγιαλίτιδα ζώνη.

Σε ένα σημείο του άρθρου του ο Καρακωστάνογλου αναφέρει ότι η Ελλάδα πρέπει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της σε όλη την επικράτεια και μετά ανατρέπει αυτή την θέση του διευκρινίζοντας: «Να παραμείνει στα 6 ή να θεσπίσει 8 ή 10 ν.μ. μεταξύ των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, διευρύνοντας σε πλάτος τους διαύλους Διεθνών Υδάτων, που έτσι κι αλλιώς (δηλαδή και με τα 12 ναυτικά μίλια) παραμένουν μεταξύ τους» (δηλαδή, βόρεια και νότια απ’ αυτά).

Βέβαια, ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία, για δεκαετίες τώρα, δεν επιθυμούν την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης μας στα 12 ναυτικά μίλια. Ο Ροζάκης, στο τελευταίο άρθρο του στην “Καθημερινή” (5 Ιανουαρίου 2021) αναφέρει πολύ σωστά: «Η Τουρκία επιθυμεί να υπάρχει ανοιχτή και χωρίς όρους ατζέντα, ενώ η Ελλάδα επιδιώκει το εύρος των διερευνητικών να περιορίζεται στη μόνη αποδεκτή διαφορά, των δύο θαλασσίων ζωνών, της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ». Μετά ήρθε η “προδοτική” του στάση ότι το Αιγαίο θα αποτελέσει μια κλειστή ελληνική λίμνη, εάν επεκτείνουμε την αιγιαλίτιδα ζώνη μας στα 12 ναυτικά μίλια.

Τι έχει υποστηρίξει ο Ροζάκης

Ο Ροζάκης βέβαια έχει αναφερθεί σε μια πραγματικότητα, που είναι και ο κύριος λόγος που η Τουρκία δεν ήθελε να ακούσει για ΑΟΖ: «Αλλά να λάβουμε υπόψη μας ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο μεταβάλλει το πέλαγος αυτό σε κλειστή ελληνική λίμνη που απαγορεύει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και σε όλους τους πολυπληθείς χρήστες της θάλασσας αυτής, οι οποίοι έχουν προορισμό τον Εύξεινο Πόντο ή προέρχονται από αυτόν».

Ο Ροζάκης έχει γράψει χιλιάδες σελίδες, σε άρθρα και βιβλία του, για την ελληνοτουρκική διαφορά, αλλά οι επικριτές του δεν τις έχουν διαβάσει. Επισημαίνει τα εξής στο βιβλίο του για το Καστελλόριζο: «Σε κάθε περίπτωση, εάν υπάρξει μια συνολική οριοθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Τουρκία, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, όπως αυτό προσδιορίζεται από τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης, τότε το μήκος των ακτών των νησιών που βρίσκονται στην ανατολική πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου θα συνυπολογιστεί, ως τμήμα ενός συνολικού υπολογισμού, με το μήκος των άλλων ελληνικών ακτών. Κάτι που πιστεύω ότι ευνοεί την Ελλάδα».

Ειδικότερα για το Καστελλόριζο προσθέτει ότι δημιουργεί ένα “εδαφικό τόξο” με τις ανατολικές ακτές της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσσου και της Κρήτης και δημιουργεί τίτλο τόσο για ΑΟΖ, όσο και για υφαλοκρηπίδα. Έτσι το Καστελλόριζο δεν είναι απομονωμένο και αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης εδαφικής ενότητας. Επιπλέον, στο βιβλίο που επιμελήθηκα “Greece and the Law ofthe Sea”, ο Χρήστος Ροζάκης έγραψε ένα εξαιρετικό άρθρο με τίτλο “The Greek Continental Shelf”, όπου μεταξύ άλλων σημειώνει:

«Στο ακραίο νοτιοανατολικό τμήμα του Αιγαίου, πολύ κοντά στις τουρκικές ακτές βρίσκεται η μικρή ομάδα των νησιών του Καστελλόριζου. Όπως όλα τα νησιά έχουν επίσης την δική τους υφαλοκρηπίδα και οι ακτές τους αποτελούν γραμμές βάσης για την μέτρηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η ύπαρξη αυτών των νησιών δημιουργεί προβλήματα στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, μεταξύ της Ελλάδας αφενός και της Τουρκίας, της Αιγύπτου και της Κύπρου αφετέρου. Πράγματι, τα νησιά του Καστελλόριζου είναι η πόρτα που οδηγεί την Ελλάδα στον βυθό και το υπέδαφος αυτού του τμήματος της Ανατολικής Μεσογείου».

Τι πρέπει να ξεκαθαρίσουμε

Παρακολουθώντας τον διάλογο που αναπτύσσεται στην Ελλάδα, ενόψει και των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών, δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς επιθυμούμε. Μέτρησα τις παρακάτω θέσεις:

• Να συμφωνήσουμε με την Τουρκία και να προσφύγουμε στην Χάγη.
• Να αποφύγουμε την Χάγη, γιατί θα χάσουμε και πως όσοι προκρίνουν την προσφυγή στην Χάγη είναι “προδότες”, στους δε “προδότες” περιλαμβάνονται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου, που προτιμούσαν την Χάγη.
• Ο μόνος τρόπος να επιλυθεί η διαφορά είναι ο πόλεμος!

Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα τι είναι η UNCLOS και ιδιαίτερα τι σημαίνει ευθυδικία (equity). Υπάρχει, λοιπόν, μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Η Άγκυρα αρνείται να αποδεχτεί ότι η αρχή της ίσης απόστασης (μέση γραμμή) είναι η μοναδική μέθοδος οριοθέτησης, που προσφέρεται από το εθιμικό δίκαιο.

Υποστηρίζει ότι η οριοθέτηση πρέπει να γίνεται με τη μέθοδο της ευθυδικίας, ώστε να υπάρξει μια δίκαιη λύση, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις «ιδιαίτερες περιστάσεις, που επικρατούν στο Αιγαίο». Αυτή όμως η κατά την Τουρκία «δίκαιη» (equitable) λύση αγνοεί τα ελληνικά νησιά στο Aιγαίο και ως εκ τούτου αποτελεί non-starter, μια αδιέξοδη υπόθεση, που δεν οδηγεί πουθενά.