Πλησιάζει η ώρα οριοθέτησης της ΑΟΖ Ελλάδας-Λιβύης

Εάν την επόμενη χρονική περίοδο κινηθούμε σωστά, θα μπορέσουμε με νόμιμο τρόπο να ακυρώσουμε τον παράνομο χάρτη του Ερντογάν, που δείχνει ότι η Τουρκία έχει θαλάσσια σύνορα με την Λιβύη. Φαίνεται ότι σύντομα θα υπάρξει νέα κυβέρνηση στην Λιβύη και θα πρέπει άμεσα να προτείνουμε στον στρατηγό Χάφταρ την οριοθέτηση των ΑΟΖ των κρατών μας. Η Ελλάδα στην πράξη έχει ήδη οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Λιβύη από το 2011.

Εκείνη την χρονιά, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενεργείας και Κλιματικής Αλλαγής. Γιάννης Μανιάτης έκανε ένα σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με τον νόμο 4001/2011 για την έρευνα των υδρογονανθράκων. Ουσιαστικά, με αυτόν το νόμο, η Ελλάδα οριοθέτησε, μονομερώς, την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με αυτή της Λιβύης, δίνοντας πλήρη επήρεια στην Γαύδο.

Συγκεκριμένα, η παράγραφος 1 του άρθρου 156 περιέχει την εξής ιδιοφυή διατύπωση:
«ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφής κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσων ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».
Ο χάρτης που ακολουθεί αντανακλά τις προβλέψεις του νόμου 4001/2011.

Η Ελλάδα προσπάθησε αρκετές φορές στο παρελθόν να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο Λυβικό Πέλαγος, αλλά η προσέγγιση των δύο κρατών είναι διαμετρικά αντίθετη. Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι η μέθοδος οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, πρέπει να είναι η μέση γραμμή, ενώ η Λιβύη υποστηρίζει τη μέθοδο της ευθυδικίας εμμένοντας στη νομιμότητα του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης. Με βάση τον παραπάνω χάρτη η τότε ελληνική κυβέρνηση δημιούργησε τον επόμενο χάρτη καθορίζοντας 20 οικόπεδα προς έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.

Πρώτος και τελευταίος

Έτσι δημοσιεύτηκε ο πρώτος και, δυστυχώς, τελευταίος χάρτης που έχουν σχεδιάσει οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 1982 και δείχνει τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο Πέλαγος και στην Κρήτη. Αντίθετα με την Ελλάδα, οι Τούρκοι, από το 1973, έχουν δημοσιεύσει και κυκλοφορήσει δεκάδες χάρτες.

Ο χάρτης αυτός λοιπόν προβλέπει, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, πλήρη επήρεια της Γαύδου (σε αναλογία με τα δικαιώματα του συμπλέγματος Καστελόριζου) και ανοιχτό τον Κόλπο της Σύρτης.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι το άρθρο 156 του Ν.4001/2011, χρησιμοποιείται διαρκώς μετά το 2011, στις ρηματικές διακοινώσεις του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στον ΟΗΕ, κάθε φορά που οι Τούρκοι παραβιάζουν τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα. Αυτός ο χάρτης περιλαμβάνει και τα 20 θαλάσσια οικόπεδα του μεγάλου διεθνούς διαγωνισμού έρευνας υδρογονανθράκων, που προκήρυξε η Ελλάδα το 2014 κι επίσης δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της ΕΕ.

Ο χωρισμός των οικοπέδων έγινε από τους διεθνείς συμβούλους PGS και BEICIP (Γαλλικό Ινστιτούτο Πετρελαίου), που αμφότεροι είναι επίσης σύμβουλοι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη παραχωρήσει τα οικόπεδα 12, 13, 16, 17, και 18 στην αμερικανική εταιρία ExxonMobil, στη γαλλική εταιρία TOTAL και στην ελληνική ΕΛΠΕ.

Ο καθηγητής Αντώνης Φώσκολος, που ασχολείται επί πολλά χρόνια με τον πλούτο των υδρογονανθράκων μας, σε μια αναλυτική μελέτη του το 2011 ανέφερε μεταξύ άλλων: «Νοτίως της Κρήτης υπάρχουν 3-4 υπεράκτιες περιοχές (Εικόνα 2), που αξίζουν να γίνουν αντικείμενο έρευνας υδρογονανθράκων λόγω των μεγάλων ποσοτήτων που μπορούν να έχουν. Οι δύο περιοχές που έχουμε σοβαρές επιστημονικές ενδείξεις είναι νότια της Κρήτης, όπου υπάρχουν εννέα λασποηφαίστεια και νοτιοανατολικά της Κρήτης, στην ελληνική λεκάνη του Ηρόδοτου».

Το παράδειγμα Μάλτας-Λιβύης

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι η Λιβύη διαθέτει τον μεγαλύτερο όγκο υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Λιβύη έχει εμπειρία οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών, διότι έχει προβεί σε οριοθετήσεις με την Ιταλία, την Τυνησία και την Μάλτα αλλά όχι με την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Αξίζει εδώ να αναφερθούμε στην οριοθέτηση της Λιβύης με την Μάλτα, διότι μπορεί να έχει κάποια συνάφεια με την οριοθέτηση Ελλάδας-Λιβύης.

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπως φαίνεται από τον χάρτη, δεν έδωσε πλήρη επήρεια (full effect) στην Μάλτα και έτσι η οριοθετημένη γραμμή είναι βορειότερα της μέσης γραμμής και δίνει μεγαλύτερη ΑΟΖ στην Λιβύη.

Όταν θα έρθει η ώρα να συζητήσουμε την οριοθέτηση της ΑΟΖ μας με αυτή της Λιβύης πρέπει να προτείνουμε στους Λίβυους οριοθέτηση βάσει του νόμου Μανιάτη, που ορίζει τα θαλάσσια σύνορά μας με βάση την μέση γραμμή-ίση απόσταση. Ουσιαστικά, ο ελληνικός χάρτης που θα καθορίζει τις ΑΟΖ των δυο κρατών θα είναι αυτός του διπλανού χάρτη.

Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η θέση της Λιβύης είναι ότι για μια τέτοια οριοθέτηση θα πρέπει η Ελλάδα να αναγνωρίσει ως νόμιμο το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης εύρους 177 ν.μ. (Η UNCLOS επιτρέπει κλείσιμο κόλπων μέχρι 50 ν.μ.) και να δεχθεί ότι η Γαύδος δεν μπορεί να υπολογισθεί σε μια τέτοια οριοθέτηση.

Αυτή η αντιπρόταση δεν θα δημιουργήσει κανένα πρόβλημα για την Ελλάδα διότι, απλώς και τα δυο μέρη θα απευθυνθούν στην Χάγη. Η Λιβύη έχει ήδη προσφύγει δύο φορές στην Χάγη για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας της με την Τυνησία και την Μάλτα. Το πιο σημαντικό θα είναι ότι η απόφαση της Χάγης θα είναι ένα ισχυρό χαστούκι στον Ερντογάν, διότι θα δείχνει ότι η Τουρκία δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Λιβύη!