Ποιά είναι η ατζέντα Ερντογάν μετά την Μαδρίτη

Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παίρνοντας το νήμα από τα όσα εξασφάλισε στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, επιχειρεί να δώσει συνέχεια εδραιώνοντας τον αναβαθμισμένο ρόλο του στην ευρύτερη περιοχή. Στη μεγάλη εικόνα βρίσκεται το Ουκρανικό, η Συρία, η Κύπρος, τα F-16, με τα οποία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες και ασφαλώς οι εκλογές του 2023 στη χώρα του. Οι κινήσεις του Ερντογάν γίνονται με την ανοχή και την ενθάρρυνση διεθνών παικτών, ενώ ο ίδιος επιχειρεί οι επιδόσεις του στον διεθνή χώρο να έχουν απήχηση και στο εσωτερικό, την ώρα που η δημοτικότητά του μειώνεται συνεχώς.

Τα επόμενα βήματα, λοιπόν, της κατοχικής Τουρκίας είναι, μεταξύ άλλων, τα εξής: Πρώτο, την ερχόμενη Τρίτη, 19 Ιουλίου,  ο Ερντογάν θα βρίσκεται στο Ιράν, για τριμερή συνάντηση με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Ιρανό ομόλογό του, Ιμπραΐμ Ρεϊσί. Θα έχει και κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τους δυο ομολόγους του. Βασικό θέμα στην ατζέντα είναι οι εξελίξεις στη Συρία, στο πρότυπο της πρωτοβουλίας της Αστάνα («βήματα στην κατεύθυνση της εφαρμογής της εκεχειρίας και της ειρήνευσης της Συρίας»). Είναι σαφές πως η Άγκυρα θέλει να προωθήσει στρατιωτικές δυνάμεις στη Συρία, πλην όμως, είναι προσεκτική θέλοντας το πράσινο φως από ΗΠΑ αλλά και Ρωσία. Στην ατζέντα θα είναι και το Ουκρανικό.

Δεύτερο, η Άγκυρα θέλει να έχει μόνιμο μεσολαβητικό ρόλο στο Ουκρανικό. Ενόψει τούτου φιλοξένησε συνάντηση αντιπροσωπειών της Ρωσίας και Ουκρανίας και με τη δική της συμμετοχή και στην παρουσία του ΟΗΕ,  επιτεύχθηκε συμφωνία για τη δημιουργία «ασφαλών διαδρόμων» στη Μαύρη Θάλασσα για τη μεταφορά των σιτηρών από τα λιμάνια της Ουκρανίας. Καθώς και για τη δημιουργία ενός κέντρου συντονισμού των επιχειρήσεων αυτών.

Τρίτο, η μεσολάβηση στο Ουκρανικό επιδιώκει να αποτελέσει μέρος της λύσης και πιο συγκεκριμένα να συμμετέχει σε ένα ενδεχόμενο σύστημα εγγυήσεων. Μια εξέλιξη, που θα έχει επιπτώσεις στο Κυπριακό, καθώς θα πληγεί το διαχρονικό αφήγημά μας για ξεπερασμένο σύστημα εγγυήσεων. Κι αυτό, γιατί θα αποτελέσει μέρος συμφωνίας την περίοδο που διανύουμε.

Ατζέντα Ερντογάν

Τέταρτο, τα ανοίγματα και η προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ, κερδίζουν έδαφος με την κυβέρνηση Μπάιντεν και το βαθύ κράτος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Είναι, όμως, προφανές πως η προσπάθεια να εξασφαλίσει την αγορά των F-16, είναι πορεία μέσα από ναρκοπέδιο. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα καθώς δεν έχει τη στήριξη της νομοθετικής εξουσίας. Δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τον Μενέντεζ αλλά κι άλλους, όπως και την κινητοποίηση των λόμπι, του ελληνικού και του εβραϊκού.

Οι πληροφορίες αναφέρουν πως σε σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα, η Τουρκία θα συνεχίσει να συντηρεί το κλίμα έντασης. Θέλει, ως φαίνεται, να κρατά στην πρίζα την Αθήνα και τη Λευκωσία. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν εκτιμήσεις ότι δεν είναι τόσο υψηλοί οι τόνοι όσο τις προηγούμενες μέρες, ενημερωμένες πηγές σημείωναν πως τίποτε δεν πρέπει να αποκλείεται. Γι’ αυτό και πρέπει να υπάρχει επαγρύπνηση για το ενδεχόμενο «θερμού επεισοδίου». Το γεγονός ότι ο Ερντογάν θα βρίσκεται στις 19 Ιουλίου στο Ιράν για μονοήμερη επίσκεψη, δεν του επιτρέπει να έλθει στα κατεχόμενα την 20ή Ιουλίου, για τα πανηγύρια για την εισβολή του 1974. Αυτό ενισχύεται και από το γεγονός ότι το πρωί της 20ής Ιουλίου έχει πρόγραμμα (μια τουλάχιστον συνάντηση).

Σημειολογικό χαρακτήρα θα έχει παρουσία του εκτός κι εάν συνδεθεί με κάποιες σημαντικές ανακοινώσεις. Σε αυτή τη φάση, ενόψει και των άλλων προτεραιοτήτων της Άγκυρας και των ανοιγμάτων προς τις ΗΠΑ, δεν πρέπει -λογικά- να αναμένεται ανακοίνωση για προσάρτηση των κατεχομένων. Πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα, που όσο και να θέλουν να το συγκαλύψουν τρίτοι, δεν θα μπορούν και θα υπάρξουν αντιδράσεις. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως το θέμα της προσάρτησης παραμένει ψηλά στην ατζέντα της κατοχικής δύναμης και θα ανακοινωθεί τότε όταν θα θεωρήσουν ότι «ωρίμασαν» οι συνθήκες. Την ίδια ώρα, η Άγκυρα προχωρεί -σκοπίμως με χαμηλούς τόνους- στο άνοιγμα τμημάτων της περίκλειστης κατεχόμενης Αμμοχώστου. Το θέμα της αξιοποίησης της περιοχής αποτελεί προτεραιότητα, καθώς πέραν της πολιτικής υπάρχει και η οικονομική διάσταση. Δεδομένο πρέπει να θεωρείται το γεγονός ότι η κατοχική Τουρκία θα στείλει προσεχώς στην κυπριακή ΑΟΖ το νέο γεωτρύπανο για εργασίες.

Μεταναστευτικό

Στη λογική της συνδιαχείρισης του μεταναστευτικού κινείται ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, ο οποίος κατηγορεί την Κυπριακή Δημοκρατία για το χειρισμό του θέματος αυτού. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού, βρισκόμενος στη Νέα Υόρκη ενόψει της ενημέρωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας από τον ίδιον και της υιοθέτησης του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ πραγματοποιεί επαφές. Ενημερώνοντας τους εκπροσώπους χωρών, οι οποίοι συμμετέχουν με αποσπάσματα στην Ειρηνευτική Δύναμη Κύπρου, ο κ. Στιούαρτ χαρακτήρισε δραματική την κατάσταση με τους μετανάστες. Την ίδια ώρα, φέρεται να έχει κατηγορήσει την Κυπριακή Δημοκρατία ότι δεν εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο παραπέμποντας στην άποψη πως, όσοι εισέρχονται από τα κατεχόμενα και φθάνουν στις ελεύθερες περιοχές μέσω της νεκρής ζώνης, πρέπει να εξετάζονται οι περιπτώσεις τους για άσυλο. Για την αντιμετώπιση του θέματος αναφέρεται και στα όσα σημειώνει στην πρόσφατη έκθεση του Γ.Γ. για συνεργασία των δύο κοινοτήτων, των δύο οντοτήτων. Μία ιδέα, που είναι εναρμονισμένη λίγο-πολύ με την πρόταση του κατοχικού ηγέτη.

Σε σχέση με τα όσα έχουν αναφερθεί, προφανώς και ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών γνωρίζει πως το Διεθνές Δίκαιο εφαρμόζεται από κράτη και αυτό δεν μπορεί να γίνει σε συνεργασία με το ψευδοκράτος. Το μεταναστευτικό δεν μπορεί να αποτελεί εργαλείο για την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος. Η προώθηση και διοχέτευση παράτυπων μεταναστών γίνεται από την κατοχική Τουρκία και είναι σαφές πως δεν έχει «αρμοδιότητα» το ψευδοκράτος. Πάντως δεν φαίνεται να έχει κατηγορήσει την Τουρκία για τις ενέργειές της σε σχέση με το μεταναστευτικό.

Ίσες αποστάσεις

Την ίδια ώρα, ξεκίνησαν οι παρασκηνιακές διεργασίες στη Νέα Υόρκη για την υιοθέτηση του νέου ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Το πρώτο προσχέδιο, το οποίο όπως πάντα το έχουν συντάξει οι Βρετανοί, έχει κυκλοφορήσει και γίνονται συζητήσεις. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως εκ πρώτης όψεως επισημαίνονται δύο προβληματικά σημεία. Το πρώτο αφορά το γεγονός ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας, διά του ψηφίσματος καλωσορίζει τις προτάσεις των δύο ηγετών. Την πρόταση, δηλαδή, του Προέδρου Αναστασιάδη για ΜΟΕ και εκείνη του κατοχικού ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος έχει ως αφετηρία τα δύο κράτη. Η απόλυτη εξίσωση δηλαδή. Το δεύτερο σημείο είναι το θέμα των τουρκικών ενεργειών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου. Παρά τις προσπάθειες και τις παρεμβάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, ουσιαστικά υιοθετούνται οι περσινές αναφορές στο ψήφισμα 2618 του Ιουλίου 2021. Αναφέρεται στα ψηφίσματα (550 και 789) και εκφράζει λύπη για τις μονομερείς ενέργειες που τρέχουν σε αντίθεση με τα προηγούμενα ψηφίσματα και δηλώσεις της για τα Βαρώσια. Η Λευκωσία ζητά πιο έντονο και σκληρό λεκτικό στο ψήφισμα για τα όσα διαδραματίζονται στην περίκλειστη περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου.

Αυτή την εβδομάδα θα ενημερωθεί κεκλεισμένων των θυρών το Συμβούλιο Ασφαλείας για το Κυπριακό και το ψήφισμα θα υιοθετηθεί στις 28 Ιουλίου για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Μια πρώτη ενημέρωση από τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, έγινε την περασμένη Πέμπτη στα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το προσχέδιο ψηφίσματος σε αυτή τη φάση συζητείται σε επίπεδο τεχνοκρατών.