Ποια λύση προωθεί το Παρίσι για τους τουρκικούς S-400

Το “μεγάλο κόλπο” επιχειρεί να κάνει η γαλλική διπλωματία με τρόπο που θα καθιστά τη Γαλλία αδιαμφισβήτητο ηγέτη στην Μεσόγειο κι όχι μόνο, αναντικατάστατο σύμμαχο των ΗΠΑ στο πλαίσιο της Ατλαντικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ενοποίηση της αεράμυνας της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, με αιχμή το ευρωπαϊκό αντιαεροπορικό και αντιβαλλιστικό σύστημα μακρού βεληνεκούς SAMP/T της γαλλοϊταλικής κοινοπραξίας Eurosam.

Το σχέδιο συνάγεται από τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Είπε συγκεκριμένα ότι το ενδεχόμενο συμπαραγωγής των SAMP/T συζητήθηκε με τους ηγέτες Γαλλίας και Ιταλίας στις Βρυξέλλες. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φαντασία για να αντιληφθεί κανείς ότι πραγματικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι η επίλυση του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί από την προμήθεια του ρωσικού συστήματος αντιβληματικής προστασίας μακρού βεληνεκούς S-400 Triumf από την Τουρκία.

Εάν το σχέδιο υλοποιηθεί, θα ενισχύσει θεαματικά την ευρωπαϊκή πολεμική βιομηχανία και βέβαια θα άνοιγε τον δρόμο για αποκατάσταση των σχέσεων της Άγκυρας με τη Δύση. Προφανώς, η Άγκυρα θα διατηρήσει σε ένα επίπεδο την επιθυμητή αυτονομία της από το ΝΑΤΟ, χωρίς όμως το εμπόδιο των S-400. Με άλλα λόγια, το γαλλικό σχέδιο επιχειρεί να διαμορφώσει το πλαίσιο εκείνο που θα επιτρέψει στον Ερντογάν να “απαλλαγεί” από τους S-400.

Η Τουρκία βέβαια θα επιχειρήσει συμβιβασμό που θα της επιτρέπει ή να αποθηκεύσει το ρωσικό σύστημα, ή να το μεταφέρει σε άλλη χώρα. Έχει ήδη πέσει στο τραπέζι από Τούρκο απόστρατο η πρόταση οι S-400 να πουληθούν στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο να πληρώσει την Τουρκία με φυσικό αέριο. Εάν υποτεθεί ότι οι ΗΠΑ θα τηρήσουν άκαμπτη στάση, τότε και πάλι η γαλλική πρωτοβουλία δίνει κίνητρο στον Ρώσο πρόεδρο να αποδεχθεί την απομάκρυνση των S-400 από την Τουρκία. Υπενθυμίζεται, ότι η Ρωσία επιδεικνύει πρωτοφανή ανοχή απέναντι στον ιστορικό αντίπαλό της, την Τουρκία, επειδή ο Ερντογάν με τις πράξεις του προκαλεί αναταραχή και διχασμό στην πιο ευαίσθητη πτέρυγα της Ατλαντικής Συμμαχίας σε μία δύσκολη για τη Μόσχα συγκυρία.

Το γαλλικό σχέδιο για τους S-400

Το γαλλικό σχέδιο απαντά και στο τουρκικό επιχείρημα ότι αναγκάστηκε να αποκτήσει τους S-400, διότι οι ΗΠΑ δεν της έδιναν το σύστημα Patriot PAC 3 και το ευρωπαϊκό SAPM/T Eurosam. Όπως έχει εξηγηθεί στο παρελθόν, πρόκειται για τουρκικό ψεύδος. Το πρόβλημα ήταν η απαίτηση της Άγκυρας να λάβει το σύνολο της τεχνογνωσίας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στους πηγαίους κώδικες (sourcecodes) των συστημάτων, που θα επέτρεπε την αυτόνομη παραγωγή του από την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Αν οι Αμερικανοί έδιναν τους πηγαίους κώδικες, σε λίγο οι Τούρκοι θα έβγαζαν προς πώληση στην αγορά τη δική τους παραλλαγής και μάλιστα σε φθηνότερη τιμή. Ούτε οι Ρώσοι, άλλωστε, έχουν δώσει στην Άγκυρα πρόσβαση στους πηγαίους κώδικες των S-400. Εκτός αυτού έχουν πουλήσει στην Τουρκία υποδεέστερη έκδοση του συστήματος και δεν έχουν παραχωρήσει υποκατασκευαστικό έργο.

Ενδιαφέρον έχει το πως θα μπορούσε να ενσωματωθεί σε αυτή τη διευθέτηση η ελληνική πλευρά. Έχει αναφερθεί στο παρελθόν, ότι η δυσκολία διασύνδεσης των ρωσικών συστημάτων σε μια ολοκληρωμένη αεράμυνα δυτικής χώρας, ήταν λογικό να προκαλέσει προβλήματα και στην Ελλάδα με τα ρωσικής προέλευσης συστήματα που διατηρεί στο οπλοστάσιό της. Και μπορεί η Ελλάδα να προμηθεύθηκε τους TOR-M1 από τη Ρωσία, αλλά τους S-300 τους “κληρονόμησε” από την Κύπρο στο πλαίσιο της συμφωνία απεμπλοκής που είχε επιτευχθεί στη δεκαετία του 1990 για να μην εγκατασταθούν στην Κύπρο.

Ένα ρωσικό σύστημα αιχμής όπως οι S-300 (τότε δεν υπήρχαν οι S-400) δεν αποτελούσε πρόβλημα μόνο για το ΝΑΤΟ και την κατοχική Τουρκία, αλλά συνιστούσε δυνάμει κίνδυνο και για το Ισραήλ, το οποίο έπαιξε κομβικό ρόλο στη μη εγκατάστασή του στην Κύπρο και τη μεταφορά του τελικά στην Κρήτη. Με την αλλαγή των γεωστρατηγικών δεδομένων στην Ανατολική Μεσόγειο, οι Ισραηλινοί αξιοποίησαν τους S-300 στην Κρήτη, με στόχο την ανάπτυξη αντιμέτρων ηλεκτρονικού πολέμου. Στόχος ήταν να εκπαιδευθούν στην αντιμετώπιση αεράμυνας που διαθέτει ρωσικά συστήματα, ειδικά S-300. Κυρίως αυτό αφορούσε το Ιράν.

O ευσεβής πόθος της Αθήνας

Σε αυτό το πλαίσιο και με βάση αφενός την τουρκική απόπειρα να εξισώσει το ζήτημα των ελληνικών S-300 με τους τουρκικούς S-400, αλλά και την πίεση των ΗΠΑ οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ να απαλλαγούν από ρωσικά συστήματα, δημιουργείται περιθώριο για ενσωμάτωση και της Ελλάδας στη γαλλική πρωτοβουλία. Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το Παρίσι έχει έλθει σε κάποια συνεννόηση με την Αθήνα, η οποία ενδιαφέρεται πολύ για εξεύρεση μιας συνολικής λύσης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ευσεβής πόθος της ελληνικής πλευράς είναι η δημιουργία συνθηκών ασφαλείας, οι οποίες, εκτός των άλλων, θα επιτρέψουν και την αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, για τα οποία έχουν οικονομικό ενδιαφέρον όλες οι χώρες της περιοχής. Ο Ερντογάν ψάχνει να βρει λύση στην οικονομική κρίση στην οποία ο ίδιος έχει οδηγήσει τη χώρα του, εκτός των άλλων και επειδή η κρίση υπονομεύει τις προοπτικές επανεκλογής του το 2023.

Εάν η γαλλική προσπάθεια στεφθεί από επιτυχία, θα εκτοξεύσει τη μετοχή της Γαλλίας στο γεωπολιτικό χρηματιστήριο. Θα προβάλλει την εικόνα του πιο πολύτιμου συμμάχου των ΗΠΑ στην περιοχή και θα δημιουργήσει συνθήκες “μετάστασης” του υποδείγματος σε άλλες περιοχές, όπως στην Ασία-Ειρηνικό. Οι Γάλλοι διαβιβάζουν στους Αμερικανούς το μήνυμα, ότι είναι σε θέση να προσελκύσουν πιο κοντά στη Δύση δυνάμεις, με τις οποίες η Ουάσιγκτον δυσκολεύεται να βρει κοινούς τόπους.

Οι πρωτοβουλίες του Παρισιού

Μία αντίστοιχη πρωτοβουλία θα μπορούσε π.χ. να λειτουργήσει στην περίπτωση της Ινδίας, όπου η γαλλική παρουσία είναι ισχυρή. Υπό αυτή την έννοια, η αγγλοσαξονική συμφωνία AUKUS οδήγησε στην αφύπνιση της γαλλικής διπλωματίας. Με αιχμές την Ινδία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Γαλλία δημιουργεί προϋποθέσεις ενσωμάτωσης κρίσιμων χωρών για την ασφάλεια της Δύσης, με άξονα αναφοράς την ΕΕ. Δηλαδή, μέσω της γαλλικής διπλωματικής κινητοποίησης ωφελείται και η τελούσα σε ύπνωση διπλωματία των Βρυξελλών.

Την εικόνα της πρωτοβουλίας που έχει άξονα το ευρωπαϊκό σύστημα Eurosam SAMP/T συμπληρώνει και το εκπεφρασμένο γερμανικό ενδιαφέρον για την απόκτηση ικανών συστημάτων αντιβαλλιστικής προστασίας. Έχοντας αποφασίσει να προμηθευτεί τα αμερικανικά μαχητικά F-35A Lightning II, το Βερολίνο θα μπορούσε για αντιβαλλιστική προστασία να στραφεί προς την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, της οποίας είναι μέρος.

Οι Γάλλοι είναι βέβαιο ότι θα προσπαθήσουν να προσελκύσουν τους Γερμανούς, σε μια προσπάθεια να δώσουν πανευρωπαϊκή διάσταση στο εγχείρημά τους. Ωστόσο, οι Γερμανοί φαίνεται πως έχουν ήδη απευθυνθεί στο Ισραήλ, με το βλέμμα στραμμένο στα αποτελεσματικά συστήματα Iron Dome και Arrow. Η συνέχεια αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον…