Ποιες είναι οι προσφορές για τις νέες φρεγάτες

Οι ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού για νέες φρεγάτες με δυνατότητα αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής είναι γνωστές τοις πάσι. Πολλοί, εντός και εκτός της κυβέρνησης και της κρατικής μηχανής, χαρακτηρίζουν το πρόγραμμα ως κατεπείγον, όχι απλώς αναγκαίο. Παρόλο ότι οι κατασκευαστές έχουν αρχίσει τον πόλεμο των προσφορών και των πολιτικών πιέσεων, το υπουργείο Άμυνας και το ΓΕΕΘΑ, προφανώς με οδηγίες –ή τουλάχιστον με ανοχή– της κυβέρνησης, δεν έχουν ορίσει ούτε προδιαγραφές, ούτε χρονοδιάγραμμα.

Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που έπρεπε να είχε γίνει και το οποίο θα μετρίαζε τις πολιτικές πιέσεις για την αγορά ακατάλληλου σκάφους. Μετά από πολλά, η διαδικασία φαίνεται να μπαίνει στην τελική ευθεία. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Πολεμικό Ναυτικό θα παραδώσει στην κυβέρνηση την επιχειρησιακή αξιολόγηση των ευρωπαϊκών προτάσεων μάλλον προς το τέλος Μαΐου, αφήνοντας προφανώς για επόμενο στάδιο την αξιολόγηση της αμερικανικής, η οποία δεν έχει ακόμα κατατεθεί. Τυπικά, επειδή ακολουθήθηκε άλλη διαδικασία, το χρονικό όριο για να κατατεθεί η πρόταση είναι η 22α Μαΐου.

Είναι γνωστό ότι η Ουάσινγκτον ασκεί παρασκηνιακές πιέσεις στην Αθήνα, χρησιμοποιώντας το γεωπολιτικό της βάρος. Αλλά οι μέχρι τώρα προτάσεις που η αμερικανική πλευρά έχει ρίξει στο τραπέζι είναι τουλάχιστον προβληματικές. Βέβαια, η γεωπολιτική διάσταση και τα όποια στρατιωτικά και πολιτικά εχέγγυα που μπορούν να δοθούν από τους υποψήφιους πωλητές είναι σοβαρότατο θέμα. Όχι, όμως, σοβαρότερο από τις πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού. Αυτές είναι μια απτή πραγματικότητα που δεν επιδέχεται θεωρητικά προσχήματα.

Και σε τελευταία ανάλυση, το εάν οι Αμερικανοί θα σταθούν εμπράκτως δίπλα στην Ελλάδα σε περίπτωση σύγκρουσης με την Τουρκία είναι κάτι που μπορεί να κριθεί. Η πείρα του παρελθόντος είναι αρνητική. Εάν, όμως, η Ουάσινγκτον έχει αλλάξει θέση επί του ζητήματος δεν έχει παρά να προσφέρει δεσμευτικές εγγυήσεις για την ελληνική εθνική ασφάλεια. Είναι προφανές πως εάν συμβεί αυτό, δικαιολογημένα η Αθήνα θα πρέπει να εξετάσει τα πράγματα συνυπολογίζοντας αυτόν τον παράγοντα. Μέχρι τώρα, όμως, δεν υπάρχει καμμία τέτοια ένδειξη και ως εκ τούτου δεν έχει νόημα να συζητούμε.

Οι Αμερικανοί και η Τουρκία

Πολλοί σύμμαχοι ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού εξακολουθούν να θεωρούν την Τουρκία χώρα-κλειδί, η οποία για κάποιους είναι και παραδοσιακός σύμμαχος και εμπορικός εταίρος (Γερμανούς), ανταγωνιστής και περιστασιακά εμπορικός εταίρος (Ιταλούς και Ισπανούς), ή στρατηγικός εταίρος, η απώλεια του οποίου θα αποδυνάμωνε την ισχύ τους (Αμερικανούς). Άλλοι πάλι είναι ουδέτεροι σε μια διένεξη που αργά ή γρήγορα θα τους αγγίξει.

Η σκληρή στάση της κυβέρνησης Μπάιντεν προς την Τουρκία δεν έχει σχέση με την ελληνο-τουρκική διένεξη. Ούτε η αυξημένη παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στην ελληνική επικράτεια. Στόχος όλων στην Ουάσιγκτον είναι η επαναφορά της Τουρκίας στο δυτικό “μαντρί”. Και γι’ αυτό το λόγο μπορεί ο Μπάϊντεν να χρησιμοποιεί σκληρή ρητορική προς την Τουρκία, αλλά η απομάκρυνση της από τη Δύση είναι ό,τι χειρότερο για τους Αμερικανούς. Η περαιτέρω προσέγγιση της Άγκυρας με Μόσχα, Τεχεράνη και Πεκίνο είναι εφιάλτης, αφού όχι μόνο θα ενισχύσει εχθρούς των ΗΠΑ, αλλά και θα δημιουργήσει μια απαγορευμένη για τη Δύση ζώνη, από την Βαλτική μέχρι τον Κόλπο.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η φρεγάτα λύση που θα προσφέρουν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να είναι ελλιπής. Οι αποτυχημένες προσπάθειές τους να δημιουργήσουν δύο κλάσεις LCS, εξάλλου, τους στερεί και τη δυνατότητα να προσφέρουν αξιόπιστη ενδιάμεση λύση. Όσα αντιτορπιλικά Arleigh Burke υπάρχουν τα χρειάζονται οι ίδιες οι ΗΠΑ. Επίσης, δεδομένου ότι προσπαθούν να αυξήσουν τον στόλο τους στις 350 μονάδες επιφανείας είναι πολύ δύσκολο να αποδεσμεύσουν τα καταδρομικά κλάσης Ticonderoga, ακόμη και αν η Ελλάδα τα ήθελε.

Έχουμε αναφερθεί εκτενώς στα μειονεκτήματα των φρεγατών ΜΜSC. Να σημειωθεί ότι τις προηγούμενες ημέρες παρουσιάστηκε στο ΓΕΝ και μια πρόταση από Έλληνα εκπρόσωπο αμερικανικής εταιρείας (Gibbs and Cox) για τη ναυπήγηση ενός πλοίου με χαρακτηριστικά που ομοιάζουν σε μικρότερη εκδοχή του αντιτορπιλικού Arleigh Burke, που να ταιριάζει στις συνθήκες της Μεσογείου. Προς το παρόν, όμως, δεν έχει κατατεθεί τέτοια πρόταση και ίσως πρόκειται για θεωρητικό σχέδιο.

Η γερμανική πρόταση

Αναφορικά με τις προτάσεις των Ευρωπαίων κατασκευαστών, αυτές κατατέθηκαν στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, πράγμα τουλάχιστον παράτυπο. Ας σημειωθεί ότι το προηγούμενο διάστημα εκπρόσωποι εταιρειών, αλλά και ξένοι αξιωματούχοι επισκέπτονταν το υπουργείο Άμυνας όπου συναντούσαν τον στρατηγό Φλώρο και του παρέδιδαν τις προτάσεις τους.

Για την γερμανική πρόταση, ας αναλογιστούμε τί είχε πει κάποτε ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, αρχηγός ΓΕΣ, σχετικά με την κλήση γαλλικής και όχι γερμανικής εκπαιδευτικής αποστολής στην Ελλάδα πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους: «Ερωτώ θα ηδύνατο η Γερμανική αποστολή να εκτελέση την υπηρεσίαν αυτήν όταν η πολιτική της πατρίδος της ήτο άλλη, ενάντια της ημετέρας και προ πάντων όταν ομοίως η Γερμανική αποστολή εξεπαίδευε ή διήκει τον Τουρκικόν Στρατόν;».

Η τωρινή γερμανική πρόταση παρέχει νέες φρεγάτες, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί στα πρότυπα πλοίων τα οποία έχουμε ήδη. Επίσης, προσφέρει ικανοποιητικές ενδιάμεσες λύσεις και αναβαθμίσεις των υπαρχόντων φρεγατών ΜΕΚΟ 200 και επιπλέον δύο νέα σύγχρονα υποβρύχια Type 214. Αλλά η Γερμανία δεν προσφέρει κανένα στρατηγικό ή πολιτικό εχέγγυο για την Ελλάδα. Μάλλον υπονομεύει τις ελληνικές θέσεις εντός και εκτός ΕΕ και ΝΑΤΟ. Τα γερμανικά συμφέροντα στην Τουρκία είναι πολύ μεγάλα, ενώ η Ελλάδα αποτελεί για την Γερμανία μια “αποικία χρέους” και αποθήκη μεταναστών.

Ιταλικές και ολλανδικές φρεγάτες

Η Ιταλία κατέθεσε πρόταση για ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπου FREMM. Οι εταιρείες Fincantieri και Leonardo τις προσφέρουν με πλήρεις δυνατότητες για αεράμυνα περιοχής και ανθυποβρυχιακό πόλεμο. Η ιταλική πλευρά είναι διατεθειμένη να συζητήσει και για την παροχή δύο FREMM ή και δύο παλαιότερων φρεγατών, τύπου Maestrale ως ενδιάμεση λύση. Η Ρώμη έχει κι αυτή συμφέροντα στην Τουρκία, τα οποία στο παρελθόν την εμπόδισαν να στηρίξει τα δίκαια αιτήματα της Ελλάδας. Φαίνεται, όμως, ότι τελευταία είναι περισσότερο διατεθειμένη να προσεγγίσει την Αθήνα, καθώς το γεωπολιτικό της συμφέρον έρχεται πλέον σε αντίθεση με την Τουρκία.

Η λεκτική διαμάχη μεταξύ του Ιταλού πρωθυπουργού Ντράγκι με τον Ερντογάν ήταν απλά η δημόσια εκδήλωση τριβών που αφορούν στη Λιβύη. Οι Ιταλοί θέλουν να συμμετάσχουν δυναμικά στην ανάκαμψη της παλιάς τους αποικίας, την οποία οι Τούρκοι υπονομεύουν με σκοπό να την φέρουν στη δική τους σφαίρα επιρροής. Ταυτόχρονα “αφήνουν” χιλιάδες μετανάστες να πλέουν προς τις ιταλικές ακτές. Με αντικειμενικά κριτήρια, Ελλάδα και Ιταλία θα έπρεπε να συγκλίνουν στη θέση έναντι της Τουρκίας, αλλά στην πολιτική δεν υπάρχουν τέτοιοι αυτοματισμοί.

Η Ολλανδία κατέθεσε μια από τις πλέον ανταγωνιστικές προτάσεις, που περιλαμβάνει τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπου Sigma 11515 και τη χορήγηση τεσσάρων τύπου “Μ” ως ενδιάμεση λύση (δύο από το ολλανδικό και δύο από το βελγικό Ναυτικό, εφόσον επιλεγεί η λύση). Η Sigma που προτείνεται για την Ελλάδα είναι ελαφρώς μικρότερη από το αρχικό σχέδιο, με παράδοση της πρώτης σε 2,5 χρόνια από την υπογραφή συμφωνίας. Βέβαια, η ολλανδική λύση έχει μόνο επιχειρησιακά συν και πλην, χωρίς γεωπολιτική υπεραξία για την Ελλάδα.

Οι γαλλικές Belharra

Τέλος, υπάρχει και η γαλλική πρόταση για παροχή της φρεγάτας Belharra. Τις υψηλού επιπέδου επιχειρησιακές δυνατότητες αυτής της υπερσύγχρονης φρεγάτας, τις έχουμε αναλύσει εκτενώς σε προηγούμενο άρθρο μας. Οι Belharra ανταποκρίνονται με το παραπάνω στα ζητούμενα από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, αν και θεωρούνται ακριβές και με όχι ικανοποιητική προσφορά για το ενδιάμεσο διάστημα.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της γαλλικής πρότασης, όμως, είναι η γεωστρατηγική προσφορά, που συνοδεύει την πώληση των Belharra. Δεν είναι μόνο ότι η Γαλλία έχει στηρίξει σθεναρά την Ελλάδα στο διπλωματικό επίπεδο, ενώ οι σχέσεις της με την Άγκυρα βρίσκονται σε πολύ κακό σημείο. Η σύγκρουση συμφερόντων Γαλλίας-Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μετατρέπει τη Γαλλία σε φυσικό σύμμαχο της Ελλάδας.

Εξ ου και δεν προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη η πληροφορία που η Αθήνα δεν διέψευσε, ότι η Γαλλία είναι διατεθειμένη να υπογράψει με την Ελλάδα σύμφωνο αμυντικής συνδρομής, σε περίπτωση που το ελληνικό Ναυτικό επιλέξει τις Belharra. Εάν η Γαλλία είναι πράγματι διατεθειμένη να δεσμευτεί απολύτως ότι θα εμπλακεί στρατιωτικά υπέρ της Ελλάδας σε περίπτωση σύγκρουσης με την Τουρκία, αυτό και μόνο έπρεπε να αποτελέσει αποφασιστικό παράγοντα υπέρ της γαλλικής πρότασης.

Ένα τέτοιο ελληνο-γαλλικό σύμφωνο αμυντικής συνδρομής θα άλλαζε ριζικά τον συσχετισμό δυνάμεων, ενισχύοντας ποιοτικά στο έπακρο την ελληνική αποτρεπτική στρατηγική. Θα μπορούσε, μάλιστα, να αποτελέσει και τη βάση για σύναψη ευρύτερης συμμαχίας που να περιλαμβάνει και την Αίγυπτο και τα Εμιράτα, αλλά εμμέσως και το Ισραήλ. Δυστυχώς, για λόγους που έχει αποφύγει να εξηγήσει, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αφήσει αυτή την προσφορά να “πνιγεί” στη σιωπή.