Ποιοι σκότωσαν το ενεργειακό-γεωπολιτικό σχέδιο EastMed

Μια από τις δεσμεύσεις της ΝΔ ως αντιπολίτευση ήταν ότι θα προχωρήσει στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και θα προωθήσει την κατασκευή του αγωγού EastMed. Πράγμα πολιτικά εύκολο αφού και η τότε κυβέρνηση Τσίπρα, υπερθεμάτιζε. Όταν η ΝΔ σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση, η δυναμική γύρω από τα ενεργειακά είχε ξεκινήσει να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μεγάλων δυνάμεων. Το Μαξίμου, όμως, στην κρίσιμη στιγμή έκανε αυτό για το οποίο κατηγορούσε τον Τσίπρα: Μια μεγαλειώδη κωλοτούμπα!

Ο EastMed αποτελεί το πρωτότοκο παιδί της σχέσης που ανέπτυξε ο Νετανιάχου με τον Σίσι, αν και η ιδέα κυοφορούνταν μερικά χρόνια πριν επικρατήσει ο Σίσι στην Αίγυπτο. Ο αδύναμος κρίκος έμοιαζε να είναι η Κύπρος. Όμως, η Κύπρος στον τομέα των υδρογονανθράκων έκανε όλα όσα έπρεπε και κατάφερε πολλά περισσότερα από ό,τι περίμεναν οι Αγορές.

Ο επόμενος αδύναμος κρίκος ήταν η Ελλάδα, μιας και το 2015 προέκυψε αριστερή κυβέρνηση, η οποία ιδεολογικά δεν φαινόταν να γοητεύεται από τέτοιες γεωπολιτικές ιδέες και επενδύσεις. Η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, αν και πέρασε τα μύρια κύματα επί Τσίπρα, εν τούτοις έσπασαν οι πολιτικές αγκυλώσεις και εδραιώθηκε το EastMed forum με σκοπό την συμμαχία Ισραήλ-Αιγύπτου-Ελλάδος-Κύπρου στον τομέα του φυσικού αερίου. Έτσι θεμελιώθηκε η ιδέα της κατασκευής ενός αγωγού που θα αποτελέσει αντίβαρο τόσο στον γερμανο-ρωσικό Nord Stream II όσο και σε άλλους.

Ο νέος υπουργός Εξωτερικών Δένδιας μόνο προς το τέλος του 2019 βγαίνει από το καβούκι του κι αρχίζει έναν μεγάλο κύκλο επαφών και διαβουλεύσεων, με χώρες τις οποίες είχαμε ξεχασμένες διπλωματικά! Μάλλον αναγκάστηκε, αφού στο τέλος Νοεμβρίου 2019, η Τουρκία υπογράφει με τον Σάρατζ το παράνομο μνημόνιο για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Η αντίδραση στην πειρατική κίνηση των Τούρκων ήταν άμεση. Την Πέμπτη 2/1/2020 συναντώνται σε πανηγυρικό κλίμα οι Μητσοτάκης, Αναστασιάδης και Νετανιάχου για μια ιστορική συμφωνία.

H Διακρατική Συμφωνία για τον EastMed, υπεγράφη από τους υπουργούς Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη, Γιουβάλ Στάινιτς και Γιώργο Λακκοτρύπη, ενώ στην τελετή είχαν προσκληθεί και παρευρέθησαν οι πρώην υπουργοί Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης και Γιώργος Σταθάκης. Προφανώς στη ΝΔ ήθελαν να δείξουν ότι η συμφωνία αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακρόπνοης πολιτικής, για την οποία συμφωνούν όλα τα κόμματα.

Ενεργειακή συμμαχία

Λίγο αργότερα ο πλανήτης χτυπιέται από τον κορωνοιό και όλα πάνε πίσω. Παρά τις μαύρες μέρες με τα πρώτα lockdown, ο ΕastMed παρέμεινε ακρογωνιαίος λίθος, πάνω στον οποίο χτιζόταν σταδιακά μια ενεργειακή συμμαχία που είχε όλα τα φόντα να εξελιχτεί και σε μια πολιτική συμμαχία. Έφερε πιο κοντά την Αίγυπτο με το Ισραήλ, αλλά και το Ισραήλ με τις χώρες του Κόλπου.

Αυτή η δυναμική μεταφράστηκε αργότερα σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, στις οποίες συμμετείχαν δυνάμεις από την υπό διαμόρφωση συμμαχία. Ασκήσεις στην Ελλάδα, που εξόργιζαν τους Τούρκους και δεν άρεσαν στην Γερμανία. Παρά τα πρωτοφανή που ζήσαμε όταν ξέσπασε η πανδημία, στις 17 Ιουνίου 2020, ο Μητσοτάκης, συναντάται με τον Πρόεδρο του Ισραήλ, Reuven Rivlin για να μιλήσουν για επενδύσεις και τουρισμό.

Πρώτο θέμα στην ατζέντα ήταν ο EastMed. «Πρόκειται για έναν αγωγό ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή, με τον οποίο η Ευρώπη θα μπορεί να έχει πρόσβαση στα σημαντικά κοιτάσματα αερίου της Ανατολικής Μεσογείου» ανέφερε την ημέρα εκείνη ο Μητσοτάκης γεγονός που η γλώσσα του σώματος έδειξε ότι χαροποίησε τον Rivlin.

Η διπλωματική εκστρατεία της κυβέρνησης από την προηγούμενη χρονιά είχε πλέον πολλούς αποδέκτες, ενώ η πειρατική πολιτική του Ερντογάν απέναντι σε πολλές χώρες, είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει μέχρι και η Ινδία να ενδιαφέρεται για την εμμέσως αντι-τουρκική συμμαχία. Προφανώς για να αντιπαλέψει όσα επιχειρούσε ο Ερντογάν με το Πακιστάν κατά της Ινδίας, όπου ζουν 250.000.000 μουσουλμάνοι.

Ο ρόλος της Γαλλίας

Από τις ευρωπαϊκές χώρες, η Γαλλία ήταν αυτή που βρέθηκε στο πλευρό αυτής της συμμαχίας περισσότερο ενεργά από κάθε άλλη δύναμη. Το καλοκαίρι 2020, ο Ερντογάν έστησε την πλέον πειρατική επιχείρηση στην σύγχρονη ιστορία κατά των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου, προφανώς θέλοντας να κάμψει την εν λόγω συμμαχία και να τερματίσει τον EastMed.

H τεράστια κινητοποίηση των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας τερματίστηκε μετά από μια τεράστια τρύπα που απέκτησε η ναυαρχίδα τους “Κεμάλ Ρέις” από την φρεγάτα “Λήμνος”. Το γόητρο του Ερντογάν βυθίστηκε την μέρα εκείνη, η οποία μάλλον έμελλε να αποτελέσει το επιστέγασμα μιας ελληνο-γαλλικής στρατιωτικής συμμαχίας. Και κάπως έτσι, έγινε η αγορά των Rafale, που αποτελούν game changer στον εναέριο συσχετισμό δυνάμεων στην περιοχή.

Ο βομβαρδισμός από “άγνωστα” αεροσκάφη (όλοι γνωρίζουμε σε ποιον ανήκαν) της τουρκικής βάσης Αλ Ουατίγια στην Λιβύη ήταν άλλη μια βαριά ήττα του Ερντογάν, η οποία “έδεσε” περισσότερο την συμμαχία του EastMed. Αποτέλεσμα ήταν αρκετά think tanks να μιλάνε για μια “Λευκή Συμμαχία” χωρών που επιθυμούν την σταθερότητα στην περιοχή απέναντι σε μια “Μαύρη Συμμαχία” γύρω από τον Ερντογάν που φέρνει αστάθεια και θρέφεται από την ανασφάλεια.

Η παρέμβαση Ντόκου

Την ίδια ακριβώς περίοδο, οι Αμερικανοί εντείνουν την στρατιωτική παρουσία τους στην Αλεξανδρούπολη λόγω της κατασκευής ενός πλωτού σταθμού LNG εκεί, εξοργίζοντας Ερντογάν και Μέρκελ. Και η διπλωματική κινητικότητα μεταξύ Ελλάδος και Χαφτάρ, τους έκανε να μας αποκλείσουν από την σύνοδο του Βερολίνου για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα της Λιβύης, με την οποία η Ελλάδα έχει εφαπτόμενη ΑΟΖ.

Σ’ αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα έδειξε ότι μπορεί να σταματήσει την στρατηγική του “ζωτικού χώρου” που εφάρμοζε σαν άλλος Χίτλερ ο Ερντογάν. Κι ενώ τα γρανάζια έδειχναν να γυρίζουν υπέρ της μας, ξαφνικά κάποια πράγματα αρχίζουν και ξηλώνονται, όχι από κάποιο τρίτο, αλλά από την ίδια την ελληνική κυβέρνηση. Το “σήμα” το είχε δώσει σε ανύποπτο χρόνο, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Θάνος Ντόκος.

Τρεις μέρες μετά την συνάντηση Μητσοτάκη-Rivlin, ο Ντόκος (συνέντευξη στον ΣΚΑΙ) χαρακτήρισε «λάθος της χώρας μας που επένδυσε σε ένα κουτσό άλογο όπως ο Χαφτάρ», για τον οποίο είπε ότι οι μέρες του είναι μετρημένες, δίνοντας το σύνθημα για στήριξη του τουρκόφιλου Σάρατζ. Φυσικά, ο Χαφτάρ εξακολουθεί να παραμένει εκεί που ήταν κι αυτός που έφυγε από την μέση ήταν τελικά ο Σάρατζ. Φαίνεται, όμως, ότι ο Ντόκος δεν εξέφρασε προσωπική άποψη για τη Λιβύη, αλλά έδωσε το σύνθημα για την αλλαγή πλεύσης που σκόπευε να κάνει το Μαξίμου.

Στους μήνες που ακολούθησαν ο Ερντογάν επικεντρώθηκε στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου έχοντας το πράσινο φως από Γερμανία, ΗΠΑ και Ρωσία, έκανε αυτό που όλοι ζήσαμε. Και πέτυχε επιτέλους μια νίκη που πολύ ήθελε. Από το σημείο αυτό και μετά, η ελληνική κυβέρνηση, άρχισε να κάνει βήματα πίσω. Το κυριότερο ήταν ότι σε μια στιγμή που ουδείς ήθελε να συναντηθεί με τον Ερντογάν, εμείς για έναν ακατανόητο λόγο, δεχτήκαμε να ξεπαγώσουμε τις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία. Μέγα λάθος.

Γερμανία, EastMed και καλώδιο!

Ήταν, όμως, μεγάλη διπλωματική νίκη της Γερμανίας, η οποία –όπως έχω εξηγήσει σε άλλα άρθρα μου– δεν επιθυμεί την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου Ελλάδος και Κύπρου. Επιπρόσθετα, δεν επιθυμεί τον EastMed, αλλά πιέζει Ισραήλ και Αίγυπτο το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να διοχετευθεί στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Με άλλα λόγια, θα συνδεθεί σαν “ράμμα” πάνω στα γεωπολιτικά και ενεργειακά συμφέροντα του Βερολίνου.

Με το που άρχισαν οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες, ξεκίνησε και το ξήλωμα του EastMed. Αρχικά με μια τακτική που θυμίζει σουπιά που χύνει μελάνι. Τα νερά θόλωσαν με την διαρροή ότι ο EastMed ίσως πρέπει να γίνει χερσαίος στην Αφρική και με LNG από εκεί να μεταφέρεται το φυσικό αέριο με πλοία σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη. Η δήλωση Δένδια στο Arab News ότι «η Ελλάδα δεν θα εξορύξει υδρογονάνθρακες», έσκασε σαν βόμβα, αλλά όσοι ασχολούνται με τα ενεργειακά την περίμεναν. Όπως περίμεναν και την δήλωση της Προέδρου Σακελλαροπούλου στο TASS που ήταν ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος.

Η ήττα του Νετανιάχου, που γιορτάστηκε από Μέρκελ και Ερντογάν, αλλά και από κάποιους κύκλους στην Ελλάδα, επιτάχυνε την αποδόμηση. Έπρεπε, όμως, να δοθούν κάποιες εξηγήσεις και να επαναπροσδιοριστούν θέματα στην “Λευκή Συμμαχία”. Ο παραγκωνισμός του Δένδια ήταν επιβεβλημένος. Η ανησυχία της Αιγύπτου ήταν πρόδηλη και γι’ αυτό μετέβη ο ίδιος ο πρωθυπουργός την περασμένη Δευτέρα για να διασκεδάσει ανησυχίες.

Ακούσατε πουθενά να αναφέρεται κατά την συνάντηση Μητσοτάκη-Σίσι, η λέξη EastMed; Το βασικό εργαλείο που έδεσε διπλωματικά, πολιτικά και οικονομικά την “Λευκή Συμμαχία”, είναι δυνατόν να μην αναφέρεται σε μια συνάντηση κορυφής; Τι ακούστηκε αντί του EastMed όμως; Ότι η Ελλάδα κομίζει την πρόταση να ποντίσουμε ένα καλώδιο και να αγοράζουμε ρεύμα που θα παράγει η Αίγυπτος αλλά μόνο από ΑΠΕ. Δηλαδή από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά!

Δεν γνωρίζω αν η λέξη αυτοκαταστροφή ταιριάζει στην περίπτωσή μας. Μια μεγάλη ενεργειακή και γεωπολιτική συμμαχία εκφυλίστηκε στην πόντιση ενός καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος! Ίσως το γεγονός αποτελέσει στο μέλλον αντικείμενο μελέτης των ιστορικών…