Πως η Τουρκία χρησιμοποιεί το Κυπριακό για να αποφύγει ευρωπαϊκές κυρώσεις

Διπλωματικές, κυρίως, παρασκηνιακές κινήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σε δύο άξονες, που συνδέονται μεταξύ τους. Στο Κυπριακό και την προετοιμασία για τη σύγκληση Πενταμερούς συν 1 (ΟΗΕ) και τις μεθοδεύσεις για να μην αποφασισθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυρώσεις κατά της κατοχικής Τουρκίας. Είναι σαφές πως οι προσπάθειες για την Πενταμερή θεωρούνται ως επαρκής λόγος για κάποιους, τους “συνήθεις υπόπτους”, για να παγώσουν οι συζητήσεις για κυρώσεις, ώστε να μη “χαλάσει το κλίμα”.

Την ίδια ώρα, επί της ουσίας του Κυπριακού, φαίνεται να προωθούνται φόρμουλες που θέτουν το ζήτημα σε μια άλλη βάση. Δηλαδή, αναπτύσσεται μια προσέγγιση σύμφωνα με την οποία, έχει στόχο να αναζητηθεί μια “χρυσή τομή” μεταξύ των διαφορετικών απόψεων, που διατυπώνονται εκατέρωθεν. Είναι σαφές πως μια τέτοια εξέλιξη στρώνει το χαλί στην κατοχική Τουρκία, για υλοποίηση των επεκτατικών της σχεδιασμών και επιδιώξεων. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα σημαίνει συζήτηση και συμφωνία σε μια άλλη βάση. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι αυτό που αναζητείται ως φόρμουλα είναι μεταξύ της χαλαρής ομοσπονδίας και των δύο κρατών.

Όλοι πάντως οι εμπλεκόμενοι υποστηρίζουν, για διαφορετικούς λόγους, τη σύγκληση άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό. Η πραγματοποίηση της θεωρείται σήμερα δεδομένη. Και τούτο θα διαφανεί κατά την περιοδεία της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα, Τζέιν Χολ Λουτ στην περιοχή. Η αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού θα έχει ως πρώτο σταθμό τη Λευκωσία και στη συνέχεια θα μεταβεί στην Αθήνα (2 Δεκεμβρίου και θα συναντήσει τον Γ.Γ. του ΥΠΕΞ, Θ. Δεμίρη).

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, στην Άγκυρα θα πάει στις 14 Δεκεμβρίου. Θα επιστρέψει, δηλαδή, στη Νέα Υόρκη, και μετά θα επισκεφθεί την Τουρκία. Όταν, δηλαδή, θα ξεκαθαρίσει το τοπίο με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που θα συνέλθει στις 10 Δεκεμβρίου και αναμένεται ότι θα συζητήσει θέμα μέτρων κατά της Τουρκίας. Είναι σαφές πως η κατοχική Τουρκία επιχειρεί να στείλει το μήνυμα πως εάν αποφασισθούν κυρώσεις σε βάρος της από την ΕΕ, τότε δεν θα συνεργασθεί για το Κυπριακό, υποδεικνύοντας ότι σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα δεχθεί στην Άγκυρα την εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα, Τζέιν Χολ Λουτ.

Πάντως, το θέμα των κυρώσεων εγείρουν συνεχώς οι Βρετανοί, οι οποίοι προσπαθούν να πείσουν τους πρώην εταίρους τους στην ΕΕ να αποφύγουν τη λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Τις τελευταίες ημέρες επισκέφθηκε την Κύπρο για επαφές ο αναπληρωτής Πολιτικός Διευθυντής του Φόρεϊν Όφις, Ajay Sharma, ο οποίος βρέθηκε για δεύτερη φορά την τελευταία περίοδο στο νησί. Αν και οι συζητήσεις που είχε κάλυψαν πολλά θέματα, η εντύπωση που δημιουργήθηκε ήταν πως η αποστολή του ήταν, βασικά, για να πείσει τη Λευκωσία να μην επιμένει στην υιοθέτηση μέτρων κατά της Τουρκίας.

Τουρκία και Πενταμερής διάσκεψη 

Το επιχείρημα, το οποίο προβάλλεται είναι πως με τέτοια εξέλιξη θα απομακρύνει, κατά την άποψη του Λονδίνου, τον Ερντογάν από μια ενδεχόμενη σύγκληση Πενταμερούς. Αυτό που προφανώς θέλουν να ξεχάσουν οι Βρετανοί, είναι πως τον Οκτώβριο είχε δοθεί στην Τουρκία χρονικό περιθώριο δύο μηνών για να σταματήσει τις προκλήσεις της. Ποιο το αποτέλεσμα; Να γίνουν κι άλλες μονομερείς ενέργειες, ενώ κορύφωσε τις προκλήσεις με το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της κατεχόμενης Αμμοχώστου και τα “εγκαίνια”, που τέλεσε ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Συνεπώς, ένα τέτοιο επιχείρημα δεν μπορεί να ισχύσει όταν πρόκειται για την Άγκυρα.

Ο Βρετανός αξιωματούχος, ο οποίος είναι καλός γνώστης του Κυπριακού (το 2004, επί σχεδίου Ανάν, ήταν πρέσβης στην Άγκυρα), υποστήριξε, κατά τις συνομιλίες του στη Λευκωσία, πως θα πρέπει να γίνει προετοιμασία για τη σύγκληση άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψη, ώστε να υπάρξει αποτέλεσμα. Κατά τις συζητήσεις που είχε, ανέφερε επίσης, πως η χώρα του δεν υποστηρίζει λύση δύο κρατών και παρέπεμψε στις αποφάσεις του ΟΗΕ. Ο κ. Ajay Sharma είχε επαφές και στα κατεχόμενα.

Οι αναφορές του Βρετανού αξιωματούχου ως προς τα δύο κράτη έγιναν προφανώς για να ικανοποιήσουν τη Λευκωσία και να ενισχύσουν το επιχείρημα, για τη μη επιβολή των κυρώσεων (που ήταν και ο βασικός λόγος καθόδου στο νησί). Άλλωστε δημόσιες τοποθετήσεις του πρέσβη της χώρας στη Λευκωσία, Στίβεν Λίλι, επαναλαμβάνουν πως μπορούν να συζητηθούν και εναλλακτικές ιδέες. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.

Αυτή την εβδομάδα σαφώς και θα υπάρξει κινητικότητα με την κάθοδο της Τζέιν Χολ Λουτ στη Λευκωσία. Σύμφωνα με πληροφορίες, η θέση του διεθνούς οργανισμού είναι πως ναι μεν είναι δεσμευμένος στο Πλαίσιο Γκουτέρες, στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Θεωρείται ωστόσο, “αυτονόητο” ότι δεν θα αποτρέψουν καμία πλευρά να θέσει κι άλλες και προτάσεις. Το μήνυμα, εν πολλοίς, είναι πως ο ΟΗΕ είναι ανοικτός για διεύρυνση του Πλαισίου. Αυτό γίνεται για να δώσουν κίνητρο στην Τουρκία “για να συνεργασθεί”. Μια παλιά συνταγή, δοκιμασμένη και αναποτελεσματική.

Συντονισμός Λευκωσίας και Αθήνας

Λευκωσία και Αθήνα βρίσκονται σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας τόσο για τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό όσο και ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Μια γενικότερη αξιολόγηση των δεδομένων που διαμορφώνονται και στα δύο πεδία, Κυπριακό (μετά τις επαφές Λουτ) και ευρωτουρκικά, αναμένεται να γίνει στο τέλος αυτής της εβδομάδος, σε επίπεδο των ΥΠΕΞ. Οι δύο κυβερνήσεις παρακολουθούν τόσο τις διεργασίες για τη σύγκληση Πενταμερούς (και με ποιους όρους από τουρκικής πλευράς και τρίτους) καθώς και για το παρασκήνιο που αναπτύσσεται σε σχέση με την υιοθέτηση κυρώσεων κατά της Άγκυρας.

Η Άγκυρα έχει στραμμένη την προσοχή της στις Βρυξέλλες ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η σύνοδος του οποίου είναι προγραμματισμένη για τις 10 Δεκεμβρίου. Εξού και η μετάβαση του εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραχήμ Καλίν, πρόσφατα στις Βρυξέλλες. Αν και δεν θα ήθελε να ρισκάρει το ενδεχόμενο να αποφασισθούν μέτρα (στηρίζεται ακόμη στην κ. Μέρκελ), στο Κυπριακό η κατοχική Τουρκία δεν κάνει πίσω.

Η τουρκική πλευρά, ξεκαθαρίζει προς κάθε κατεύθυνση πως δεν συζητά πλέον τη βάση λύσης του Κυπριακού, προτάσσει τα δύο κράτη ως μοντέλο συμφωνίας, ενώ παράλληλα θέτει μια σειρά από προϋποθέσεις. Ζητά καθορισμό χρονοδιαγράμματος και στο ενδεχόμενο αποτυχίας της νέας προσπάθειας, να καθοριστεί η επόμενη ημέρα. Ποιο θα είναι το καθεστώς των δύο πλευρών και κυρίως της τουρκοκυπριακής πλευράς;

Πολλοί υποστηρίζουν πως μια νέα διαδικασία θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για την Άγκυρα αναφορικά με την επιβολή νέων τετελεσμένων. Οι ίδιοι κύκλοι υποστηρίζουν πως στη διάρκεια μιας Πενταμερούς αλλά και συζητήσεων, που θα ακολουθήσουν, η Τουρκία δεν θα προβαίνει σε μονομερείς ενέργειες. Τούτο δεν ίσχυσε ποτέ, προφανώς και δεν θα ισχύσει ούτε και τώρα. Κι αυτό γιατί είναι σαφές και από τα όσα διαδραματίζονται σε ΑΟΖ και Αμμόχωστο, ότι οι σχεδιασμοί δεν αναστέλλονται. Είναι πρόδηλο ότι η τακτική της Άγκυρας είναι, όπως διά τετελεσμένων να εδραιώνει τη θέση της στις διαπραγματεύσεις.