Πως μπορεί η Ελλάδα να πιέσει τον Σίσι – Ο ρόλος-κλειδί των Εμιράτων

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αντιληφθεί πια πως η ακύρωση του μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης και η αδρανοποίηση του τουρκικού στρατιωτικού προγεφυρώματος στη δυτική Λιβύη διέρχονται από την ενίσχυση των δεσμών της Αθήνας με το Κάιρο, ή πιο σωστά από την κοινή δράση τους. Είναι σαφές ότι η Αθήνα αδυνατεί από μόνη της να ακυρώσει τα τετελεσμένα της Άγκυρας στην Μεσόγειο.

Ως εκ τούτου, έχει πέσει στο τραπέζι μέχρι και η “μέση λύση” της μερικής οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο, με ορισμένες “εκπτώσεις” εκ μέρους της Αθήνας (το εύρος της επήρειας των νησιών σε ΑΟΖ), ώστε να υπερπηδηθούν οι αντιρρήσεις του Καΐρου. Δυστυχώς, η πρόταση εμπεριέχει δύο σφάλματα και μία πλάνη. Αφενός, η Αθήνα θα αποδεχθεί τις εκπτώσεις στο Διεθνές Δίκαιο, που θα υπονομεύσουν ενδεχομένως τη διαπραγματευτική ισχύ της στο εγγύς μέλλον έναντι της Τουρκίας.

Αφετέρου η Ελλάδα θα αποδειχθεί (για πολλοστή φορά) ο καλοθελητής έναντι της Αιγύπτου, δίχως ένα απτό όφελος, όπως για παράδειγμα είναι μία σαφή δέσμευση του Σίσι προς τον Μητσοτάκη ότι η Αίγυπτος θα εμπλακεί ευθέως στη λιβυκή κρίση εναντίον της κυβέρνησης Σαράτζ, δηλαδή εναντίον της Τουρκίας. Τέλος, το χρόνιο τέλμα στις διαπραγματεύσεις με το Κάιρο δεν οφείλεται στην απληστία του για παραπάνω ΑΟΖ. Οφείλεται κυρίως στη φοβική αβελτηρία του.

Ο φόβος του Σίσι

Ο Σίσι δεν επιθυμεί την εμπλοκή του στην μακροχρόνια ελληνοτουρκική διένεξη, παρόλο που ο Ερντογάν υπονομεύει τα θεμέλια του καθεστώτος του. Και τα υπονοκεπυει με την εκστρατεία στη δυτική Λιβύη υπέρ του Σάρατζ και με την ανοιχτή υποστήριξη του προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα εντός της Αιγύπτου. Προς το παρόν, ο Σίσι έχει αντιδράσει υποτονικά με “άσφαιρες” διακηρύξεις υπέρ των Κούρδων της Συρίας και με γυμνάσια του αιγυπτιακού Πολεμικού Ναυτικού στα πέριξ της Λιβύης.

Ακόμα και όταν ο Ερντογάν και ο Σάρατζ απέρριψαν με ιταμό τρόπο την πρόταση του Καΐρου για άμεση εκεχειρία και επανέναρξη του διαλόγου, ο Σίσι δεν αποτόλμησε μια ανοιχτή επέμβαση στην ανατολική Λιβύη υπέρ του Χάφταρ. Προς απογοήτευση όσων στην Ελλάδα θεωρούσαν ότι θα μας βγάλει από τη δύσκολη θέση ο Σίσι και ο Χάφταρ. Το Κάιρο παρακάλεσε την Ρωσία να παρέμβει για να αποτραπεί η πτώση της Σύρτης και των πετρελαίων της στα χέρια των Τούρκων.

Πώς μπορεί, λοιπόν, η Ελλάδα να υποχρεώσει τον Σίσι να υπερβεί τις φοβίες του; “Όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος” μας διδάσκει η λαϊκή παροιμία. Ο μόνος τρόπος είναι η Ελλάδα να στριμώξει το καθεστώς Σίσι, εκμεταλλευόμενη τη δεινή θέση, στην οποία έχει περιέλθει η Αίγυπτος. Η άλλοτε ηγέτιδα του Αραβικού Κόσμου αντιμετωπίζει μια “τέλεια καταιγίδα”: την επέμβαση της Τουρκίας στην Λιβύη, τη διαμάχη με την Αιθιοπία για το Νείλο, την ανεξέλεγκτη πανδημία του Covid-19, το αντάρτικο των τζιχαντιστών στο Σινά και βεβαίως τη διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ σε μία προσπάθεια να βρει διέξοδο από την οξύτατη οικονομική κρίση.

Ο ρόλος-κλειδί των Εμιράτων

Για να επιβιώσει το καθεστώς του, ο Σίσι έχει ζωτική ανάγκη από την άμεση και γενναιόδωρη βοήθεια των μοναρχιών του Κόλπου. Αυτός είναι ο παράγοντας-κλειδί. Μπορεί η Ελλάδα να “στρατεύσει” τον άρτι αποκτηθέντα σύμμαχό της στον Κόλπο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα; Η απάντηση είναι θετική, επειδή και οι δύο χώρες μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες για την εξάπλωση της Τουρκίας και του Κατάρ στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για την ασφάλεια της Αιγύπτου, το καθεστώς της οποίας είναι λιγότερο ευσταθές από όσο φαίνεται.

Προχθές (16 Ιουνίου). το Κάιρο υπέβαλε αίτημα σε τράπεζες των Εμιράτων για μία νέα πιστωτική γραμμή ύψους ενός δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με καλούς γνώστες των πραγμάτων, όμως, τα αιγυπτιακά αιτήματα για οικονομική βοήθεια θα υπερβούν προσεχώς σε ύψος τα πέντε δισ.). Με άλλα λόγια, το καθεστώς Σίσι εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη βούληση των Εμιράτων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το Άμπου Ντάμπι είναι διατεθειμένο να χρησιμοποιήσει τον μοχλό πίεσης που διαθέτει, εάν σ’ αυτό το μονοπάτι έχει συνοδοιπόρο την Αθήνα. Εδώ και χρόνια η Αίγυπτος υποστηρίζεται οικονομικά και διπλωματικά από τα Εμιράτα και την Ελλάδα, χωρίς να έχει προσφέρει αντάλλαγμα. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, δεν θα είναι κάτι καινοφανές ή ριψοκίνδυνο εάν το Άμπου Ντάμπι θέσει όρους στη χρηματοδότηση προς το καθεστώς Σίσι. Δεν θα είναι καινοφανές και ριψοκίνδυνο ούτε κι αν η Αθήνα παραλλήλως ξεκαθαρίσει προς το Κάιρο ότι ή θα συμπράξουν πραγματικά στην αντιμετώπιση της Τουρκίας ή το πείραμα της τριμερούς συνεργασίας (με την Κυπριακή Δημοκρατία) θα μπει στο ράφι.

Συνδυασμένη πίεση

Συμπερασματικά, η Αθήνα πρέπει να υιοθετήσει μια νέα ξεκάθαρη πολιτική έναντι του Καΐρου, αντί να παρακαλάει για συμφωνία οριοθέτησης, συζητώντας ακόμα και παράλογες αιγυπτιακές απαιτήσεις. Εάν, μάλιστα, διευρύνει και εμβαθύνει ακόμα περισσότερο τις σχέσεις της με τα μικρά, αλλά πλούσια και κυρίως αποφασισμένα Εμιράτα, η πίεση προς το καθεστώς Σίσι θα είναι συνδυασμένη και θα καταστεί ασφυκτική, εξαναγκάζοντας το να λάβει αποφάσεις και να δράσει.

Τον δρόμο αυτό, άλλωστε, τον έχει ήδη ανοίξει η Τουρκία με τη συμμαχία που έχει συνάψει με το Κατάρ. Το παράδειγμά τους δείχνει καθαρά τι μπορεί να επιτύχει ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, όταν έχει εξασφαλίσει την οικονομική στήριξη μιας μοναρχίας (ή και δύο) του Κόλπου και βεβαίως όταν διαθέτει την αναγκαία πολιτική βούληση κι αποφασιστικότητα. Η αλήθεια είναι ότι όλα τα παραπάνω είναι πολύ έξω από τη διπλωματική πεπατημένη και για τον υπουργό Εξωτερικών Δένδια (πάει σήμερα στο Κάιρο για δύσκολες διαπραγματεύσεις) και για τη γραφειοκρατία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.

Οι καιροί, όμως, ου μενετοί και, ως εκ τούτου, επιτάσσουν καινοτομία και στην πολιτική σκέψη και στην πολιτική πρακτική. Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, είναι εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη και ευρύτερα το ελληνικό πολιτικό σύστημα μπορεί επιτέλους να σκεφθεί σε μία τόσο κρίσιμη στιγμή “έξω από το κουτί”. Σύντομα θα το διαπιστώσουμε…