Πως ο Δένδιας κακοποίησε το διεθνές δίκαιο που έχει κάνει σημαία

Δύο χρόνια και μετά την κρίση που είχε προκύψει από τις έρευνες του Oruc Reis στα νερά του Καστελλόριζου έχουμε τη νέα τουρκολιβυκή συμφωνία, η οποία δίνει συνέχεια στο τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019 και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τουρκικές έρευνες και γεωτρήσεις έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα στη νότιο Κρήτη, άρα για νέα κρίση με το διεθνές δίκαιο εξορισμένο.

Η διπλωματική κινητικότητα του 2020 μπορεί να μην είναι ταυτόσημη με την αντίστοιχη του 2022, αλλά αμφότερες ευθυγραμμίζονται με το βασικό υπόστρωμα των τουρκικών αναθεωρητικών απόψεων. Οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει κάτω από την παραίνεση ισχυρών δυνάμεων, με τις ΗΠΑ επικεφαλής, και με μεσολάβηση-κηδεμονία της Γερμανίας. Η ελληνική διπλωματία, δεδομένων των συνθηκών που από καιρό επικρατούν στη χώρα μας, είχε αποδεχθεί και τις παραινέσεις και την μεσολάβηση και είχε χαράξει μια ελάχιστα αξιόπιστη γραμμή άμυνας επικαλούμενη γενικώς και αορίστως το διεθνές δίκαιο.

Καθώς όμως η Αθήνα δεν έχει ως τώρα αξιοποιήσει (δηλαδή εφαρμόσει) τα πλεονεκτήματα που της δίνει το διεθνές δίκαιο, η ισχύς της επίκλησης εκπίπτει. Η πολυετής άρνηση αξιοποίησης των όσων κυριαρχικών δικαιωμάτων δίνει στη χώρα μας το διεθνές δίκαιο, προφανώς απαξιώνει την προσήλωση της Ελλάδας στις αρχές του δικαίου αυτού και αποτελεί έμπρακτη αμφισβήτησή της απόλυτης αξίας του ως κανόνα και οδηγό.

Διακρίνεται και κάτι περισσότερο. Το διεθνές δίκαιο για την ελληνική διπλωματία των τελευταίων δεκαετιών “προσαρμοζόταν” σε εκφρασμένες ή μη επιθυμίες των περισσότερο ή λιγότερο ισχυρών. Οι “ερμηνείες” της γειτονικής Τουρκίας εγγράφονταν σε αυτή την διαδικασία σχετικοποίησης του διεθνούς δικαίου. Το δίκαιο, όμως, γενικώς υπάρχει για να διασφαλίζει τα δικαιώματα του ανίσχυρου απέναντι σε εκείνα του ισχυρού. Εάν η δική σου πλευρά αποδέχεται ότι τα τελευταία μπορούν να υποκαταστήσουν εν όλω ή εν μέρει τους κανόνες, τότε εσύ ο ίδιος έχεις ανατρέψει την προστατευτική λειτουργία του νομικού πλαισίου.

Η αρχή έγινε με την Ιταλία

Κάπως έτσι, από υποχώρηση σε υποχώρηση, η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει τα όσα το Δίκαιο της Θάλασσας της κατοχυρώνει δημιούργησε κενό και πάνω στο κενό αυτό αρθρώθηκαν διεκδικήσεις. Οι διεκδικήσεις αυτές, όσο παράλογες και αν φαίνονται ως προς το γράμμα του διεθνούς δικαίου, τόσο αποκτούν υπόσταση όταν εδράζονται πάνω στην δική σου απουσία και το συνακόλουθο κενό. Και με ετούτα και με εκείνα κάποια ώρα έρχεται η πληρωμή του λογαριασμού.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται –και η αξιωματική αντιπολίτευση ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ το αποδέχονται με κάποιες επιμέρους γκρίνιες– ότι οι υπογραφείσες συμφωνίες οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο θωρακίζουν τα ελληνικά δικαιώματα απέναντι στην τουρκική επιβουλή. Όλες οι ενδείξεις, όμως, συνηγορούν ότι πρόκειται απλά και μόνο για τα πρώτα κεφάλαια μιας γενικότερης αναδιάταξης ορίων και γραμμών κυριαρχίας στην ευρύτερη περιοχή, η οποία βασικά και ουσιαστικά θα περικόπτει κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Η μεθόδευση μιλά από μόνη της.

Η συμφωνία με την Ιταλία καθόρισε τα όρια της ΑΟΖ στο Ιόνιο με τρόπο που δημιούργησε σημαντικά αρνητικές υποθήκες για τη συνέχεια. Η ελληνική ΑΟΖ δεν θα είναι η ΑΟΖ που το –διαρκώς επικαλούμενο– διεθνές δίκαιο προβλέπει. Τα δικαιώματα αλιείας δεν θα είναι “αποκλειστικά” ελληνικά σε αυτήν την περιοχή. Προσοχή, δεν πρόκειται για παροχή ανανεούμενης αδείας για αλίευση, αλλά για βάση διεθνούς συνθήκης “ψαλίδισμα” της έννοιας της ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης).

Οι κακεντρεχείς θα έβλεπαν σε αυτό το σημείο ένα πρόπλασμα για την όποια αυριανή “συνεκμετάλλευση” της όποιας ΑΟΖ. Η δε ανταλλαγή του δικαιώματος των νησιών και νησίδων σε ΑΟΖ με την αποδοχή του όρου της μειωμένης επήρειας υπονόμευσε και την σχετική πρόβλεψη του διεθνούς δικαίου. Ένα νησί μπορεί μεν να έχει ΑΟΖ αλλά η επήρειά του μπορεί να είναι 0%! Ήδη με αυτή τη συμφωνία άνοιξε ο δρόμος για την σχετικοποίηση όλων των εδαφίων της Σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας (UNCLOS).

Ο Δένδιας και το Διεθνές Δίκαιο

Και ακολούθησε η συμφωνία με την Αίγυπτο. Πανηγύρισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη και γι’ αυτήν. Στην πράξη η νέα οριοθέτηση πρόσθεσε στην προηγούμενη νέο ψαλίδισμα του διεθνούς δικαίου που αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Σύμφωνα με τον χάρτη, τα δικαιώματα των νησιών περικόπτονται. Δεν πρόκειται για τίποτε βραχονησίδες. Για την Κρήτη και την Ρόδο πρόκειται. Με βάση το επιχείρημα –που χρησιμοποιεί πληθωρικά η Τουρκία– του μήκους της ακτογραμμής, καταργήθηκε, σε βάρος των νησιών η αρχή της μέσης γραμμής.

Η επήρειά τους –να το πούμε πιο διπλωματικά– σχετικοποιήθηκε και μειώθηκε με υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης και με βάση ένα αβάσιμο τουρκικό επιχείρημα: το μήκος της ακτογραμμής. Εάν το επιχείρημα αυτό καταργεί το δικαίωμα της Κρήτης στην μέση γραμμή τότε τι αναλογεί στο μικρό Καστελλόριζο; Πάει και εδώ το διεθνές δίκαιο! Με υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης και στην περίπτωση αυτή.

Κάπως έτσι ξεκίνησε ο ελληνοτουρκικός διάλογος. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ρυθμίσει –με τις συμφωνίες οριοθέτησης με την Ιταλία και την Αίγυπτο– όλα τα βασικά προαπαιτούμενα. Δυστυχώς τα βασικά εξ όσων η απέναντι πλευρά διεκδικεί. Η ελληνική ΑΟΖ δεν είναι πλήρης και κανονική ΑΟΖ, όπως την ορίζει το διεθνές δίκαιο. Το “αποκλειστική” μπορεί να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού.

Τα νησιά, μικρά ή μεγάλα, εάν έχουν έστω και στοιχειώδη οικονομική δραστηριότητα, έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ. Το πόση επήρεια θα έχουν καθορίζεται με βάση μέτρα και σταθμά τα οποία θα προσδιοριστούν σε μια διαπραγμάτευση, ή από ένα Διεθνές Δικαστήριο. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι ικανό να πανηγυρίσει ακόμα και εάν εξασφαλίσει έστω και ελάχιστο κλάσμα από αυτό που ορίζει η μέση γραμμή!

Θα μπορούσε ίσως αυτό το βαθύτατα προβληματικό πολιτικό σύστημα, που εναλλάσσεται με απατηλές ταυτότητες σε τακτά χρονικά διαστήματα, να ομολογήσει ότι στο σημείο που έχει φέρει την Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει τίποτε περισσότερο από το να υποταχθεί, να εκχωρήσει στην Τουρκία κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα. Όπως έχει εκχωρήσει την ευημερία και την ελπίδα του λαού μας. Ίσως μάλιστα θα ήταν έξυπνο να ομολογήσει την πραγματική κατάσταση. Γιατί κάποτε τα ψέμματα θα τελειώσουν και οι πολίτες θα ανακαλύψουν τα όσα έγιναν και γίνονται. Να δούμε τότε ποιος θα διασώσει ετούτο τον απίστευτο θίασο “Αρίστων”!