Πώς οι ακροβασίες του Ερντογάν τον οδηγούν σε αδιέξοδο

Πολιτικό μεν oν ο Τούρκος πρόεδρος, οι βεβιασμένες όμως επιλογές που αποπειράθηκε να εφαρμόσει σωρευτικά έφεραν τη χώρα του μπροστά σε σειρά αδιεξόδων. Μπορεί οι από παλιά χαραγμένες γραμμές της εξωτερικής τουρκικής πολιτικής να προορίζονταν για εφαρμογή όταν θα επερχόταν ο χρόνος, η χώρα όμως ολίσθησε στα άκρα. Έτσι, οι μέρες της αμερικανικής και ευρωπαϊκής ανοχής παρήλθαν, η αξία της οικονομικής-γεωπολιτικής μετοχής της Τουρκίας κλονίστηκε καθοριστικά ενώ το περιθώριο θεραπείας των εσωτερικών και εξωτερικών προβλημάτων εμφανίστηκε κραυγαλέα απομακρυσμένο.

Παρά την επεισοδιακή “απομάκρυνση” από τους δυτικούς συμμάχους, ο Τούρκος πρόεδρος, που αναδιπλώθηκε τακτικά όταν διαπίστωσε πως ΕΕ και ΗΠΑ δεν ήσαν πια ελαστικές στις ακραίες συμπεριφορές του, επανήλθε μετά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην εμπρηστική ρητορική του όπως είχε κάνει με πολύ πιο έντονες κραυγές λίγες εβδομάδες πριν.

Χαρακτηριστικές τότε οι προσβολές κατά του προέδρου των ΗΠΑ, κατά της Αυστρίας και η εξαπόλυση μύδρων ενάντια σε όσους δεν συμμερίζονται τις θέσεις του για το Μεσανατολικό. Παράλληλα, αναζήτησε σημεία στήριξης. Πίστευε πως ακόμα μπορούσε να παίξει τον ρόλο τού ταγού των μουσουλμάνων του κόσμου ηγούμενος πανστρατιάς υπέρ των Παλαιστινίων που κάποιοι από αυτούς, απελπισμένοι, έκαναν λόγο για στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας.

Τουρκικές ακροβασίες

Οι στιγμές ήταν κρίσιμες για την οικονομία της Τουρκίας που συγκινούσε τον κ. Ερντογάν στο μέτρο που από αυτήν παιζόταν το μέλλον και η υστεροφημία του. Και βλέποντας τις αντιλήψεις του περί οικονομικής ανάκαμψης να αστοχούν επέλεξε να αποπροσανατολίσει το εσωτερικό του ακροατήριο και να ενθουσιάσει τους μουσουλμάνους του εξωτερικού μιλώντας για σύμπηξη μετώπου Τουρκίας-Πακιστάν-Κατάρ και τη φύλαξη των Αγίων Τόπων! Και να μη ξεχνάμε: πρότεινε στον Πάπα Φραγκίσκο τη θέση της Ιερουσαλήμ υπό καθεστώς διοίκησης εκπροσώπων των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών…

Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες, έντονα ενοχλημένες από τις πολύμορφες τουρκικές ακροβασίες, διατηρούσαν ελπίδες πως η Άγκυρα θα διέκρινε που βρισκόταν το συμφέρον της. Και, όπως φάνηκε, ο πρόεδρος της Τουρκίας επέλεξε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο τη δοκιμαστική συστολή των μεγαλοϊδεατικών απαιτήσεών του πιστεύοντας (και μάλλον όχι άδικα), πως τα χαμόγελα της συνόδου της Συμμαχίας θα επαναληφθούν και στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον ίδιο μήνα.

Οι δύο αυτές σύνοδοι θα αποτελέσουν σημαντικό σημείο καμπής για τις σχέσεις Δύσης-Τουρκίας. Η πολιτεία της τελευταίας ελάχιστα έχει να παρουσιάσει στοιχεία ειλικρινούς πρόθεσής της να γίνει ένας κανονικός εταίρος. Χωρίς μεγαλοϊδεατισμούς, χωρίς επιθετικότητα και casus belli έναντι των γειτόνων της και χωρίς επεκτατική βουλιμία που διασαλεύει επικίνδυνα πολλές περιφερειακές και διεθνείς ισορροπίες.

Όταν χαμηλώνουν οι τόνοι

Τώρα που οι τουρκικοί τόνοι χαμηλώνουν και ο κ. Ερντογάν εκδηλώνει επιθυμία απ’ ευθείας συνεννόησης με τον Έλληνα πρωθυπουργό, οι δυτικές πρωτεύουσες πρέπει να αρχίσουν να διερωτώνται αν τα δικά τους συμφέροντά θα εξυπηρετούνται με ασφάλεια και στο διηνεκές με μια “μετανοούσα” Τουρκία. Μια Τουρκία που ασφαλώς θα επιχειρήσει να εμφανίσει εχέγγυα για τη λείανση των θέσεων του Τούρκου προέδρου.

Αλλά και μιας ολόκληρης νέας γενιάς κρατικών υπαλλήλων και στρατιωτικών που, ανάμεσα σ’ άλλα, εργαλειοποιούν το Ισλάμ για την εξυπηρέτηση των εθνικιστικών στόχων τους. Εχέγγυα θα παρουσιάσει και έναντι της Αθήνας που δεν αποκλείεται και προς αυτήν να στραφεί επικοινωνιακά, για δεύτερη φορά μετά το 2017, επιδιώκοντας να απαλύνει ακόμα περισσότερο τις δυτικές επιφυλάξεις.

Γι’ αυτό, καλό είναι, από τώρα, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες να έχουν έγκαιρα κατατάξει την Άγκυρα στην κατηγορία που της αρμόζει. Ώστε να μη βρεθούν ξανά μπροστά στο φαινόμενο μιας Τουρκίας που θα κινείται εξυπηρετώντας αποκλειστικά τα δικά της συμφέροντα, υποχρεώνοντας τη Δύση να κινείται σε ρυθμούς Ανατολίας. Οδηγώντας την έτσι σε περιπέτειες χειρότερες από αυτές που της έχει επιφυλάξει τα τελευταία χρόνια.