Πως πρέπει να αντιδράσει η Ελλάδα στη λιβυκή διακοίνωση

Προηγουμένως, είχαμε την επίσκεψη του Έλληνα υπουργού των Εξωτερικών στη Λιβύη,  προκειμένου να συζητήσει με την Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες μεταξύ των δύο χωρών. Σε δηλώσεις, στο πέρας της επίσκεψης, ο Γιώργος Γεραπετρίτης δήλωσε: «Αποφασίσαμε από κοινού να επανατοποθετήσουμε σε τροχιά τα μείζονα ζητήματα που μας αφορούν, όπως το μεταναστευτικό, το διμερές εμπόριο, και βεβαίως την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών των δύο χωρών».

Όπως αντιλαμβάνεστε, το ουσιαστικό αποτέλεσμα των συζητήσεων δεν το γνωρίζουμε… ωστόσο θα το μάθουμε στη πορεία από τις προσεχείς εξελίξεις. Αυτό που δεν καταλαβαίνω (καλοπροαίρετα το λεω), είναι πως τα καταφέρνουμε να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις. Και αυτό είναι κυβερνητικό θέμα! Δεν υπάρχει η ελάχιστη διορατικότητα στο υπουργείο των Εξωτερικών; Δεν υπάρχουν οι ενδεδειγμένες πληροφορίες για τα τεκταινόμενα μεταξύ Λιβύης-Τουρκίας;

Τουλάχιστον ας προετοιμαστούμε για το επόμενο τουρκολυβικό σενάριο: Αν υποθέσουμε ότι η ΤΡΑΟ (τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων) επιχειρήσει γεωτρήσεις στην περιοχή, όπου η Ελλάδα θεωρεί ότι εμπίπτει στην ΑΟΖ της, τότε τι κάνουμε ως χώρα για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ενδεχόμενο; Θεωρώ ότι αυτό είναι το επόμενο τουρκολιβυκό βήμα. Και επομένως, οφείλουμε από τώρα, έστω και καθυστερημένα, να ενεργήσουμε σε πολλαπλά επίπεδα, όσο είναι νωρίς να προλάβουμε τα γεγονότα που βρίσκονται καθ’ οδόν. Ιδού οι διπλωματικές ενέργειες που πρέπει να κάνει η Ελλάδα:

• Διεθνοποίηση του θέματος. Eνημέρωση ΕΕ, ΟΗΕ και συμμάχων (ΗΠΑ, Ισραήλ, Γαλλία, Γερμανία κλπ) για την ρηματική διακοίνωση της Λιβύης και τους κινδύνους αποσταθεροποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο.
• Να κατατεθεί το ταχύτερο επίσημη ελληνική ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, που να ανατρέπει με επιχειρήματα την λιβυκή ως άκυρη και μη σύμφωνη με το Δίκαιο της θάλασσας.
• Άμεση ανακήρυξη ΑΟΖ με Λιβύη και προοπτική με την Αιγυπτο. Ανάγκη να ενισχυθούν οι επαφές με την Αίγυπτο για πλήρη οριοθέτηση ΑΟΖ και να ενταθεί η επαφή με τις νόμιμες αρχές της Λιβύης, ώστε να υποστηριχθεί η ακυρότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου.
• Προβολή του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), επειδή η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος στη UNCLOS, σε αντίθεση με την Τουρκία, είναι σημαντικό όπλο τεκμηρίωσης.
• Αποκάλυψη της ακυρότητας του τουρκολιβυκού μνημονίου του 2019, το οποίο έχει απορριφθεί ως παράνομο από πολλές χώρες, την ΕΕ και από την ίδια την Λιβυκή Βουλή, ως τεκμηρίωση των επιχειρημάτων της Ελλάδας.
• Άμεσες συμβατικές ενέργειες παραχώρησης οικοπέδων στην εταιρεία Chevron για έρευνες κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές Νότια της Κρήτη Ι και Νότια Κρήτη ΙΙ, πριν προλάβει η TPAO, για τη δημιουργία de facto ελληνικής παρουσίας μέσω των εν λόγω συμβολαίων στη περιοχή.
• Ενίσχυση της ναυτικής παρουσίας, αν υπάρχουν ενδείξεις γεώτρησης από τουρκικά πλοία στην ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Η χώρα οφείλει να αποστείλει πολεμικά πλοία για αποτροπή, όπως έγινε στην κρίση με το Oruc Reis το 2020
• Υποστήριξη της ερευνητικής ελληνικής δραστηριότητας με το de facto ναυτικών ασκήσεων κυριαρχικών δικαιωμάτων από ελληνικά πολεμικά πλοία.
• Άμεσες ενέργειες ξεπαγώματος και υλοποίησης του έργου της ηλεκτρικής σύνδεσης Κρήτης- Κύπρου (GSI). Είναι πρόγραμμα της ΕΕ, το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί με 657 εκ. ευρώ, συνολικού κόστους κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Πρόγραμμα της ΕΕ στα πλαίσια της ηλεκτρικής σύνδεσης όλων των χωρών της ΕΕ μεταξύ τους, όπου καμία χώρα, και η Τουρκία, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ελληνικό δίκαιο στην υλοποίηση του έργου. Με αυτό τον τρόπο εμβολίζουμε το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
• Δικαστικές προσφυγές εφόσον κριθεί σκόπιμο. Αν και απαιτεί συναίνεση, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο διεθνούς δικαστικής προσφυγής (π.χ. Διεθνές δικαστήριο της Χάγης), για να καταδειχθεί η ακυρότητα των λιβυκών συντεταγμένων.

Συμπέρασμα για την λιβυκή διακοίνωση

Η Ελλάδα διαθέτει τα όπλα να αντιδράσει αποτελεσματικά αρκεί να υπάρξει τόλμη, αποφασιστικότητα, ψυχραιμία και έξυπνες κινήσεις σε πολλαπλά επίπεδα: Σε διπλωματικό, Στρατηγικό, Νομικό και Αποτρεπτικό με επιθετικά στοιχεία.

Οφείλει να ενισχύσει και να ενεργοποιήσει την διεθνή υποστήριξη, και να προβάλει ενεργά την παρουσία της με το Πολεμικό Ναυτικό στην περιοχή. Να ενεργοποιήσει τις συμμαχίες της το ταχύτερο, προτού υπάρξουν τουρκικά τετελεσμένα, γιατί είναι βέβαιο κατ’ εμέ ενδεχόμενο ότι θα υπάρξουν εκεί που φτάσαμε, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Ερντογάν.