Πως το Κατάρ πιέζει την Αίγυπτο να τα βρει με την Τουρκία

Η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε απολύτως με την προ δεκαημέρου συνάντηση των προέδρων της Αιγύπτου και της Τουρκίας, στρατάρχη Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ντόχα, κατόπιν μεσολάβησης του εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ Μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι και με αφορμή την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει και με την επαναπροσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας, δεν διαφαίνονται μεσοπρόθεσμα σύγκλιση απόψεων Άγκυρας-Καΐρου, ούτε σοβαρή αιτία παρεξηγήσεων και πολύ περισσότερο ρήγματος μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Ειδικά όσο παραμένουν (ίσως επ’ αόριστον) τα τουρκικά στρατεύματα ή ελεγχόμενες από την Άγκυρα πολιτοφυλακές στη Λιβύη, περιορίζοντας την επιρροή της Αιγύπτου στη γειτονική της χώρα και στην ευρύτερη περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, αντί όποιων αφορισμών κατά της Αιγύπτου, είναι προτιμότερο να αξιολογούνται τα πραγματικά περιστατικά:

Πρώτον, προκαλεί προβληματισμό το γεγονός ότι –σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg στις 9 Νοεμβρίου (μόλις 11 ημέρες πριν από τη συνάντηση Σίσι-Ερντογάν– το Qatar Wealth Fund κατέβαλε ένα δισ. δολάρια μετρητά στην Κεντρική Τράπεζα της Αιγύπτου ως προκαταβολή επενδύσεων. Οι συζητήσεις αφορούν συνολικές επενδύσεις 5 δισ. με προοπτική διπλασιασμού εντός τριετίας. Επομένως, η διαπραγματευτική βαρύτητα της Ντόχα έναντι του Καΐρου είναι μεγάλη και αυξανόμενη, περιλαμβάνοντας προτροπές για ταχεία βελτίωση των σχέσεων Αιγύπτου-Τουρκίας.

Δεύτερον, αντίθετα με τις διθυραμβικές διαρροές, το ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ντόχα, τον περασμένο Αύγουστο, αποδείχθηκε “μια τρύπα στο νερό”. Όχι μόνον δεν δρομολογήθηκαν επενδύσεις του Κατάρ στην Ελλάδα, αλλά ίσως καταβάλουμε τεράστια ποσά για την αγορά LNG το 2023. Επιπλέον, αν και ο εμίρης κάλεσε τον Κυριάκο Μητσοτάκη να παρευρεθεί στην τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου, αυτός τελικά δεν ταξίδεψε. Δεν συμμετείχε σε μια, όπως αποδείχθηκε, άτυπη συγκέντρωση μεγάλης διπλωματικής σημασίας.

Πρόκειται για την πολλοστή λανθασμένη κρίση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Το Νοέμβριο του 2019 πραγματοποίησε ταξίδι αναψυχής στο Λονδίνο, αντί να αναλάβει πρωτοβουλία κατά του τουρκολιβυκού μνημονίου λίγες μέρες πριν από την υπογραφή του. Και, φέτος τον Μάρτιο, συναντήθηκε στην Κωνσταντινούπολη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, χωρίς Έλληνα πρακτικογράφο, με αποτελέσματα στα όρια της πανωλεθρίας.

Τρίτον, η Αθήνα διαθέτει σοβαρά πλεονεκτήματα και διατηρεί έντιμη σχέση συνεργασίας με το Κάιρο. Μεταξύ άλλων, αποτελώντας το καλύτερο στήριγμα της Αιγύπτου στην ΕΕ, όπου διάφοροι αφελείς ή ιδιοτελείς υποβαθμίζουν τη στρατηγική σημασία της. Επικαλούνται παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να περικόψουν τα κονδύλια ενίσχυσης της αιγυπτιακής οικονομίας.

Από την πλευρά τους, ο ίδιος ο στρατάρχης Αλ Σίσι και ο υπουργός Εξωτερικών Σαμέχ Σούκρι παρακολουθούν στενά την εξέλιξη του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY) με την προσδοκία ένταξής του στα προγράμματα κοινού ενδιαφέροντος (PCI) της ΕΕ. Στο συγκεκριμένο έργο η αιγυπτιακή ηγεσία προτιμά πάντως τις διαβουλεύσεις με τον επιχειρηματία Δημήτρα Κοπελούζο αντί της συχνής ανάμιξης Ελλήνων κυβερνητικών αξιωματούχων. Υπέρ του GREGY κινείται και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με πλέον δραστήριο τον βοηθό υπουργό για θέματα Ενέργειας (πρώην πρεσβευτή στην Αθήνα) Τζέφρι Πάιατ.

Παράλληλα, πέρα από τα συμφέροντα, αρκετά θα εξαρτηθούν από τις προσωπικές σχέσεις του Αιγύπτιου πρόεδρου με τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο οποίος –στο κεφάλαιο αυτό– καταγράφει σπάνια επιτυχία. Ο στρατάρχης Αλ Σίσι φέρεται ότι εξέφρασε ειλικρινή αγωνία, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ασθένησε με Covid τον περασμένο Μάρτιο. Επίσης, ο Αιγύπτιος πρόεδρος αγνόησε την πρωτοφανή διπλωματική “γκάφα” τού –κατά λάθος– υποβιβασμού του, όταν έλαβε πρόσκληση του Κυριάκου Μητσοτάκη να συμμετάσχει ως “πανελίστας” (ούτε καν ως τιμώμενος ομιλητής) σε ενεργειακό συνέδριο στην Αθήνα με τον εκ των αντιπροέδρων της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς. Οι πρωτοβουλίες του Κυριάκου Μητσοτάκη προς το Κάιρο αποκτούν πια επείγοντα χαρακτήρα, αλλά δυστυχώς δεν ευνοούνται προεκλογικά.