Πόσο απειλούν την Ελλάδα τα τουρκικά θαλάσσια drones

Η Υπηρεσία Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) δημοσίευσε ένα βίντεο στις 23 Ιουλίου 2022 που δείχνει τέσσερα μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας (ULAQ, SALVO και SANCAR) και ένα σμήνος USV που αποτελείται από Albatros και MIR, όλα τουρκικής κατασκευής. Είναι γνωστό ότι τουρκικές εταιρείες εργάζονται σε κάθε είδους drones (και σε θαλάσσια) εδώ και χρόνια. Υπάρχουν πέντε, τουλάχιστον, τέτοια συστήματα USV (τουρκικά θαλάσσια drones) που ήδη λειτουργούν ή βρίσκονται σε δοκιμαστική φάση.

Η πρόσφατη επίθεση θαλάσσιων drones εναντίον ρωσικής βάσης στην Σεβαστούπολη κατέδειξε ότι η νέα αυτή τεχνολογία, παρόλο ότι βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα, θα αποτελέσει στο μέλλον πρόβλημα για τους στόλους. Σε κλειστές θάλασσες, όπως το Αιγαίο, όμως, τα θαλάσσια drones χάνουν σε μεγάλο βαθμό το πλεονέκτημα που έχουν σε ανοικτές θάλασσες.

Το ULAQ είναι η εμπορική ονομασία για την οικογένεια μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας (USV – θαλάσσιων drones) που αναπτύχθηκε από τα ναυπηγεία ARES και τη Meteksan Defence, η οποία κατασκευάζει μια ποικιλία από θαλάσσιες πλατφόρμες. Το ULAQ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό τον Οκτώβριο 2020 και ολοκλήρωσε τις δοκιμές του το πρώτο τρίμηνο του 2021. Κατά τη διάρκεια της άσκησης Denizkurdu 2021 (Μάιος 2021), ένα θαλάσσιο drone ULAQ έπληξε χερσαίο στόχο, επιτυγχάνοντας αρχική επιχειρησιακή ικανότητα.

Το ULAQ διαθέτει εμβέλεια 400 χλμ, ταχύτητα 65 χλμ/ώρα, δυνατότητες όρασης ημέρα και νύχτα, δυνατότητες κρυπτογραφημένης επικοινωνίας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει από κινητά οχήματα ή από θαλάσσιες πλατφόρμες. Οι αποστολές του περιλαμβάνουν συλλογή πληροφοριών, επιτήρηση, αναγνώριση, πόλεμο επιφανείας, ασύμμετρο πόλεμο, αποστολές συνοδείας, στρατηγική προστασία υποδομών.

Το πρωτότυπο φέρει εκτοξευτή για τέσσερις κατευθυνόμενους με λέιζερ πυραύλους Cirit και δύο αντιαρματικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς καθοδηγούμενους με λέιζερ (L-UMTAS) της Roketsan. Η παραλλαγή ασφαλείας λιμένα, η οποία είναι οπλισμένη με τηλεχειριζόμενο σταθμό όπλων 12,7 mm, πραγματοποίησε δοκιμή βολής τον Ιανουάριο του 2022. To ULAQ βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μαζική παραγωγή.

Dearsan SALVO

Η Dearsan Shipyard αποκάλυψε την οικογένεια οπλισμένων θαλασσίων drones (USV) στις 23 Δεκεμβρίου 2021. Το πρωτότυπο ονομάστηκε “ATAK USV 15” και είναι οπλισμένο με ένα σταθεροποιημένο εκτοξευτή πυραύλων. Πριν από τις δοκιμές βολής, η εταιρεία το μετονόμασε σε SALVO.  Το SALVO διεξήγαγε τις δοκιμές σε επίθεση εναντίον θαλάσσιου στόχου με πύραυλο Cirit κατευθυνόμενο με λέιζερ και τηλεχειριζόμενο σταθμό όπλων στη Θάλασσα του Μαρμαρά στις 25 Μαΐου 2022.

Το Dearsan-SALVO έχει συνολικό μήκος 14,79 m, πλάτος 3,83 m και βύθισμα 0,75 m. Ανάλογα με την επιλογή των μηχανών ντίζελ, το νέο σκάφος μπορεί να φτάσει σε τελική ταχύτητα 45-60 κόμβους (83-111 χλμ/ώρα). Μπορεί να φέρει σύστημα κατευθυνόμενων πυραύλων επιφάνειας-εδάφους και επιφανείας-αέρος, καθώς και σταθεροποιημένο σύστημα πολυβόλων 12,7 χλστ.

Το SANCAR είναι οπλισμένο θαλάσσιο drone που αναπτύχθηκε από την Yonca Onuk. Θα είναι εξοπλισμένο με το σύστημα διοίκησης και ελέγχου νέας γενιάς προσαρμοσμένο στις ανάγκες μιας δικτυοκεντρικής αντίληψης για τη διαχείριση μάχης HAVELSAN Network Enabled Data Integrated Combat Management System, ADVENT. Το χρονοδιάγραμμα για την παραγωγή του δεν έχει γίνει γνωστό.

Επιθέσεις σμήνους

Η εταιρεία Aselsan πραγματοποίησε δύο επιδείξεις θαλασσίων drones που μπορούν να επιτίθενται ως σμήνος. Η πρώτη διεξήχθη με τέσσερα ALBATROS-S λίγο πριν από τη Διαδικτυακή Έκθεση IDEF 2021 και η δεύτερη στις 19 Ιουνίου 2022 με μια ολοκαίνουργια προσθήκη στο σμήνος, το Sefine MIR. Το Albatros-S μπορεί να λειτουργεί σε σμήνος, που αποτελείται από μονάδες με διαφορετικές διαμορφώσεις.

Το σμήνος μπορεί να συνεχίσει την αποστολή του παρά την απώλεια κατά τη διάρκεια της επίθεσης κάποιων από τα θαλάσσια drones που το απαρτίζουν, αποφεύγοντας σταθερά  και κινούμενα εμπόδια. Η αποστολή που έχει ανατεθεί στο σμήνος κατανέμεται στα θαλάσσια drones που το συναποτελούν. Το επτά μέτρων σκάφος μπορεί να φτάσει ταχύτητες άνω των 40 κόμβων και έχει αυτονομία πάνω από 200 ναυτικά μίλια, ενώ μπορεί να λειτουργήσει έως και 10 ώρες, έχοντας ωφέλιμο φορτίο 250 kg.

Κατασκευασμένο από τη Sefine Shipyard, το μη επανδρωμένο σκάφος MIR αναπτύσσεται με σκοπό να μεταφέρει μεγάλο ωφέλιμο φορτίο. Το MIR (κυβερνήτης) φέρει ψηλό ιστίο, στο οποίο υπάρχουν πολλοί αισθητήρες (μεταξύ των οποίων το σύστημα KIRLANGIC ανίχνευσης και ιχνηλάτησης υπερύθρων – IRST) της Aselsan. Αυτό ενισχύει την εκτίμηση ότι θα αναλαμβάνει ηγετικό και ελεγκτικό ρόλο στο πλαίσιο του σμήνους.

Το MIR αναπτύχθηκε ως παραλλαγή ανθυποβρυχιακού πολέμου του μη επανδρωμένου σκάφους κλάσης Sefine’s Constellation. Αυτό είναι εξοπλισμένο με βυθόμετρο μεταβλητού βάθους (VDS) και σχεδιασμένο να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για αντοχή στη θάλασσα και για ελιγμούς στο πλαίσιο των αμυντικών επιχειρήσεων ASW σε παράκτια ύδατα. Ωστόσο, φαίνεται να έχει πρόσθετους ρόλους σε σμήνη θαλάσσιων drones, λόγω της ευκολίας που υπάρχει για αλλαγή της διαμόρφωσης του σκάφους. Το MIR είναι ικανό να φτάσει ταχύτητες άνω των 36 κόμβων και να λειτουργεί και σε σχετική θαλασσοταραχή.

MARLIN SİDA

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2022, το θαλάσσιο drone MARLIN, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο συνεργασίας των εταιρειών ASELSAN και SEFINE υπό τον συντονισμό της τουρκικής Υπηρεσίας Αμυντικών Βιομηχανιών, συμμετείχε στην άσκηση του ΝΑΤΟ Dynamic Messenger 2022, στην Πορτογαλία. Το MARLIN SİDA είναι το πρώτο στον κόσμο μη επανδρωμένο όχημα επιφανείας με δυνατότητα διεξαγωγής ηλεκτρονικού πολέμου. Σχεδιάζεται να χρησιμοποιηθεί σε πολεμικές επιχειρήσεις παράκτια ή σε ανοιχτή θάλασσα για αμυντικούς και επιθετικούς σκοπούς.

 

Σύμφωνα με τους κατασκευαστές, χάρη στον ειδικό σχεδιασμό της γάστρας, το MARLIN μπορεί να εκπληρώσει τις αποστολές του ακόμη και στις πιο σκληρές καιρικές συνθήκες και μπορεί να μεταφέρει κατευθυνόμενους πυραύλους, ελαφριές τορπίλες, πολυβόλα 12,7 mm, ηχητικούς σημαντήρες που επεκτείνουν το βεληνεκές σόναρ και ρυμουλκούμενα συστήματα σόναρ σύμφωνα με τις κάθε φορά λειτουργικές ανάγκες.

Σχεδιασμένο για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις υψηλής ταχύτητας, σταθερότητας και ευελιξίας, το MARLIN είναι εξοπλισμένο με το τηλεχειριζόμενο σταθμό πολισμού της ASELSAN, ηλεκτροοπτική επιτήρηση αναγνώρισης, ραντάρ και GNSS που είναι ανθεκτικό σε παρεμβολές. Είναι επίσης σύστημα ικανό να παρέχει προηγμένη αυτονομία, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη. Διαθέτει ηλεκτροοπτικά συστήματα Swallow και Seagull.

Το MARLIN, το οποίο μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα ή κατευθυνόμενο εξ αποστάσεως, μπορεί να εκτελεί αποστολές επιφανειακού και ανθυποβρυχιακού πολέμου με ελαφρές τορπίλες και κατευθυνόμενους πυραύλους. Οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι μόνο οι ΗΠΑ και η Βρετανία διαθέτουν αντίστοιχα συστήματα, ή τουλάχιστον τα επέδειξαν κατά την διάρκεια της εν λόγω άσκησης.

Με τη δυνατότητα δορυφορικής επικοινωνίας, το MARLIN έχει πολύ μεγαλύτερο εύρος λειτουργίας και μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα 36 κόμβων. Μπορεί να ξεκινήσει την αποστολή του από λιμάνια, από πλοία αμφίβιων επιχειρήσεων και βοηθητικά σκάφη, ενώ ετοιμάζεται για επιχειρησιακή χρήση σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Τουρκικά θαλάσσια drones και Ελλάδα

Είναι προφανές ότι οι γείτονες έχουν ανοίξει νέα μονοπάτια στην τεχνολογία οπλικών συστημάτων, εκμεταλλευόμενοι τις προόδους σε τεχνολογίες τηλεκατεύθυνσης και λήψης σημάτων. Αυτές είναι βασικά οι τεχνολογίες που επέτρεψαν την ανάπτυξη drones τόσο εναέριων, όσο και πλωτών. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι μέχρι τώρα τουρκικές προσπάθειες αφορούν συστήματα, των οποίων το κόστος τα κάνει ακατάλληλα για αποστολές αυτοκτονίας.

Προς το παρόν θεωρείται βέβαιο ότι δεν έχουν αναπτυχθεί από τουρκικής πλευράς η αναγκαία τεχνητή νοημοσύνη που θα επέτρεπε την πλήρως αυτόνομη χρήση των θαλάσσιων drones. Έτσι αναγκαστικά η επιχειρησιακή του λειτουργία απαιτεί την ύπαρξη “ανθρώπου στο βρόχο”, δηλαδή ενός “πιλότου” που το κατευθύνει δεχόμενος σήματα από GPS ή αδρανιακή πλοήγηση και τα οπτικά συστήματα επί της πλατφόρμας. Έτσι, η όποια αυτόνομη χρήση και δη σε διαμόρφωση σμήνους δεν είναι ακόμη κοντά.

Για να χρησιμοποιηθούν όλα αυτά τα θαλάσσια drones εναντίον ελληνικών πολεμικών σκαφών επιφανείας πρέπει από κάπου να εκκινήσουν. Αν εκκινήσουν από τα μικρασιατικά παράλια θα πρέπει να περάσουν ανάμεσα από φυλασσόμενα ελληνικά νησιά με πάρα πολλές πιθανότητες να εντοπιστούν ή από οπτήρες, ή από ηλεκτρονικούς (ραντάρ) ή ηλεκτροπτικούς αισθητήρες. Στη δεύτερη περίπτωση φαίνονται και την νύχτα.

Μόνο αν επιτύχουν αιφνιδιασμό

Επιπλέον πρέπει να πλεύσουν σε θαλάσσιο περιβάλλον κορεσμένο από πολλά πολιτικά σκάφη (εμπορικά, αναψυχής, αλιευτικά, κ.α.) καθώς το Αιγαίο βρίθει θαλασσίων μέσων όλων των ειδών, αν και σε περίπτωση σύρραξης τα πολιτικά σκάφη θα αποφεύγουν την περιοχή. Το πώς οι Τούρκοι σχεδιαστές σκοπεύουν να καταστήσουν τέτοια σκάφη ικανά να διακρίνουν μεταξύ διαφόρων πλεούμενων είναι ένα ζήτημα, ιδίως αν συνυπολογίσει κανείς ότι αν κατευθύνονται από “πιλότο”, αυτός πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος. Αν είναι αυτόνομα τότε το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να είναι ικανό να διακρίνει μέσα από μια “βιβλιοθήκη” σημάτων και σιλουετών (από όλες τις κατευθύνσεις) για να διακρίνει ποιο σκάφος είναι στόχος και ποιο όχι.

Αν τα θαλάσσια drones “εκτοξευτούν” από μεγαλύτερες θαλάσσιες πλατφόρμες, όπως αποβατικά ή από το “αεροπλανοφόρο” Anadolu, αυτά πρέπει να λάβουν κατάλληλες θέσεις εντός του Αιγαίου, δηλαδή δυτικά των ανατολικότερων νησιών, σε διεθνή ύδατα, γεγονός που θα τα καταστήσει στόχους για τα ελληνικά πολεμικά πλοία, τα οποία μπορούν να τα πλήξουν με αντιπλοϊκούς πυραύλους από μεγάλες αποστάσεις, πολύ πριν έρθουν σε επαφή μαζί τους.

Λογικά, τα τουρκικά θαλάσσια drones μπορούν να πλήξουν ελληνικά πολεμικά πλοία μόνο εάν καταφέρουν να τα αιφνιδιάσουν. Προβληματική είναι και η χρήση θαλασσίων drones για να πλήξουν με κατευθυνόμενα βλήματα χερσαίους στόχους. Για να μπορέσουν να πλήξουν χερσαίους στόχους πρέπει τα τουρκικά θαλάσσια drones να βρεθούν σε απόσταση βολής των χερσαίων ελληνικών δυνάμεων. Το ίδιο ισχύει και για πολεμικά πλοία. Το συμπέρασμα είναι ότι μπορεί να αποτελέσουν σοβαρή απειλή μόνο εάν καταφέρουν και περάσουν απαρατήρητα, βοηθούμενα από το μικρό τους μέγεθος.

Προς το παρόν, τα διάφορα τουρκικά θαλάσσια drones δεν συνιστούν ιδιαίτερα σοβαρή απειλή για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, κυρίως επειδή δεν είναι σχεδιασμένα για αποστολές “αυτοκτονίας”, αν και στο μέλλον αυτό μπορεί να αλλάξει. Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί σοβαρά είναι η πρόοδος που σημειώνει η Τουρκία, αναπτύσσοντας τεχνολογίες οπλικών συστημάτων, τα οποία δεν είναι οπωσδήποτε απειλές για την Ελλάδα, αλλά αποτελούν σκαλοπάτια προς άλλα οπλικά συστήματα, τα οποία όχι μόνο προσφέρονται για εξαγωγές, αλλά και μπορούν να απειλήσουν σοβαρά τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.