Πόσο μεγάλη απειλή είναι το νέο τουρκικό θαλάσσιο drone Ulaq

Το πρώτο τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής μη επανδρωμένο επιθετικό σκάφος επιφανείας, Ulaq (Αγγελιοφόρος), πραγματοποίησε επιτυχώς δοκιμαστικές εκτοξεύσεις πυραύλου Cirit με καθοδήγηση από λέιζερ, σε στόχο εδάφους στις 26-27 Μαΐου 2021. Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της άσκησης Denizkurdu 2021 του Τουρκικού Ναυτικού στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Το τουρκικό yπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε τα αποτελέσματα με οπτικό υλικό μέσω Twitter. «Το αυτόνομο μη επανδρωμένο επιθετικό σκάφος επιφανείας πραγματοποίησε με επιτυχία την πρώτη του εκτόξευση και πέτυχε τον στόχο με ακρίβεια κατά τη διάρκεια της άσκησης Denizkurdu 2021». Το θαλάσσιο drone αναπτύχθηκε από το τουρκικό δίδυμο ARES Shipyard και METEKSAN Defense και καθελκύστηκε τον Ιανουάριο 2021. Έκτοτε διεξάγει θαλάσσιες δοκιμές. Πριν από λίγες εβδομάδες, ολοκλήρωσε τις δοκιμές λιμένων και θάλασσας και η ARES ανακοίνωσε ότι η τελευταία φάση δοκιμών θα περιλαμβάνει δοκιμές με πραγματικά πυρά και με πυραύλους.

Ακολουθώντας το πρόγραμμα, το Ulaq εκτόξευσε τον πύραυλο Cirit της Roketsan στις 26 Μαΐου. Μετά τα επιτυχή αποτελέσματα της πρώτης εκτόξευσης, ακολούθησε πύραυλος Cirit με πραγματική κεφαλή από απόσταση 4 χλμ στις 27 Μαΐου και πέτυχε τον στόχο με ακρίβεια. Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν στα ανοικτά των ακτών της Αττάλειας και ο στόχος που καταδείκνυε το λέιζερ είχε τοποθετηθεί στο νησί Devecitasi.

Κατά τη διάρκεια της άσκησης-δοκιμής, το Ulaq ελέγχονταν από έναν παράκτιο σταθμό, αλλά καταύγασε τον στόχο με ίδια μέσα και τελικά εκτόξευσε τον πύραυλο ενώ έπλεε με υψηλή ταχύτητα. Αυτή η δοκιμή αποτελεί ορόσημο για την τεχνολογία μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας, επειδή το Ulaq είναι το πρώτο οπλισμένο θαλάσσιο drone σε λειτουργία παγκοσμίως, σύμφωνα με τους Τούρκους. Η ARES και η METEKSAN στοχεύουν στην παραγωγή 50 Ulaq ετησίως. Εν τω μεταξύ, η σχεδίαση και η επιχειρησιακή ιδέα της παραλλαγής για ανθυποβρυχιακή δράση έχουν ολοκληρωθεί.

Προς το παρόν το Ulaq θα αναπτυχθεί σε διάφορες εκδόσεις για να υποστηρίξει μια σειρά αποστολών όπως αναγνώριση, επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών, ασύμμετρος πόλεμος, εμπλοκή πλοίων επιφανείας, ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις, ασφάλεια στρατηγικών εγκαταστάσεων και ένοπλη συνοδεία και προστασία στόλου. Το Ulaq σχεδιάζεται ώστε στο μέλλον να μπορεί να διεξάγει κοινές επιχειρήσεις με συμπληρωματικές δυνάμεις όπως εναέρια drones.

Xαρακτηριστικά του Ulaq

Το Ulaq έχει συνολικό μήκος 11m και μέγιστη χωρητικότητα ωφέλιμου φορτίου δύο τόνους. Μπορεί να μεταφέρει διάφορα φορτία, όπως συσκευές για ηλεκτρονικό πόλεμο, μπλοκάρισμα επικοινωνιών και διάφορα συστήματα επικοινωνίας και πληροφοριών. Το μη επανδρωμένο πολεμικό σκάφος μπορεί να το χειρίζεται εξ αποστάσεως σταθμός ελέγχου ξηράς, ο οποίος ενσωματώνει μια κονσόλα ελέγχου σκαφών, μια κονσόλα ελέγχου ωφέλιμου φορτίου και μια σύνδεση δεδομένων οπτικής επαφής (LOS) με εμβέλεια άνω των 200 χλμ., εφόσον δεν παρεμβάλλεται τίποτα.

Μπορεί επίσης να εκτελεί αυτόνομες λειτουργίες από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία είναι εγκατεστημένα επί του πλοίου για τον πλήρη έλεγχο του σκάφους σε αυτόνομη λειτουργία. Το Ulaq μπορεί να το χειριστεί και κινητός σταθμός ελέγχου που μπορεί να βρίσκεται σε θαλάσσια πλατφόρμα, σε φρεγάτα ή και σε αεροπλάνο.

Το drone είναι οπλισμένο με τέσσερα αντιπυραυλικά συστήματα Cirit και δύο L-Umtas που παράγονται από την τουρκική Roketsan. Ο Cirit είναι πύραυλος 70 χιλιοστών, που καθοδηγείται από λέιζερ με μέγιστο βεληνεκές έως 8 χλμ. Το L-Umtas είναι πυραυλικό σύστημα ακριβείας που καθοδηγείται με λέιζερ μεγάλης εμβέλειας. Έχει μήκος 1,8 m, διάμετρο 160 mm, βάρος 37,5 kg και μέγιστη εμβέλεια επίσης 8 χλμ. Η καθοδήγηση με λέιζερ επιτρέπει την προσβολή σταθερών και κινούμενων στόχων, αν και οι Τούρκοι, κατά την άσκηση, δεν έδειξαν κάτι τέτοιο. Ο πύραυλος μπορεί να κλειδώσει τον στόχο πριν την εκτόξευση.

Το ULAQ είναι εξοπλισμένο με ηλεκτρο-οπτικό σύστημα ημέρας / νύχτας, κρυπτογραφημένη υποδομή επικοινωνίας και υποδομή GNSS κατά παρεμβολών τουρκικής κατασκευής. Διαθέτει επίσης συστήματα παθητικής και ενεργητικής σταθεροποίησης, σύστημα ελέγχου ζημιών με δυνατότητα αυτο-διόρθωσης, οπλικά συστήματα καθοδήγησης με λέιζερ και υπέρυθρες ακτίνες και τηλεσκοπική κεραία για την αύξηση των δυνατοτήτων ανίχνευσης και αναγνώρισης. Επίσης, ένα σύστημα ραντάρ πλοήγησης και παρακολούθησης για την παρακολούθηση στόχων επιφανείας. Έχει μέγιστη ταχύτητα 65 χλμ/ώρα και μπορεί να επιτύχει μέγιστη ακτίνα δράσης 400χλμ. Μπορεί να λειτουργήσει σε δύσκολες θαλάσσιες συνθήκες έως το Sea State 5 και μπορεί να επιβιώσει στο Sea State 6.

Επιθέσεις κορεσμού

Αμερικανικές μελέτες έχουν δείξει ότι δεν είναι σωστή η θεωρία ότι τα μη επανδρωμένα συστήματα μειώνουν τις ανάγκες σε προσωπικό. Μάλλον τις πολλαπλασιάζουν, καθώς τα συστήματα δεν είναι αυτόνομα, τουλάχιστον για την ώρα. Απαιτούν ομάδα χειριστών, η οποία τα επιβλέπει και δρα ανάλογα με τα δεδομένα που μεταδίδουν οι αισθητήρες του μη επανδρωμένου σκάφους.

Θεωρητικά, απώτερος σκοπός των Τούρκων είναι η μαζική χρήση θαλάσσιων drones αυτού του τύπου για μαζικές επιθέσεις εναντίον πλοίων επιφανείας με τακτικές swarm, ώστε να προκληθεί κορεσμός των αμυντικών συστημάτων των στόχων. Μέχρι στιγμής, όμως, έχει καταδειχτεί μόνο η επίθεση εναντίον σταθερού στόχου σε ξηρά. Επειδή κάθε θαλάσσιο drone καθοδηγείται από ξεχωριστό χειριστή, ακόμη και αν υπάρχει άψογη σύνδεση μεταξύ των χειριστών, η πυκνότητα της ομάδας των θαλάσσιων drones, σε συνδυασμό με την μειωμένη επιχειρησιακή αντίληψη του κάθε χειριστή, πιθανόν να οδηγήσουν σε συγκρούσεις, αλληλοεπικάλυψη στόχων και σπατάλη πυρομαχικών.

Σε ιδεώδη ανάπτυξη, όπου θα μπορούσαν πολλά θαλάσσια drones να επιτεθούν σε μονάδες του στόλου ή μικρούς στολίσκους σε ανοικτό πεδίο, όπως στα διεθνή ύδατα του βορείου και κεντρικού Αιγαίου, πρέπει τα ελληνικά σκάφη να βρίσκονται σε απόσταση εμβέλειας των ραδιοσημάτων, μέσω των οποίων οι χειριστές ελέγχουν τα drones, δηλαδή περίπου στα 100 χλμ από τις τουρκικές ακτές.

Tο γεγονός, όμως, ότι η ομάδα των drones πρέπει να διασχίσει αυτή την απόσταση και να αποφύγει τον εντοπισμό, αποτελεί μειονέκτημα. Δεύτερο πρόβλημα είναι ότι ο αριθμός τους και η ανοικτή θάλασσα καθιστά τον αιφνιδιασμό αδύνατο. Η εμβέλεια των 8 χλμ των πυραύλων τους είναι πολύ μικρή για να επιτρέψει την βιωσιμότητά τους αν ανιχνευτούν από μονάδα επιφανείας σε μεγαλύτερη απόσταση. Θα εξουδετερωθούν πολύ πριν φτάσουν σε σημείο να μπορούν να εξαπολύσουν τους πυραύλους τους.

Στενές θάλασσες

Για να καταστεί εφικτή η τακτική σμήνους, απαιτεί τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης που ακόμη δεν υπάρχει, παρά μόνο σε εμβρυακό επίπεδο προσχεδιασμένων ελιγμών σε ιδεώδη περιβάλλοντα. Τα θαλάσσια drones αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες σε στενές θάλασσες και σε μέρη που υπάρχει πυκνή ναυσιπλοΐα, κυρίως λόγω της περιορισμένης επιχειρησιακής αντίληψης που έχει ο απομακρυσμένος χειριστής. Μια μελέτη της Rand Corporation, μάλιστα, προτείνει την τοποθέτηση θέσης για πιθανό χειριστή επί του σκάφους, ειδικά για πλόες σε αυτές τις συνθήκες.

Η αποστολή ομάδας θαλάσσιων drones στα δαιδαλώδη νερά νότια της Σάμου, τα οποία είναι διάσπαρτα με βραχονησίδες και υφάλους εμπεριέχει τεράστιους κινδύνους. Τη νύχτα είναι σχεδόν αδύνατη η χρήση τους, καθώς οι θερμικές κάμερες δεν διακρίνουν χερσαίες εξάρσεις μηδενικού θερμικού ίχνους (θερμοκρασία περιβάλλοντος). Η μαζική χρήση εναντίον πολεμικών πλοίων, λοιπόν, είναι προς το παρόν μάλλον ανέφικτη, αλλά η μεμονωμένη χρήση είναι άλλο θέμα.

Σε χρήση για άλλες αποστολές, όπου η ύπαρξη πληρωμάτων είναι επικίνδυνη (π.χ. ναρκοθηρία), τα θαλάσσια drones είναι προτιμότερα και μάλιστα κατάλληλα. Ως επικουρικό σκάφος, το οποίο καθοδηγείται από χειριστή που βρίσκεται σε πολεμικό πλοίο, μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την αντιμετώπιση εγγύς απειλών, συμβατικού ή αντισυμβατικού χαρακτήρα. Δεν μπορεί, όμως, να αναλάβει επιθετικό ρόλο σε ναυμαχίες που διεξάγονται με αντιπλοϊκούς πυραύλους σε μεγάλες αποστάσεις.

Πετυχημένοι ανιχνευτές

Η πιο έξυπνη χρήση του θαλάσσιου drone είναι σαν προπομπός-πρόσκοπος τουρκικού πολεμικού πλοίου, το οποίο προσπαθεί να αποφύγει τον αιφνιδιασμό από ελλοχεύουσα ελληνική πυραυλάκατο. Στέλνοντας το θαλάσσιο drone να ερευνήσει γύρω από μια νησίδα ή βραχονησίδα, μπορεί να αποκαλύψει την ύπαρξη του ελληνικού σκάφους και μάλιστα να το στοχοποιήσει για βαρύτερα όπλα από το “μητρικό” τουρκικό σκάφος.

Ακόμη και αν το ελληνικό σκάφος εξουδετερώσει άμεσα το drone, η θέση του θα έχει αποκαλυφθεί και οι πιθανότητες να πλήξει επιτυχώς το τουρκικό πλοίο μηδενίζονται. Πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες να γίνει στόχος-θύμα του μεγαλύτερου τουρκικού πλοίου. Γιατί όπως λέει μια αμερικάνικη παροιμία: «ένας νεκρός ανιχνευτής είναι καλός ανιχνευτής».

Η χρήση για πλήγματα κατά χερσαίων στόχων, όπως ήταν και το αντικείμενο στην πρόσφατη τουρκική άσκηση, δεν λέει πολλά. Αν πλησιάσει μια εχθρική ακτή, στην οποία υπάρχουν στόχοι, οι στόχοι δεν θα το περιμένουν άπραγοι. Μπορεί λοιπόν μια πρώτη ανάγνωση των τουρκικών διθυράμβων να τρομάζει, αλλά απέχουμε πολύ από το να αποτελούν τα τουρκικά θαλάσσια drones σοβαρή απειλή για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.

Αυτό, όμως, ισχύει προς το παρόν, γιατί είναι σίγουρο ότι τα θαλάσσια drones θα εξελιχθούν. Αυτό που πρέπει να τρομάζει είναι η ελληνική αδράνεια και γενικότερα το γεγονός ότι η Ελλάδα λειτουργεί ως παρατηρητής και αγοραστής πανάκριβων πλατφορμών μάχης, χωρίς να αναπτύσσει δικά της έξυπνα και φτηνά οπλικά συστήματα, όπως κάνουν οι Τούρκοι.