Προς ενδιάμεση συμφωνία προσανατολίζεται ο Γκουτέρες

Παρασκηνιακές κινήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη ενόψει των διεργασιών που θα γίνουν το τρίτο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη για το Κυπριακό. Ο ΟΗΕ επιχειρεί να διαμορφώσει σκηνικό στο οποίο όλοι οι εμπλεκόμενοι να βρεθούν «στην ίδια σειρά», στην ίδια πορεία. Ο Γενικός Γραμματέας Γκουτέρες είναι διατεθειμένος να κάνει μιαν ακόμη προσπάθεια, να παρέμβει προσωπικά, δεν θα αφήσει ωστόσο τη διαδικασία να παραπαίει στο χρόνο, ανέφερε ενημερωμένη πηγή.

Πρώτος στόχος είναι η επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας τους επόμενους λίγους μήνες. Η συμφωνία, που θα έχει μορφή ενδιάμεσης λύσης, θα στηρίζεται στο πλαίσιο Γκουτέρες και το κείμενο που θα διαμορφωθεί θα παραπέμπει στη μορφή των Ιδεών Γκάλι του 1992. Θα αφεθούν, δηλαδή, οι λεπτομέρειες για τη συνέχεια, ωστόσο είναι προφανές πως θα βρεθεί το Κυπριακό στο σημείο που δεν θα έχει επιστροφή. Το πλαίσιο της στρατηγικής συμφωνίας θα είναι και η λύση.

Κύκλοι του ΟΗΕ επισήμαναν πως δεν πρόκειται να αφήσουν τις συζητήσεις να διαιωνίζονται και πως χωρίς να θέτουν χρονοδιάγραμμα επίσημα, θα καθορίσουν ατύπως μια περίοδο για κατάληξη μέχρι το τέλος του χρόνου ή έστω τους πρώτους μήνες του 2019. Όχι πέραν τούτου. Εντοπίζοντας τις βασικές ενστάσεις, ο ΟΗΕ, θα προσπαθήσει να γεφυρώσει τις διαφορές μέσα από ένα πάρε-δώσε.

Σύγκλιση Λονδίνου-Άγκυρας

Πρώτον, σε ό,τι αφορά το θέμα της ασφάλειας, οι Τούρκοι επιμένουν σε μιας μορφής εγγυήσεις, αλλά πρωτίστως συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας τους. Προβάλλουν τη θέση για δημιουργία μόνιμης στρατιωτικής βάσης, στην οποία να εδρεύει μια ταξιαρχία και θα λειτουργεί όπως οι βρετανικές βάσεις (καθεστώς κυριαρχίας).

Οι Τούρκοι δεν αποδέχονται τον καθορισμό ημερομηνίας για πλήρη αποχώρηση, προβάλλοντας τη θέση για αναθεώρηση της συμφωνίας στα 15 χρόνια. Στο κάδρο με τις εγγυήτριες δυνάμεις επανήλθε δυναμικά και το Λονδίνο, που θεωρεί πως οι συζητήσεις πρέπει να έχουν χρονικό ορίζοντα κατάληξης. Σε αυτό συμφωνούν και οι Τούρκοι (ήταν για την ακρίβεια θέση τους).

Στην αντίπερα όχθη, η Αθήνα στηρίζεται στην πρόταση Κοτζιά για την ασφάλεια, η οποία είναι η μοναδική συνολική και έχει κερδίσει έδαφος στο διεθνές πεδίο. Σε περίπτωση που θα προχωρήσει η διαδικασία, οι εγγυήτριες δυνάμεις θα αρχίσουν συζητήσεις για να επιτευχθεί σύγκλιση. Εάν τούτο γίνει, θα ανοίξει σε μεγάλο βαθμό ο δρόμος για νέα Πενταμερή.

Το όχημα της συμφωνίας

Δεύτερον, σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές πτυχές, τα πέντε σημεία του πλαισίου Γκουτέρες αποτελούν το όχημα και τη βάση της συμφωνίας. Ο γενικός γραμματέας είχε θέσει το θέμα του βέτο, δηλαδή της μιας θετικής τουρκοκυπριακής ψήφου για να υπάρχει απόφαση (να συζητηθεί το πότε, κάτω υπό ποιες προϋποθέσεις, σε ποια σώματα και ποιοι οι σχετικοί μηχανισμοί άρσης αδιεξόδου).

Ανάλογη πρόταση έκανε και ο πρόεδρος Αναστασιάδης, στις 5 Ιουλίου 2017 (για έναν συγκεκριμένο αριθμό περιορισμένων εξαιρέσεων για ομοσπονδιακές συλλογικές αρχές, με απλή πλειοψηφία με απαίτηση τουλάχιστον μιας θετικής ψήφου στη λήψη αποφάσεων). Μετά το Κραν Μοντάνα, πάντως, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και με δημόσιες παρεμβάσεις του, αφήνει να εννοηθεί πως δεν θα λειτουργεί το κράτος εάν η τουρκική πλευρά έχει το δικαίωμα του βέτο. Την ίδια ώρα, όμως, αποδέχεται το πλαίσιο Γκουτέρες.

Συνεπώς, η προσπάθεια που θα καταβληθεί είναι η επίτευξη συγκλίσεων στα δυο τραπέζια διαπραγμάτευσης, ώστε να συγκληθεί Πενταμερής Διάσκεψη. Την ίδια ώρα, δύο ζητήματα θα προβάλλονται πιεστικά, ώστε να αρθούν οι όποιες ενστάσεις, όπως αναφέρουν ξένες διπλωματικές πηγές.

• Το πρώτο είναι η έκθεση του Οκτωβρίου που θα υποβάλει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στο Συμβούλιο Ασφαλείας στην οποία θα περιγράφει τι έγινε και τι προοπτικές υπάρχουν.
• Το δεύτερο είναι το ζήτημα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για την οποία υπάρχουν πιέσεις για αλλαγή των όρων εντολής της. Αυτό σαφώς και θεωρείται ασφυκτική πίεση προς τη Λευκωσία. Είναι προφανές πως αυτά θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια ως εργαλεία προώθησης των σχεδιασμών.

Στο μεταξύ, την Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, συνάντησε τη σύμβουλο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία σύντομα θα υποβάλει την έκθεσή της για το τι μέλλει γενέσθαι στο Κυπριακό. Μόνο η ίδια γνωρίζει τώρα κατά πόσο πήρε απαντήσεις στα ζητήματα που έθεσε.

Ερχόμενη στη Λευκωσία, θέλησε πάντως να ξεκαθαρίσει εάν ισχύει αυτό που διαδίδεται ευρέως, ότι δηλαδή, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας συζητά το σενάριο βελούδινου διαζυγίου. Ο πρόεδρος το διέψευσε κατηγορηματικά. Όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, την εντύπωση αυτή για τη θέση της Λευκωσίας, που είχε η κ. Λουτ, έχουν και άλλοι διεθνείς παίκτες. Είναι σαφές, πάντως, ότι το σενάριο για βελούδινο διαζύγιο θα είναι καταστροφικό για την ελληνική πλευρά. Για την τουρκική το σενάριο που έτυχε επεξεργασίας είναι η συνομοσπονδιακή λύση, και σε περίπτωση αποτυχίας, θα υπάρχει ως σχέδιο Β’ τα δύο κράτη.