Προς νέα Πενταμερή – Με σημαία τη συνομοσπονδία η τουρκική πλευρά

Μόνο μοντέλο συνομοσπονδίας συζητά η Άγκυρα στο Κυπριακό και αυτό θα το καταστήσει σαφές και στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη. Η Τουρκία θα προσέλθει στη σύναξη αυτή, θέλοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο καταθέτοντας τη μοναδική επιλογή την οποία συζητά, επικαλούμενη τις “νέες ιδέες”, που έχει ζητήσει και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Την ίδια ώρα, μέσα από την τακτική κλιμάκωσης της έντασης στη θάλασσα, θα επιχειρήσει να επιβάλει στην ατζέντα και το ζήτημα του φυσικού αερίου.

Είναι σαφές πως στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό, που χρονικά τοποθετείται τον Σεπτέμβριο, αναμένεται να γίνει ξεκαθάρισμα προθέσεων, αλλά και της βάσης της λύσης. Η σύναξη αυτή θα συγκληθεί αφού προηγηθεί συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον κατοχικό ηγέτη, οι οποίοι θα καθορίσουν και τις λεπτομέρειες. Η άτυπη σύναξη χαρακτηρίζεται ως κομβικής σημασίας, καθώς ή θα οδηγήσει σε μια τελική φάση, σε μια Πενταμερή Διάσκεψη ή θα οριστικοποιήσει το αδιέξοδο και θα συντηρήσει το κλίμα έντασης στην περιοχή.

Η προπαρασκευαστική Πενταμερής, η οποία θα γίνει σε επίπεδο τεχνοκρατών, όπως εκείνη που έγινε μετά την πρώτη Πενταμερή της Γενεύης, στο Μοντ Πελεράν, συμφωνήθηκε σε μια προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης. Προσφέρει χρόνο στους εμπλεκόμενους για τη διαχείριση των επόμενων βημάτων, καθώς υπάρχουν και ευρύτερες εξελίξεις που προδήλως επηρεάζουν και το Κυπριακό. Τέτοιες είναι οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, η υπόθεση των S-400 και F-35, ακόμη και το θέμα του Ιράν, που επηρεάζει τις επιλογές της Ουάσινγκτον στην περιοχή.

Οι εμπλεκόμενοι θα προσέλθουν στις συναντήσεις με διαφορετικές στοχεύσεις ενδεχομένως και επιδιώξεις. Η τουρκική πλευρά δεν αποδέχεται ότι οι συζητήσεις θα πρέπει να συνεχιστούν από το σημείο στο οποίο διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά. Δεν αποδέχεται τη λογική του πλαισίου Γκουτέρες. Η επιδίωξη της Τουρκίας είναι συνομοσπονδία, καθώς αυτό το μοντέλο της επιτρέπει να ελέγχει το νησί και τη θάλασσα (και το φυσικό αέριο).

Συνεπώς, η συνομοσπονδία είναι το πρώτο σενάριο για την Άγκυρα, η οποία θεωρεί πως η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της με την κατάρρευση της Πενταμερούς στο Κραν Μοντανά. Το σενάριο των δύο κρατών σε αυτή τη φάση δεν απασχολεί την Τουρκία, αν και πολλές φορές αξιωματούχοι της έχουν επισημάνει πως θα είναι σχέδιο Β εάν δεν λειτουργήσει η συνομοσπονδία.

Εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης

Η ελληνική κυπριακή πλευρά επιδίωξε την επανέναρξη, έστω και άτυπα, ως εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης που προκαλεί η εισβολή της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Τι θα αποφασίσει ο Πρόεδρος για το περιεχόμενο των συζητήσεων και τα επόμενα βήματα είναι ένα ζήτημα που θα διαφανεί. Στο παρελθόν είχε ανοίξει το θέμα της συνομοσπονδίας, αλλά και των δύο κρατών σε παρασκηνιακές συζητήσεις με την τουρκική πλευρά, με τους Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Κουντρέτ Οζερσάι.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην πως θα αποτελέσει επιλογή του στις διαπραγματεύσεις, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα βρεθεί μόνος. Δεν θα τύχει στήριξης από άλλες δυνάμεις. Ούτε από το ΑΚΕΛ, που επιμένει στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και στο πλαίσιο Γκουτέρες, ούτε και από τον λεγόμενο ενδιάμεσο χώρο, ο οποίος στην πλειοψηφία του δεν συζητά θέμα συνομοσπονδίας.

Για την απόφασή του να προχωρήσει στην άτυπη Πενταμερή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ενημερώσει τηλεφωνικά τους αρχηγούς των κομμάτων. Κατά την ενημέρωση εμπλούτισε τη γραπτή δήλωσή του, αποδεχόμενος εισηγήσεις, χωρίς να ανατρέπεται το πλαίσιο, μέσα στο οποίο καθόρισε την αντίδρασή του στην πρόταση Ακιντζί.

Είναι σαφές πως για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, θα πρέπει να σταματήσει οποιαδήποτε παράνομη δραστηριότητα της Τουρκίας. Προφανώς και το ίδιο θα ζητήσει και η Τουρκία, εάν και εφόσον αποδεχθεί την κυπριακή εισήγηση. Να παγώσει, δηλαδή, το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η λογική του win-win, στην περίπτωση αυτή, θα είναι στην πραγματικότητα εξίσωση ενός προγράμματος που έχει διαμορφωθεί και εφαρμόζεται από ένα κυρίαρχο κράτος, την Κυπριακή Δημοκρατία, με τις επιδρομικές επεκτατικές ενέργειες της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ. Είναι πρόδηλο ότι στην περίπτωση σύγκλησης Πενταμερούς Διάσκεψης, αυτή θα είναι μικρής διάρκειας, μερικών ημερών, εκτός κι εάν αφεθούν κάποιες λεπτομέρειες για τη συνέχεια.

Συνεργασία δύο οντοτήτων

Είναι, πάντως, προφανές από τις διεργασίες στα Ηνωμένα Έθνη για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, πως οι Βρετανοί, κατά κύριο λόγο, επιχειρούν να προωθήσουν συνεργασία δύο οντοτήτων στο νησί. Εξ ου και οι αναφορές για τη συγκρότηση μηχανισμού επίλυσης του Κυπριακού, καθώς και τις υποδείξεις προς την ελληνοκυπριακή πλευρά να ξεπεράσει τις φοβίες για την αναγνώριση του ψευδοκράτους, που αναφέρεται στην έκθεση του Γενικού Γραμματεα για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Πρόκειται για μια επικίνδυνη προσέγγιση και μεθόδευση, που παραπέμπει σε δύο κράτη. Ένα μοντέλο, το οποίο σαφώς και δεν εξυπηρετεί ούτε τα συμφέροντα της Βρετανίας στο νησί. Τούτο, όμως, δεν γίνεται αντιληπτό, καθώς οι τεχνοκράτες του Φόρεϊν Όφις, εργολαβικά προωθούν πολιτικές που πλήττουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι δε ξεκάθαρο ότι αξιοποιούν και το πολιτικό κενό που υπάρχει στο Λονδίνο για να κινούνται πιο ελεύθερα και απροκάλυπτα εναντίον της Κύπρου.

Η πρόσφατη πρόταση που υποβλήθηκε για τη συνδιαχείριση του φυσικού αερίου έφθασε έτοιμη από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας και αποφασίσθηκε να κατατεθεί από τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Αυτή η κίνηση ενόχλησε σφόδρα τον Κουντρέτ Οζερσάι, ο οποίος και απευθύνθηκε προς την Άγκυρα διαμαρτυρόμενος, επειδή δεν είχε εκείνος το… προνόμιο υποβολής της. Η επιλογή του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών να είναι ο Ακιντζί ο αγγελιαφόρος αντί του Οζερσάι ήταν περισσότερο θέμα τακτικής. Προτίμησαν τον “συναινετικό” Ακιντζί από τον ακραίο Οζερσάι.

O Πρόεδρος της Δημοκρατίας συγκεντρώνει τις ιδέες των κομμάτων και θα συντάξει επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα και την τουρκική πλευρά στο ζήτημα των υδρογονανθράκων. Θα είναι η απάντησή του στην πρόταση Ακιντζί. Αναφορικά με την Τουρκία, υπάρχει παλαιότερη πρόταση της Λευκωσίας, που υποβλήθηκε και δημόσια από τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Χριστοδουλίδη.

Να διεξαχθούν καλόπιστα..

Σύμφωνα με επιστολή που έχει σταλεί προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, μέσω του Μόνιμου Αντιπροσώπου, ημερομηνίας 13 Δεκεμβρίου 2018, ο  υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης κάλεσε την Τουρκία να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την Κύπρο με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για την οριοθέτηση της θαλάσσιας ζώνης. Η Κύπρος, επισημαίνεται στην επιστολή, είναι της άποψης ότι τα δύο κράτη (Κυπριακή Δημοκρατία και Τουρκία) πρέπει «να δεσμευτούν σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις που να διεξαχθούν καλόπιστα για να επιτευχθεί συμφωνία, όπως προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη δημιουργία ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην ανατολική Μεσόγειο». Στην επιστολή επισυνάπτεται και χάρτης με την κυπριακή ΑΟΖ.

Σημειώνεται συναφώς πως η Τουρκία θα αποστείλει τον Αύγουστο στην περιοχή το δεύτερο ερευνητικό σκάφος της, το “Ορούτζ Ρέις”, που θα κάνει την ίδια δουλειά με το ήδη ευρισκόμενο στην κυπριακή ΑΟΖ “Μπαρμπαρός”. Την ίδια ώρα αναμένεται και η έναρξη γεωτρήσεων από το “Γιαβούζ”, που στάθμευσε στον κόλπο της κατεχόμενης Καρπασίας.